SüZME a. 1. Süzmek eylemi. 2. Devamlı bir evre (sıvı ya da gaz) ile bu evre içinde dağınık ve karışmış olarak bulunan bir başka evre...
SüZME a.
1. Süzmek eylemi.
2. Devamlı bir evre (sıvı ya da gaz) ile bu evre içinde dağınık ve karışmış olarak bulunan bir başka evreyi (katı ya da sıvı) bir filtre yardımıyla ayırma işlemi. (Eşanl. FİLTRELEME.) [Bk. ansikl. böl. Kim. müh., Hidr. pnöm. ve Sağl. kor.] || Özütlemeli süzme, işlenecek maddeyle doldurulmuş hareketsiz bir yataktan tepkime sıvısının geçirildiği liçing yöntemi.
*Arıc. Bal süzme, balı petekten ayırma işlemi. (Bal sızdırma da denir.) [Bk. ansikl. böl.)
*Birac. Madensel ya da oganik bir bulanıklığı gidermek ve ışıkta saydam, hatta parlak olmasını sağlamak amacıyla bir sıvıya, bir içkiye (bira, şıra) uygulanan yöntem. (Bu işlem için kullanılan süzgeçler ya durulaştıran ya da sterilize edilen kiesel- gurlu tablalar, selülozlu mukavvalar, çok ince gözenekli zarlar, vakum altında dönen süzgeçlerdir.)
*Ev eşy. Salata süzme sepeti, süratli bir dönme hareketiyle dönen ve silindir biçiminde bir kabın içinde salatanın suyunun süzülmesini elde eden delikli sepet.
*Fiz. Özütlemeli süzme geçişi, bağlı bir bütünün bağları (tesadüfen) ortadan kalktığında gözlemlenen geçiş. (Mesela, gözenekli bir katının kimi gözenekleri tesadüfen tıkandığında, öyleki bir an gelir ki, katı, bir sıvıyı, makroskobik ölçekte geçirmemeye adım atar; "özütlemeli süzme" sonlanır.) [Bk. ansikl. böl.]
*Hidr. pnöm. Süzme derecesi, bir filtrenin tuttuğu en ufak katışkı maddelerinin mikrometre cinsinden belirtilen çapı.
*Isıt, havld. ve Isıbil. Havayı süzme, içindeki asıltıları gidermek için, havalandırmada kullanılan ya da dışarı atılan havaya uygulanan işlem. (Eşanl. FİLTRAJ).
*istat. Süzme yöntemi, süre dizilerinde dizgeli ya da belirleyici olmayan tesirleri gidererek harmonik bileşenleri ayırmak için kullanılan herhangi bir yöntem.
*Kâğ. san. Süzme valsi, üstünde metal bir elek bulunan, içi boş silindir. (Süzme valsi, ıslak yaprağın eperini düzeltmek ve gerektiğinde üstüne, oyuk olarak verje çizgileri (verje valsi) ya da bir filigran (filigran valsi) basmak için kâğıt makinesi optik nam tablası üstüne ıslak yaprakla temas edebilecek şekilde yerleştirilir.) [Eşanl. EGüTÖR VALSİ ]
*Kim. Bir sıvıyı gözenekli ve geçirgen herhangi bir maddenin içinden geçirme. || ileri süzme, bir sıvı fazı, bir tazyik değişiminin (gradyan) tesiri altında yarıgeçir- gen (seçimli geçirgen) zarlardan geçirerek ayırma yöntemi. (Bk. ansikl. böl.)
*Opt. Optik süzme, bir cismin görüntüsünü mercekler, aynalar ve mercek toplulukları şeklinde bir optik bileşenler dizisi vasıtasıyla değiştiren işlem. (Bk. ansikl. böl.)
*Seram. Kilin ya da kaolenin içinde bulunan kum birikintisinin suyla süzülerek sonrasında toplanması işlemi.
*Şekere. Şekerlendirilmiş meyveleri ızgaralar üstüne yerleştirerek şurup fazlasını alma yöntemi.
