TELEKOMüNİKASYON a (fr. tele communication). Telekom. 1. Kablo, radyo dalgaları ve optik ya da elektromanyetik sistemler aracılığıyl...
TELEKOMüNİKASYON a (fr. tele communication). Telekom.
1. Kablo, radyo dalgaları ve optik ya da elektromanyetik sistemler aracılığıyla gerçekleştirilen bilgi aktarımı. (Eşanl. UZİLETİŞİM.)
2. Telekomünikasyon sistemleri, bilgi aktarımını sağlayan sistemlerin (telgraf, telefon, televizyon vb.) tümü.
*ANSİKL. "Telekomünikasyon" sözcüğü ilk kez 1904'te Estauniö unie tarafından telgraf ve telefonu aynı anda ifade etmek için kullanıldı. Sözcüğün uluslararası düzeyde kabul edilmesi ise 1932 yılında, eski Uluslararası telgraf birliği'nin Uluslararası telekomünikasyon sistemleri birliği'ne dönüştürüldüğü Madrid konferansı'yla gerçekleşti.
1840'tan itibaren Mors telgraf sisteminin havai hatlar (hatta küçük bir de denizaltı hattı) döşenerek yaygınlaşmasıyla birlikte ilk elektrikli telekomünikasyon sistemleri ortaya çıkmaya başladı. Telekopi 1863 yılında Caselli'nin pantelgrafıyla olanaklı hale geldiyse de bu sistemin çok pahalı olan işletimi ancak 1876 yılına kadar sürebildi. Kısa mesafeli şehiriçi telefon 1877'ds Graham Bell'den sonra pratik bir karbonlu mikrofonun bulunmasıyla gerçekleşti. Telefon sistemleri başlangıçta
telgraf kablolarından farkı olmayan, yani çıplak metal telle yapılmış havai hatlardan yararlanıyorlardı. Ancak bu tellerin kapasitesi fazla yüksek değildi. Çokçiftli yeraltı, kablolarının kullanılması kapasitenin artmasını sağladı. Fakat bu kabloların şehirlerarası konuşmalara izin verecek kadar uzak mesafelerde kullanılabilmesinin tek yolu zayıflamanın püpinleme yöntemiyle azaltılmasıydı. Püpinleme yöntemi ise kablo çiftlerinin kapasitelerinin düşmesine neden oluyordu. Bu güçlüklerin üstesinden gelinmesi ancak XX. yy.'ın başla- nnda vakumlu elektron tüplerin bulunmasıyla mümkün oldu. Bu tüplerin yardımıyla gerçekleştirilen ve tekrarlayıcı adı verilen yükselteçlerin yeraltı kablolarına ara ara bağlanmasıyla, kuramsal olarak sonsuz bir mesafeyle telefon görüşmelerinin yapılması olanaklı hale geldi Marconi tarafından 1895'te gerçekleştirilen ilk telsiz tegraf bağlantıları hem radyoelektriğin doğmasına, hem de seyyar radyoiletişim servislerinin ortaya çıkmasına yol açtı. Böylece denizde ve havada insan yaşamının güvence altına alınması açısından önemli bir adım atılmış oldu. Radyoiletişimin uzak mesafelerde de sağlanabilmesi Birinci Dünya savaşı'ndan sonra vakum tüplerinin ya da telsiz telgraf lambalarının ticari üretiminin gelişmesiyle olanaklı hale geldi. Bu alanda ilk adım telsiz telgrafta, İkincisi ise telsizlerde atıldı. Radyo yayınlarına Birinci Dünya savaşı'ndan hemen sonra, telsiz telgraf vericilerinin geliştirilmesiyle başlandı.
