STEREOTİPİ a. (fr. stereotypıe) Matbaac. Matrisler yardımıyla kalıpların, metinlerin ve tipografi klişelerinin çoğaltılmasını elde ...
STEREOTİPİ a. (fr. stereotypıe) Matbaac. Matrisler yardımıyla kalıpların, metinlerin ve tipografi klişelerinin çoğaltılmasını elde eden klişecilik dalı. (Bk. ansikl. böl.)
*Nöropsikol. Konuşma stereotipisi, çok azca sayıda sözcüğün biteviye yinelenmesi. Sözyitimine uğramış olanlarla akıl dengesi bozuk olanlarda söz dağarcığının küçülmesi sonucudur.
*Psik. Ses, sözcük, hareket ve jestlerin devamlı, nedensiz, otomatik ve durumla uyumsuz bir şekilde tekrarlanması. (Stereotipilere en fazlaca çocuk psikozlarında ve katatonide rastlanır.)
*ANSİKL. Matbaac. 1700'e doğru, parisli basımcı Valleyre, kilden bir kalıp içine bakır döktü ve bir yakarış kitabı takviminin basımı için klişeler elde etti. Sonrasında VVilliam Ged, sonrasında lord Stanhope alçı kalıp çıkarmayı denediler. Çukur matrislerle dizgi dizen Herhan'ın yöntemini kullandıktan sonrasında Didot da aynı şeyi yapmış oldu. 1829'da, Claude Genoux, Lyon'da, kil tabakalarıyla almaşık bir şekilde dizilmiş kâğıt yapraklarıyla kalıp almayı tasarladı. Birkaç detay haricinde, stereotipi kati biçimini aldı: karton kalıp ve bir döküm kalıbı içine sokulmuş bu kalıba metalin dökümü. Kalıp alma işi preste, dizgi ya da büyük tramlı klişe halindeki tipografi kalıbının görüntüsünü çukur olarak alabilecek kadar esnek bir karton olan matris üstünde gerçekleştirilir. Matris, düz ya da kamburlaştırılmış, bir döküm kalıbı içine yerleştirilir ve içine kurşun-antimon -kalay alaşımı dökülür. Böylece elde edilmiş klişe, düzse üstten rendelenir, kambur- laştırılmışsa içi perdahlanır ve kenarları pahlanır. Kimi zaman de, yüzeyi bir nikel elektrolitik katmanıyla güçlendirilir.
Süratli bir yöntem olan stereotipi, uzun süre, baskı sayısı büyük bayağı işlerin basımında kullanıldı. Gazetelerin basımı için tipografi rotatiflerinin ortaya çıkmasıyla önemini yitirdi.
*Nöropsikol. Konuşma stereotipisi, çok azca sayıda sözcüğün biteviye yinelenmesi. Sözyitimine uğramış olanlarla akıl dengesi bozuk olanlarda söz dağarcığının küçülmesi sonucudur.
*Psik. Ses, sözcük, hareket ve jestlerin devamlı, nedensiz, otomatik ve durumla uyumsuz bir şekilde tekrarlanması. (Stereotipilere en fazlaca çocuk psikozlarında ve katatonide rastlanır.)
*ANSİKL. Matbaac. 1700'e doğru, parisli basımcı Valleyre, kilden bir kalıp içine bakır döktü ve bir yakarış kitabı takviminin basımı için klişeler elde etti. Sonrasında VVilliam Ged, sonrasında lord Stanhope alçı kalıp çıkarmayı denediler. Çukur matrislerle dizgi dizen Herhan'ın yöntemini kullandıktan sonrasında Didot da aynı şeyi yapmış oldu. 1829'da, Claude Genoux, Lyon'da, kil tabakalarıyla almaşık bir şekilde dizilmiş kâğıt yapraklarıyla kalıp almayı tasarladı. Birkaç detay haricinde, stereotipi kati biçimini aldı: karton kalıp ve bir döküm kalıbı içine sokulmuş bu kalıba metalin dökümü. Kalıp alma işi preste, dizgi ya da büyük tramlı klişe halindeki tipografi kalıbının görüntüsünü çukur olarak alabilecek kadar esnek bir karton olan matris üstünde gerçekleştirilir. Matris, düz ya da kamburlaştırılmış, bir döküm kalıbı içine yerleştirilir ve içine kurşun-antimon -kalay alaşımı dökülür. Böylece elde edilmiş klişe, düzse üstten rendelenir, kambur- laştırılmışsa içi perdahlanır ve kenarları pahlanır. Kimi zaman de, yüzeyi bir nikel elektrolitik katmanıyla güçlendirilir.
Süratli bir yöntem olan stereotipi, uzun süre, baskı sayısı büyük bayağı işlerin basımında kullanıldı. Gazetelerin basımı için tipografi rotatiflerinin ortaya çıkmasıyla önemini yitirdi.
Kaynak: Büyük Larousse
Stereotipi
YORUMLAR