* sıf.
1. Süzülmüş olan, süzülerek elde edilmiş: Süzme bal. Süzme yoğurt.
2. Arg. Negatif bir niteliğin yoğun olarak kendisinde bulunmuş olduğu kabul edilen kimse için kullanılır: Süzme salak.
*Haliç. Süzme atkı - BASTIRMA" İPLİĞİ.
*ANSİKL. Arıc. Durağan(durgun) petekli kovanlarda balı süzmek için petekler kesilip bir eleğin üzerine atılır, bal alta konan bir kaba kendiliğinden süzülür. Çerçeveli kovanlarda bal süzme (sızdırma) aygıtı kullanılır; çerçevelerdeki petekler bozulmaz, tekrardan kovana konur, böylece mühim seviyede tutum yapılmış olur, bundan dolayı arılar mum salgılamak için bal yiyecek zorunda kalmazlar.
*Fiz. Özütlemeli süzme geçişlerine doğada çok sık rastlanır. Makroskobik bir örnek verilecek olursa, bir ızgaranın gözleri, rasgele kesilsin ve kesilen gözlerin oranı q olsun. q belli bir tehlikeli sonuç qc değerinden ufak olduğunda ızgara hâlâ bağlı bir tüm oluşturur. Buna rağmen, q, qc'den büyükse, ızgara çöker; sadece ufak boyutlu parçalar kalır. Kare gözlü bir ızgara için qc = % 50 dir.
Bu geçişlerin önemini ve genelliğini, ilk olarak İngiliz matematikçi Hammersley anlamıştır (1956). Giderek çok sayıda fizyolojik uygulama ortaya çıkmıştır: bilhassa, birbirinin yerine geçebilen metal alaşımları (A+B) alanında; burada iki atom tipi, dönemsel bir kafes üstünde tesadüfen dağılmıştır. Mesela A atomları p yüzdesinde bir yer kaplar, p ufak olduğunda her A atomu çoğu zaman B atomlarıyla çevrilir ve bir tekli oluşur. Fakat, daha büyük p için, yakın A atomu çiftleri, üçlüleri vb'nin oluştuğu görülür Son olarak, p belli bir pc değerinden büyük olduğunda, "sonsuz bir A atomları yığını†belirir ve alaşımın kimi özellikleri şaşırtıcı şekilde değişebilir. Bir başka yeni uygulama alanı, makromoleküllerin aralarında kaynaşarak sonsuz bir yığın (jel) oluşturdukları soljel geçişidir.
Kasteleijn ve Fortuin'in mühim bir teoremi yardımıyla, özütlemeli süzme yığınları kuramı çok gelişmiş ve evre değişimleri kuramına bağlanmıştır. Yığınların, özütlemeli süzme eşiği yakınındaki davranışı bilhassa ilginçtir: bu bölgede kimi yığınlar çok büyüktür ve bunların istatistiksel dağılımı bilinir.
*Hidr. pnöm. Bir hidrolik devrenin sıvısı bir filtre yardımıyla süzülür. Süzme işlemi, yüksek tazyik ağında, kısaca pompaların basma devresinde gerçekleştirilir; bu durumda akışkanın yalnız kullanılan bölümünde meydana gelen kısmi bir süzme sözkonusudur. Bu yüzden süzme işlemi çoğunlukla alçak tazyik ağında, gerek pompaların besleme devresinde (ya da duruma nazaran gavaj pompası ile ana pompalar içinde) gerek kullanılan sıvının hazneye dönüş devresinde yapılır. Son olarak, tesisatın çalışmasına bağlı olmayan devamlı bir süzme işlemi yapılmak isteniyorsa bir süzme grubu oluşturulur; bu grupta geri dönüş devrelerinin akışkanı bir birinci depoda toplandıktan sonrasında, bir dolaşım pompasıyla ana pompaların besleme deposuna gönderilir ve süzme dolaşım devresinde gerçekleştirilir.