Görüntü iletimini sağlayacak yöntemler konusunda XIX. yy.'ın ikinci yarısından itibaren çok sayıda çalışma yapıldı. Fakat kolayca kullanılabilecek yeterli nitelikteki aygıtlar ancak 1935'e doğru elektroniğin, vakum tüplerinin, görüntü çözümleyici tüplerin ve katotışınlı tüplerin gelişmesiyle gerçekleştirilebildi. Nihayet yarı-iletken diyot ve tranzistorların ortaya çıkması ve vakumlu elektron tüplerin yerini almasıyla elektronik aygıtların boyutlarının küçültülmesi ve özellikle denizaltı kabloları ile aktarma uydularında kullanılacak daha az eneği tüketen ve daha uzun ömürrlü tekrarlayıcı yükselticilerin yapılması olanaklı hale geldi. Yarı-iletkenler bugün çoğulla- mayla iletim yöntemleri ve elektronik ko- mütasyon açısından oldukça önemli olan kapasite ve hız artırılmasında büyük bir rol oynamaktadır. Yarı-iletkenler, ayrıca, klasik telekomünikasyon sistemlerinin yanı sıra geliştirilen uzaktan bilişim, telematik, uzaktan yönlendirme ve uzaktan güdüm gibi çok sayıda etkinliğin dışında, telefon ve televizyon yantekniklerinin geliştirilmesinde de kullanılmaktadır. Pahalı ve ağır bakır kabloların yerlerini daha ucuz olan, silisten yapılan ve daha yüksek bir kapasiteleri bulunan, daha uzun mesafelere bilgi iletebilen ve dış bozucu etkilerden daha az etkilenen optik liflere bırakmaları, yine optikelektronik alanındaki son çalışmaların sonucunda tasarlanan yarıiletkenler sayesinde gerçekleşmektedir.
Türkiye'de telgraf ve telefon sisteminin kurulması ve işletilmesi PTT'nin tekelindedir. Kamu haberleşmesini FTT idaresi yürütür. Her tür telsiz sisteminin kurulması ve işletilmesine izin vermek ve bunları denetlemek devletin yetki ve sorumluluğu altındadır. 5 nisan 1983 tarih ve 2813 sayılı Telsiz k.'na göre, telsiz hizmetleri Telsiz genel müdürlüğü tarafından yürütülür.
Telekomünikasyon birliği (Uluslararası), BM'nin uzman kuruluşu (1947' den bu yana). 1865'te kurulan Uluslararası telgraf birliği ve 1906'da kurulan Uluslararası telsiz telgraf birliği'nin birleşmesiyle, 1932'de Madrid'de kuruldu. 1992'de üye devletlerin sayısı 166 idi. Birliğin düzenlediği konferansa üye devletlerin gönderdiği temsilcilikler, hukuksal metinleri ve uluslararası mevzuatı hazırlar, telekomünikasyon hizmetlerinin idari ve teknik kuralları konusunda birlik sağlarlar. Cenevre'de genel sekreterliği,
danışma komiteleri için iki müdürlüğü ve seçimle iş başına gelen sürekli bir komitesi (International Frequency Registration Board [İFRB]) vardır. Bu komite, devletler tarafından radyo istasyonlarına verilmesi önerilen frekansları kaydeder ve daha önce kaydedilmiş frekanslarla herhangi bir karışmayı önler.
Uluslararası telekomünikasyon sözleşmesi, hukuksal düzenlemenin temelini oluşturur. Buna üç hukuksal düzenleme daha eklenmiştir Bunların en ayrıntılı olanı Radyoiletişim yönetmeliği'dir. Bu düzenlemeler teknik "görüş"lere ve Uluslararası radyoiletişim danışma komitesi'yle Uluslararası telgraf ve telefon danışma komi- tesi'nin raporlarına göre hazırlanmıştır. Bu komitelerin genel kurulları, teknik normları gözden geçirmek için, her dört yılda bir toplanır.
1. Kablo, radyo dalgaları ve optik ya da elektromanyetik sistemler aracılığıyla gerçekleştirilen bilgi aktarımı. (Eşanl. UZİLETİŞİM.)
2. Telekomünikasyon sistemleri, bilgi aktarımını sağlayan sistemlerin (telgraf, telefon, televizyon vb.) tümü.
*ANSİKL. "Telekomünikasyon" sözcüğü ilk kez 1904'te Estauniö unie tarafından telgraf ve telefonu aynı anda ifade etmek için kullanıldı. Sözcüğün uluslararası düzeyde kabul edilmesi ise 1932 yılında, eski Uluslararası telgraf birliği'nin Uluslararası telekomünikasyon sistemleri birliği'ne dönüştürüldüğü Madrid konferansı'yla gerçekleşti.
