Söz öbeği nedir? Söz öbekleri hakkında bilgi verir misiniz? SÖZCüK ÖBEKLERİ Tek sözcükle anlatılamayan, anlatımı için birden çok ...
Söz öbeği nedir?
Söz öbekleri hakkında bilgi verir misiniz?
Söz öbekleri hakkında bilgi verir misiniz?
SÖZCüK ÖBEKLERİ
Tek sözcükle anlatılamayan, anlatımı için birden çok sözcüğe gereksinim duyulan nesne ve kavramları karşıÂlamaya yarayan dil birlikleridir. Bu sözcükler ekli, eksiz bir bütün oluştururlar. Öbekteki sözcüklerin yerleri değişÂtirilemez. Cümlede tek bir öğe olarak işlev görür.
Türkçede temel kural, yardımcı öğe, temel öğeden önce gelir. Bu durum yalnızca 'ki' li bileşik cümlede deÂğiÂşir; Temel öğe, yardımcı öğeden önce gelir. Bu sıraÂlama bir zaman sıralamasıdır da.
Başlıca sözcük öbekleri şunlardır:
- - Bileşik Sözcükler
- - İkilemeler, üçlemeler
- - Tamlamalar
- - İyelik Öbeği
- - Belirtme Öbeği
- - Yönelme Öbeği
- - Çıkma Öbeği
- - İlgeç Öbeği
- - Bağlaç Öbeği
- - Belirteç Öbeği
- - ünlem Öbeği
- - ünvan Öbeği
- - Pekiştirme Öbeği
- - Yükleme Öbeği
- - Eylemsi Öbeği
- - Kısaltma Öbeği
- - Deyimler
İYELİK ÖBEĞİ, iki öğelidir. Birinci adın anlamı iyelik getirilerek, başka bir adla tamamlanır. Birinci ad iyilekli olduğundan 'iyelikli tamlama' adını alır:
- çoğu insan
- kimi gençler
- canım kardeşim
- güzelim çocuklar
- yazıyı yazan 'öğrenci'
- seni soran 'adam'
- yaşamı irdeleyen 'sorular'
YÖNELMELİ ÖBEK, '-e' durum ekiyle oluşturulmuş bir sıfat öbeğidir. Yönelme durumunda bir adın, sıfat ya da sıfat görevli bir eylemsiyle oluşturduğu birliktir.
- bağrımıza bastığımız 'insan'
- yoluna adadığımız 'can'
- yanına yaklaşılmaz 'fiyatlar'
- duvara çakılı 'çivi'
KALMA ÖBEĞİ, '-de' durum ek'li adın sıfat ya da orÂtaçlarla oluşturduğu söz öbeğidir:
- sözde 'aydınlar'
- yolda 'yürüyenler'
- okulda 'olanlar'
- yükle 'hafif'
- dörtte iki 'pay'
ÇIKMA ÖBEĞİ, '-den' durum eki almış bir adla sıfat ya da ortaçtan oluşur:
- gözden düşmüş 'insan'
- Yoldan çıkmış 'biri'
- sütten beyaz 'ten'
- içten pazarlıklı 'insan'
- Çıkma öbeklerde bir karşılaştırma sezilir.
- Bir bölümü belirtili tamlama işlevi görür; onlardan bazıları, çocuklardan ikisi. . .
- Bir bölümü '-den olan' anlamındadır: yürekten sevgi, candan dost...
- Tamlayana 'arasından' anlamı katar: yiyeceklerÂden ekmek, gidenlerden Sevgi...
İLGEÇ ÖBEĞİ bir ad, ad öbeğiyle ilgeçten (edat) oluşan söz öbeğidir. Bu öbekler sıfat, belirteç gibi görev yaparlar:
- sana göre 'iş'
- ev için 'kapı'
- aslan gibi 'adam'
- akşama kadar 'dolaştım'
- kuş gibi 'ötüyor'
- dünden beri 'görülmedi'
- sevinç ve mutlulukların sonu 'bağlaçlı ad tamlaması'
- kitapların okunması ve eleştirilmesi 'bağlaçlı ad tamÂlaması'
- öğrenci, öğretmen ve yönetici işbirliği 'bağlaçlı ad tamlaması'
- yetişkin, olgun ve saygın insanlar 'bağlaçlı sıfat tamÂlaması'
- Hem öğrenciler hem öğretmenler istiyordu. 'özne'
- Ne gecesi, ne gündüzü var. 'nesne'
- Onlar da size soruyor. 'dolaylı tümleç'
- Seni alıp götürmeliydim. 'yüklem'
- çok çalışkan 'öğrenci'
- en güzel 'gün'
- daha iyi 'insan'
- yaşam kadar büyüleyen
- yaparmış gibi koşan
- inanmış gibi yapan
üNLEM ÖBEĞİ bir ünlemle bir ad, ad öbeğinden oluşur. ünlem tek sözcüktür:
- Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
üNVAN ÖBEĞİ kişi adıyla ünvandan oluşur. ünvan sözcüğü sıfat gibi görev yapar. ünvanlar ad'dan önce de sonra da gelebilir. Bir bölümü hem önce, hem sonra geÂlir:
- Bayan Sevgi, Dr. Ali, Memet Efendi...
- Begüm Sultan, Osman Gazi, Rakım Efendi...
- Sultan Murat Han, Prof. Hasan Avni Bey...
PEKİŞTİRME ÖBEĞİ ünlüyle başlayan sözcüklerin ünlüsüne 'p', ünsüzle başlayanların ilk iki harfine 'mprs' getirilerek oluşturulur:
- ak - apak
- iri - ipiri
- uzun - upuzun
- yeşil - yemyeşil
- temiz - tertemiz
Sebep: İç başlık.