*Kim. ileri süzme. Seçimli geçirgen bir zar, iki ortamı birbirinden ayırarak kimi kütlelerin bu ortamlar içinde seçimli olarak birinden ötekine aktarılmasını ya da kimi maddelerin diğerlerine oranla daha kolay geçmesini elde eden bir engeldir. Ters geçişme" ve ileri süzme zarları, molekülleri boyutlarına ve molekül kütlelerine nazaran ayırma özelliği taşır. Kopma eşiği, molekül hacmi ölçeğinin altındaysa ters geçişme, daha yüksekse (çözücü boyunun ortalama 10 katı) ileri süzme zarı sözkonusudur.
ileri süzme yöntemi, ters geçişme yönteminden kısmen daha eskidir ve bilhassa XIX. yy.'ın sonundan itibaren biyoloji laboratuvarlarında proteinleri deriştirmek ya da arılaştırmak suretiyle kullanılmaya başlanmıştır Sadece son yıllara dek kullanılan zarlar, türdeş ve son aşama kalınca olduğundan yalnızca düşük debilerin geçmesine olanak vermekteydi, ileri süzme bilhassa 1968'den sonrasında ABD'de Office of Şaline VVater'in atılımları sonucu, dikkati çekecek derecede çokdeğerli ve kimi üretim parametrelerini değiştirerek kopma eşiğinin yükselmesini elde eden selüloz asetattan hazırlanmış bakışımsız zarların kullanılmaya başlanmasıyla mühim bir gelişme gösterdi. Bu hem de ileri süzme sanayisinin gelişiminin de bir başlangıcı oldu. Peynir suyu ve sütün ileri süzülmesi; sütçülük, kâğıtçılık, boyacılık ve sepicilikte atık akışkanların işlenmesi; enzimlerin ayrılması ve emülsiyonların işlenmesi, ileri süzme tekniğinin en mühim kullanım alanlarıdır.
*Kim. müh. Koşullara nazaran ya dağınık evreden elde geldiğince arındırılmış devamlı evre (havanın, suyun, motor yağının, sıvı gıda maddesi vb'nin süzülmesi) ya devamlı evre içinde dağınık olarak bulunan evre (çökeltinin, duman içinde bulunan kıymetli metal tozları vb'nin gerikazanımı) ya da ekonomik bir yarar sözkonusuysa her iki evre birden elde edilmeye çalışılır Süzme işlemi çoğu zaman duman (gaz+katı), sis (gaz+sıvı), asıltı (sıvı+katı) ve emülsiyon (sıvı+karışmayan sıvı) durumlarında uygulanır. Bunların içinde en önemlisi asıltıların durumudur. Asıltılar ya bir süzgeç üstünden ya da bir kütle içinden geçirilerek süzülür. Süzgeçten geçirilerek süzmede süzülecek karışım ızgara, bez, zar vb biçimindeki bir süzgeç üstüne dökülür; süzücüden geçemeyen tanecikler süzgeç üstünde giderek artan bir tortu oluşturur. Taneciklerin ve süzgecin dokusuna bağlı olarak azca ya da çok arı bir süzüntü elde edilir. Kütle içinde süzmede ise asıltı, gözenekli bir maddenin (disk, silindir mum vb. biçiminde topaklaştırılmış kum, ince çakıl ya da kâğıt katmanları) içinden geçirilir.
içinde fazla oranda katı madde bulunan asıltılar bir süzgeçten, azca oranda ka- tışkı maddesi içerenlerse bir kütle içinden geçirilerek süzülür. Devamlı evrenin filtreden geçebilmesi için süzücü öğenin girişi ile çıkışı içinde bir tazyik farkının bulunması gerekir. Bu tazyik farkı ya yer çekimi, ya karışımın sıkıştırılmış bir gaz etkisiyle tazyik altında gönderilmesi ya da bir pompa yardımıyla filtrenin çıkışından bir tazyik düşüşü yaratılarak (vakum altında süzme) elde edilir.
*Opt. Optik süzme. Karmaşık bir işaret, değişik frekanslarda bir ekip sinüzoidal işarete ayrıştırılabilir. Bu şekilde bir işaret bir optik bileşenler dizisinden geçtiğinde değişik sinüzoidal işaretler, iletim yolunu oluşturan öğelerden hareket ederek he- saplanabilen belli bir yükseltme katsayısıyla iletilir; böylece, yüksek frekanslar alçak frekanslardan daha zayıf bir hale getirilebilir.
Aynı şekilde, optikte de bir cismin tek bir uzay değişkenine bağlı olarak (zamandan bağımsız), genliği ya da aydınlanması sinüzoidal olan bir ekip öğelerden oluştuğu kabul edilebilir; bu sinüzoidal aydınlanma değişimine denk düşen frekansa "uzay frekansı" adı verilir.
Optik bir aygıt değişik uzay frekanslarını değişik oranlarda ilettiği için bir cismin görüntüsü süzme işleminden daima etkilenir. Fakat tıpkı elektroakustikte olduğu şeklinde, cismin uzay frekanslarının dağılımını belirli ölçülerde değişiklik yapmak olanaklıdır. Şekilde gösterilen seviye gerçekleştirilirse bu şekilde bir sonuca ulaşılabilir Kırınım kuramı, noktasal ve monokromatik S kaynağının görüntüsünün oluştuğu ir düzleminde, cismin uzay frekanslarının dağılımının, daha kati bir deyişle cismin Fourier dönüşümünün elde edildiğini göstermiştir. O halde, fotoğrafçılıkta olduğu şeklinde bu düzleme birkaç tane kaş yerleştirerek görüntünün değiştirilebileceği düşünülebilir. Böylece, bir cismi etkileyen optik ayar hatası halledilebilir ya da en azından azaltılabilir. Aynı şekilde bir cismin kimi ince ayrıntıları ortaya çıkarılabilir: bunun içinS'nin geometrik görüntüsü olan S' noktasında ışığın önüne saydamsız bir disk yerleştirmek yeterlidir; bu koşullarda yalnız kırınmış ışık diğer yana geçebilir ve bu ışık yalnız ince ayrıntılar tarafınca kırınıma uğratılmıştır. Böylece T düzleminde bu ince ayrıntıların bir görüntüsü oluşturulur. Bu yönteme "izgözlem" yöntemi adı verilir.
Kimi süre da, bunun tam tersine, cisimdeki yararsız bir detay, mesela bir tram yok edilebilir. Bunun için S' noktasına tramın kırınıma uğrattığı ışığı geçirmeyen ufak bir delik yerleştirmek yeterlidir. Aynı şekilde, cismin biçimi malum bir ayrıntısı da ortaya çıkarılabilir. Bunun için bağlılaşımdan yararlanılır; bu da düzlemine, belirtilecek cismin Fourier dönüşümünü gösteren değişken yoğunluklu bir filtre doldurularak elde edilir.
*Sağl. kor. Su süzme ya da suyun süzülmesl. Yavaş süzme, kum yataklarda, süzgecin yüzeyinde oluşan ve mikroskobik suyosunlarından meydana gelen "biyolojik zar" yardımıyla gerçekleşir; buradaki yaşam rekabeti yardımıyla, patojen mikroplar yok olur.
Süratli süzme'de, bu biyolojik yöntem kullanılmaz, suya alüminyum sülfat eklenmiş olur; bu madde pislikleri ve mikropları hamurumsu bir jel halinde pıhtılaştırarak süzgecin üstünde tutmayı sağlar.
Süzme bir Chamberland süzgeci kullanılarak musluklarda da yapılabilir; porselen bir kaptan süzülerek geçen su (saatte 3 ila 4 litre) temizlenmiş olur.
Sınai süzme kafi temizleme yapması imkansız; onun için suya klor (klorlama) ya da ozon katılarak ek olarak kimyasal bir sterilizasyon uygulanmalıdır. Süzme, kullanılan yöntemlere nazaran, temiz suyun iyon oranını değiştirir.