Söz sanatları nedir?
Söz Nedir?
"Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir" atasözü konulu kompozisyon nasıl yazılır?
Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
Tek sözcükle anlatılamayan, anlatımı için birden çok sözcüğe gereksinim duyulan nesne ve kavramları karşıÂlamaya yarayan dil birlikleridir. Bu sözcükler ekli, eksiz bir bütün oluştururlar. Öbekteki sözcüklerin yerleri değişÂtirilemez. Cümlede tek bir öğe olarak işlev görür.
Türkçede temel kural, yardımcı öğe, temel öğeden önce gelir. Bu durum yalnızca 'ki' li bileşik cümlede deÂğiÂşir; Temel öğe, yardımcı öğeden önce gelir. Bu sıraÂlama bir zaman sıralamasıdır da.
Başlıca sözcük öbekleri şunlardır:
- - Bileşik Sözcükler
- - İkilemeler, üçlemeler
- - Tamlamalar
- - İyelik Öbeği
- - Belirtme Öbeği
- - Yönelme Öbeği
- - Çıkma Öbeği
- - İlgeç Öbeği
- - Bağlaç Öbeği
- - Belirteç Öbeği
- - ünlem Öbeği
- - ünvan Öbeği
- - Pekiştirme Öbeği
- - Yükleme Öbeği
- - Eylemsi Öbeği
- - Kısaltma Öbeği
- - Deyimler
İYELİK ÖBEĞİ, iki öğelidir. Birinci adın anlamı iyelik getirilerek, başka bir adla tamamlanır. Birinci ad iyilekli olduğundan 'iyelikli tamlama' adını alır:
- çoğu insan
- kimi gençler
- canım kardeşim
- güzelim çocuklar
- yazıyı yazan 'öğrenci'
- seni soran 'adam'
- yaşamı irdeleyen 'sorular'
YÖNELMELİ ÖBEK, '-e' durum ekiyle oluşturulmuş bir sıfat öbeğidir. Yönelme durumunda bir adın, sıfat ya da sıfat görevli bir eylemsiyle oluşturduğu birliktir.
- bağrımıza bastığımız 'insan'
- yoluna adadığımız 'can'
- yanına yaklaşılmaz 'fiyatlar'
- duvara çakılı 'çivi'
KALMA ÖBEĞİ, '-de' durum ek'li adın sıfat ya da orÂtaçlarla oluşturduğu söz öbeğidir:
- sözde 'aydınlar'
- yolda 'yürüyenler'
- okulda 'olanlar'
- yükle 'hafif'
- dörtte iki 'pay'
ÇIKMA ÖBEĞİ, '-den' durum eki almış bir adla sıfat ya da ortaçtan oluşur:
- gözden düşmüş 'insan'
- Yoldan çıkmış 'biri'
- sütten beyaz 'ten'
- içten pazarlıklı 'insan'
- Çıkma öbeklerde bir karşılaştırma sezilir.
- Bir bölümü belirtili tamlama işlevi görür; onlardan bazıları, çocuklardan ikisi. . .
- Bir bölümü '-den olan' anlamındadır: yürekten sevgi, candan dost...
- Tamlayana 'arasından' anlamı katar: yiyeceklerÂden ekmek, gidenlerden Sevgi...
İLGEÇ ÖBEĞİ bir ad, ad öbeğiyle ilgeçten (edat) oluşan söz öbeğidir. Bu öbekler sıfat, belirteç gibi görev yaparlar:
- sana göre 'iş'
- ev için 'kapı'
- aslan gibi 'adam'
- akşama kadar 'dolaştım'
- kuş gibi 'ötüyor'
- dünden beri 'görülmedi'
- sevinç ve mutlulukların sonu 'bağlaçlı ad tamlaması'
- kitapların okunması ve eleştirilmesi 'bağlaçlı ad tamÂlaması'
- öğrenci, öğretmen ve yönetici işbirliği 'bağlaçlı ad tamlaması'
- yetişkin, olgun ve saygın insanlar 'bağlaçlı sıfat tamÂlaması'
- Hem öğrenciler hem öğretmenler istiyordu. 'özne'
- Ne gecesi, ne gündüzü var. 'nesne'
- Onlar da size soruyor. 'dolaylı tümleç'
- Seni alıp götürmeliydim. 'yüklem'
- çok çalışkan 'öğrenci'
- en güzel 'gün'
- daha iyi 'insan'
- yaşam kadar büyüleyen
- yaparmış gibi koşan
- inanmış gibi yapan
üNLEM ÖBEĞİ bir ünlemle bir ad, ad öbeğinden oluşur. ünlem tek sözcüktür:
- Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
üNVAN ÖBEĞİ kişi adıyla ünvandan oluşur. ünvan sözcüğü sıfat gibi görev yapar. ünvanlar ad'dan önce de sonra da gelebilir. Bir bölümü hem önce, hem sonra geÂlir:
- Bayan Sevgi, Dr. Ali, Memet Efendi...
- Begüm Sultan, Osman Gazi, Rakım Efendi...
- Sultan Murat Han, Prof. Hasan Avni Bey...
PEKİŞTİRME ÖBEĞİ ünlüyle başlayan sözcüklerin ünlüsüne 'p', ünsüzle başlayanların ilk iki harfine 'mprs' getirilerek oluşturulur:
- ak - apak
- iri - ipiri
- uzun - upuzun
- yeşil - yemyeşil
- temiz - tertemiz
YORUMLAR