1. Süzmek eylemi.
2. Devamlı bir evre (sıvı ya da gaz) ile bu evre içinde dağınık ve karışmış olarak bulunan bir başka evreyi (katı ya da sıvı) bir filtre yardımıyla ayırma işlemi. (Eşanl. FİLTRELEME.) [Bk. ansikl. böl. Kim. müh., Hidr. pnöm. ve Sağl. kor.] || Özütlemeli süzme, işlenecek maddeyle doldurulmuş hareketsiz bir yataktan tepkime sıvısının geçirildiği liçing yöntemi.
*Arıc. Bal süzme, balı petekten ayırma işlemi. (Bal sızdırma da denir.) [Bk. ansikl. böl.)
*Birac. Madensel ya da oganik bir bulanıklığı gidermek ve ışıkta saydam, hatta parlak olmasını sağlamak amacıyla bir sıvıya, bir içkiye (bira, şıra) uygulanan yöntem. (Bu işlem için kullanılan süzgeçler ya durulaştıran ya da sterilize edilen kiesel- gurlu tablalar, selülozlu mukavvalar, çok ince gözenekli zarlar, vakum altında dönen süzgeçlerdir.)
*Ev eşy. Salata süzme sepeti, süratli bir dönme hareketiyle dönen ve silindir biçiminde bir kabın içinde salatanın suyunun süzülmesini elde eden delikli sepet.
*Fiz. Özütlemeli süzme geçişi, bağlı bir bütünün bağları (tesadüfen) ortadan kalktığında gözlemlenen geçiş. (Mesela, gözenekli bir katının kimi gözenekleri tesadüfen tıkandığında, öyleki bir an gelir ki, katı, bir sıvıyı, makroskobik ölçekte geçirmemeye adım atar; "özütlemeli süzme" sonlanır.) [Bk. ansikl. böl.]
*Hidr. pnöm. Süzme derecesi, bir filtrenin tuttuğu en ufak katışkı maddelerinin mikrometre cinsinden belirtilen çapı.
*Isıt, havld. ve Isıbil. Havayı süzme, içindeki asıltıları gidermek için, havalandırmada kullanılan ya da dışarı atılan havaya uygulanan işlem. (Eşanl. FİLTRAJ).
*istat. Süzme yöntemi, süre dizilerinde dizgeli ya da belirleyici olmayan tesirleri gidererek harmonik bileşenleri ayırmak için kullanılan herhangi bir yöntem.
*Kâğ. san. Süzme valsi, üstünde metal bir elek bulunan, içi boş silindir. (Süzme valsi, ıslak yaprağın eperini düzeltmek ve gerektiğinde üstüne, oyuk olarak verje çizgileri (verje valsi) ya da bir filigran (filigran valsi) basmak için kâğıt makinesi optik nam tablası üstüne ıslak yaprakla temas edebilecek şekilde yerleştirilir.) [Eşanl. EGüTÖR VALSİ ]
*Kim. Bir sıvıyı gözenekli ve geçirgen herhangi bir maddenin içinden geçirme. || ileri süzme, bir sıvı fazı, bir tazyik değişiminin (gradyan) tesiri altında yarıgeçir- gen (seçimli geçirgen) zarlardan geçirerek ayırma yöntemi. (Bk. ansikl. böl.)
*Opt. Optik süzme, bir cismin görüntüsünü mercekler, aynalar ve mercek toplulukları şeklinde bir optik bileşenler dizisi vasıtasıyla değiştiren işlem. (Bk. ansikl. böl.)
*Seram. Kilin ya da kaolenin içinde bulunan kum birikintisinin suyla süzülerek sonrasında toplanması işlemi.
*Şekere. Şekerlendirilmiş meyveleri ızgaralar üstüne yerleştirerek şurup fazlasını alma yöntemi.
* sıf.
1. Süzülmüş olan, süzülerek elde edilmiş: Süzme bal. Süzme yoğurt.
2. Arg. Negatif bir niteliğin yoğun olarak kendisinde bulunmuş olduğu kabul edilen kimse için kullanılır: Süzme salak.
*Haliç. Süzme atkı - BASTIRMA" İPLİĞİ.
*ANSİKL. Arıc. Durağan(durgun) petekli kovanlarda balı süzmek için petekler kesilip bir eleğin üzerine atılır, bal alta konan bir kaba kendiliğinden süzülür. Çerçeveli kovanlarda bal süzme (sızdırma) aygıtı kullanılır; çerçevelerdeki petekler bozulmaz, tekrardan kovana konur, böylece mühim seviyede tutum yapılmış olur, bundan dolayı arılar mum salgılamak için bal yiyecek zorunda kalmazlar.
*Fiz. Özütlemeli süzme geçişlerine doğada çok sık rastlanır. Makroskobik bir örnek verilecek olursa, bir ızgaranın gözleri, rasgele kesilsin ve kesilen gözlerin oranı q olsun. q belli bir tehlikeli sonuç qc değerinden ufak olduğunda ızgara hâlâ bağlı bir tüm oluşturur. Buna rağmen, q, qc'den büyükse, ızgara çöker; sadece ufak boyutlu parçalar kalır. Kare gözlü bir ızgara için qc = % 50 dir.
Bu geçişlerin önemini ve genelliğini, ilk olarak İngiliz matematikçi Hammersley anlamıştır (1956). Giderek çok sayıda fizyolojik uygulama ortaya çıkmıştır: bilhassa, birbirinin yerine geçebilen metal alaşımları (A+B) alanında; burada iki atom tipi, dönemsel bir kafes üstünde tesadüfen dağılmıştır. Mesela A atomları p yüzdesinde bir yer kaplar, p ufak olduğunda her A atomu çoğu zaman B atomlarıyla çevrilir ve bir tekli oluşur. Fakat, daha büyük p için, yakın A atomu çiftleri, üçlüleri vb'nin oluştuğu görülür Son olarak, p belli bir pc değerinden büyük olduğunda, "sonsuz bir A atomları yığını†belirir ve alaşımın kimi özellikleri şaşırtıcı şekilde değişebilir. Bir başka yeni uygulama alanı, makromoleküllerin aralarında kaynaşarak sonsuz bir yığın (jel) oluşturdukları soljel geçişidir.
Kasteleijn ve Fortuin'in mühim bir teoremi yardımıyla, özütlemeli süzme yığınları kuramı çok gelişmiş ve evre değişimleri kuramına bağlanmıştır. Yığınların, özütlemeli süzme eşiği yakınındaki davranışı bilhassa ilginçtir: bu bölgede kimi yığınlar çok büyüktür ve bunların istatistiksel dağılımı bilinir.
*Hidr. pnöm. Bir hidrolik devrenin sıvısı bir filtre yardımıyla süzülür. Süzme işlemi, yüksek tazyik ağında, kısaca pompaların basma devresinde gerçekleştirilir; bu durumda akışkanın yalnız kullanılan bölümünde meydana gelen kısmi bir süzme sözkonusudur. Bu yüzden süzme işlemi çoğunlukla alçak tazyik ağında, gerek pompaların besleme devresinde (ya da duruma nazaran gavaj pompası ile ana pompalar içinde) gerek kullanılan sıvının hazneye dönüş devresinde yapılır. Son olarak, tesisatın çalışmasına bağlı olmayan devamlı bir süzme işlemi yapılmak isteniyorsa bir süzme grubu oluşturulur; bu grupta geri dönüş devrelerinin akışkanı bir birinci depoda toplandıktan sonrasında, bir dolaşım pompasıyla ana pompaların besleme deposuna gönderilir ve süzme dolaşım devresinde gerçekleştirilir.
*Kim. ileri süzme. Seçimli geçirgen bir zar, iki ortamı birbirinden ayırarak kimi kütlelerin bu ortamlar içinde seçimli olarak birinden ötekine aktarılmasını ya da kimi maddelerin diğerlerine oranla daha kolay geçmesini elde eden bir engeldir. Ters geçişme" ve ileri süzme zarları, molekülleri boyutlarına ve molekül kütlelerine nazaran ayırma özelliği taşır. Kopma eşiği, molekül hacmi ölçeğinin altındaysa ters geçişme, daha yüksekse (çözücü boyunun ortalama 10 katı) ileri süzme zarı sözkonusudur.
ileri süzme yöntemi, ters geçişme yönteminden kısmen daha eskidir ve bilhassa XIX. yy.'ın sonundan itibaren biyoloji laboratuvarlarında proteinleri deriştirmek ya da arılaştırmak suretiyle kullanılmaya başlanmıştır Sadece son yıllara dek kullanılan zarlar, türdeş ve son aşama kalınca olduğundan yalnızca düşük debilerin geçmesine olanak vermekteydi, ileri süzme bilhassa 1968'den sonrasında ABD'de Office of Şaline VVater'in atılımları sonucu, dikkati çekecek derecede çokdeğerli ve kimi üretim parametrelerini değiştirerek kopma eşiğinin yükselmesini elde eden selüloz asetattan hazırlanmış bakışımsız zarların kullanılmaya başlanmasıyla mühim bir gelişme gösterdi. Bu hem de ileri süzme sanayisinin gelişiminin de bir başlangıcı oldu. Peynir suyu ve sütün ileri süzülmesi; sütçülük, kâğıtçılık, boyacılık ve sepicilikte atık akışkanların işlenmesi; enzimlerin ayrılması ve emülsiyonların işlenmesi, ileri süzme tekniğinin en mühim kullanım alanlarıdır.
*Kim. müh. Koşullara nazaran ya dağınık evreden elde geldiğince arındırılmış devamlı evre (havanın, suyun, motor yağının, sıvı gıda maddesi vb'nin süzülmesi) ya devamlı evre içinde dağınık olarak bulunan evre (çökeltinin, duman içinde bulunan kıymetli metal tozları vb'nin gerikazanımı) ya da ekonomik bir yarar sözkonusuysa her iki evre birden elde edilmeye çalışılır Süzme işlemi çoğu zaman duman (gaz+katı), sis (gaz+sıvı), asıltı (sıvı+katı) ve emülsiyon (sıvı+karışmayan sıvı) durumlarında uygulanır. Bunların içinde en önemlisi asıltıların durumudur. Asıltılar ya bir süzgeç üstünden ya da bir kütle içinden geçirilerek süzülür. Süzgeçten geçirilerek süzmede süzülecek karışım ızgara, bez, zar vb biçimindeki bir süzgeç üstüne dökülür; süzücüden geçemeyen tanecikler süzgeç üstünde giderek artan bir tortu oluşturur. Taneciklerin ve süzgecin dokusuna bağlı olarak azca ya da çok arı bir süzüntü elde edilir. Kütle içinde süzmede ise asıltı, gözenekli bir maddenin (disk, silindir mum vb. biçiminde topaklaştırılmış kum, ince çakıl ya da kâğıt katmanları) içinden geçirilir.
içinde fazla oranda katı madde bulunan asıltılar bir süzgeçten, azca oranda ka- tışkı maddesi içerenlerse bir kütle içinden geçirilerek süzülür. Devamlı evrenin filtreden geçebilmesi için süzücü öğenin girişi ile çıkışı içinde bir tazyik farkının bulunması gerekir. Bu tazyik farkı ya yer çekimi, ya karışımın sıkıştırılmış bir gaz etkisiyle tazyik altında gönderilmesi ya da bir pompa yardımıyla filtrenin çıkışından bir tazyik düşüşü yaratılarak (vakum altında süzme) elde edilir.
*Opt. Optik süzme. Karmaşık bir işaret, değişik frekanslarda bir ekip sinüzoidal işarete ayrıştırılabilir. Bu şekilde bir işaret bir optik bileşenler dizisinden geçtiğinde değişik sinüzoidal işaretler, iletim yolunu oluşturan öğelerden hareket ederek he- saplanabilen belli bir yükseltme katsayısıyla iletilir; böylece, yüksek frekanslar alçak frekanslardan daha zayıf bir hale getirilebilir.
Aynı şekilde, optikte de bir cismin tek bir uzay değişkenine bağlı olarak (zamandan bağımsız), genliği ya da aydınlanması sinüzoidal olan bir ekip öğelerden oluştuğu kabul edilebilir; bu sinüzoidal aydınlanma değişimine denk düşen frekansa "uzay frekansı" adı verilir.
Optik bir aygıt değişik uzay frekanslarını değişik oranlarda ilettiği için bir cismin görüntüsü süzme işleminden daima etkilenir. Fakat tıpkı elektroakustikte olduğu şeklinde, cismin uzay frekanslarının dağılımını belirli ölçülerde değişiklik yapmak olanaklıdır. Şekilde gösterilen seviye gerçekleştirilirse bu şekilde bir sonuca ulaşılabilir Kırınım kuramı, noktasal ve monokromatik S kaynağının görüntüsünün oluştuğu ir düzleminde, cismin uzay frekanslarının dağılımının, daha kati bir deyişle cismin Fourier dönüşümünün elde edildiğini göstermiştir. O halde, fotoğrafçılıkta olduğu şeklinde bu düzleme birkaç tane kaş yerleştirerek görüntünün değiştirilebileceği düşünülebilir. Böylece, bir cismi etkileyen optik ayar hatası halledilebilir ya da en azından azaltılabilir. Aynı şekilde bir cismin kimi ince ayrıntıları ortaya çıkarılabilir: bunun içinS'nin geometrik görüntüsü olan S' noktasında ışığın önüne saydamsız bir disk yerleştirmek yeterlidir; bu koşullarda yalnız kırınmış ışık diğer yana geçebilir ve bu ışık yalnız ince ayrıntılar tarafınca kırınıma uğratılmıştır. Böylece T düzleminde bu ince ayrıntıların bir görüntüsü oluşturulur. Bu yönteme "izgözlem" yöntemi adı verilir.
Kimi süre da, bunun tam tersine, cisimdeki yararsız bir detay, mesela bir tram yok edilebilir. Bunun için S' noktasına tramın kırınıma uğrattığı ışığı geçirmeyen ufak bir delik yerleştirmek yeterlidir. Aynı şekilde, cismin biçimi malum bir ayrıntısı da ortaya çıkarılabilir. Bunun için bağlılaşımdan yararlanılır; bu da düzlemine, belirtilecek cismin Fourier dönüşümünü gösteren değişken yoğunluklu bir filtre doldurularak elde edilir.
*Sağl. kor. Su süzme ya da suyun süzülmesl. Yavaş süzme, kum yataklarda, süzgecin yüzeyinde oluşan ve mikroskobik suyosunlarından meydana gelen "biyolojik zar" yardımıyla gerçekleşir; buradaki yaşam rekabeti yardımıyla, patojen mikroplar yok olur.
Süratli süzme'de, bu biyolojik yöntem kullanılmaz, suya alüminyum sülfat eklenmiş olur; bu madde pislikleri ve mikropları hamurumsu bir jel halinde pıhtılaştırarak süzgecin üstünde tutmayı sağlar.
Süzme bir Chamberland süzgeci kullanılarak musluklarda da yapılabilir; porselen bir kaptan süzülerek geçen su (saatte 3 ila 4 litre) temizlenmiş olur.
Sınai süzme kafi temizleme yapması imkansız; onun için suya klor (klorlama) ya da ozon katılarak ek olarak kimyasal bir sterilizasyon uygulanmalıdır. Süzme, kullanılan yöntemlere nazaran, temiz suyun iyon oranını değiştirir.
Kaynak: Büyük Larousse
Böbreklerde süzme işlemi iyi mi gerçekleşir?
Şeker-şeker çözeltisinin, süzme yöntemiyle ayrılmamasının sebebi nedir?
YORUMLAR