1840'tan itibaren Mors telgraf sisteminin havai hatlar (hatta küçük bir de denizaltı hattı) döşenerek yaygınlaşmasıyla birlikte ilk elektrikli telekomünikasyon sistemleri ortaya çıkmaya başladı. Telekopi 1863 yılında Caselli'nin pantelgrafıyla olanaklı hale geldiyse de bu sistemin çok pahalı olan işletimi ancak 1876 yılına kadar sürebildi. Kısa mesafeli şehiriçi telefon 1877'ds Graham Bell'den sonra pratik bir karbonlu mikrofonun bulunmasıyla gerçekleşti. Telefon sistemleri başlangıçta
telgraf kablolarından farkı olmayan, yani çıplak metal telle yapılmış havai hatlardan yararlanıyorlardı. Ancak bu tellerin kapasitesi fazla yüksek değildi. Çokçiftli yeraltı, kablolarının kullanılması kapasitenin artmasını sağladı. Fakat bu kabloların şehirlerarası konuşmalara izin verecek kadar uzak mesafelerde kullanılabilmesinin tek yolu zayıflamanın püpinleme yöntemiyle azaltılmasıydı. Püpinleme yöntemi ise kablo çiftlerinin kapasitelerinin düşmesine neden oluyordu. Bu güçlüklerin üstesinden gelinmesi ancak XX. yy.'ın başla- nnda vakumlu elektron tüplerin bulunmasıyla mümkün oldu. Bu tüplerin yardımıyla gerçekleştirilen ve tekrarlayıcı adı verilen yükselteçlerin yeraltı kablolarına ara ara bağlanmasıyla, kuramsal olarak sonsuz bir mesafeyle telefon görüşmelerinin yapılması olanaklı hale geldi Marconi tarafından 1895'te gerçekleştirilen ilk telsiz tegraf bağlantıları hem radyoelektriğin doğmasına, hem de seyyar radyoiletişim servislerinin ortaya çıkmasına yol açtı. Böylece denizde ve havada insan yaşamının güvence altına alınması açısından önemli bir adım atılmış oldu. Radyoiletişimin uzak mesafelerde de sağlanabilmesi Birinci Dünya savaşı'ndan sonra vakum tüplerinin ya da telsiz telgraf lambalarının ticari üretiminin gelişmesiyle olanaklı hale geldi. Bu alanda ilk adım telsiz telgrafta, İkincisi ise telsizlerde atıldı. Radyo yayınlarına Birinci Dünya savaşı'ndan hemen sonra, telsiz telgraf vericilerinin geliştirilmesiyle başlandı.
Görüntü iletimini sağlayacak yöntemler konusunda XIX. yy.'ın ikinci yarısından itibaren çok sayıda çalışma yapıldı. Fakat kolayca kullanılabilecek yeterli nitelikteki aygıtlar ancak 1935'e doğru elektroniğin, vakum tüplerinin, görüntü çözümleyici tüplerin ve katotışınlı tüplerin gelişmesiyle gerçekleştirilebildi. Nihayet yarı-iletken diyot ve tranzistorların ortaya çıkması ve vakumlu elektron tüplerin yerini almasıyla elektronik aygıtların boyutlarının küçültülmesi ve özellikle denizaltı kabloları ile aktarma uydularında kullanılacak daha az eneği tüketen ve daha uzun ömürrlü tekrarlayıcı yükselticilerin yapılması olanaklı hale geldi. Yarı-iletkenler bugün çoğulla- mayla iletim yöntemleri ve elektronik ko- mütasyon açısından oldukça önemli olan kapasite ve hız artırılmasında büyük bir rol oynamaktadır. Yarı-iletkenler, ayrıca, klasik telekomünikasyon sistemlerinin yanı sıra geliştirilen uzaktan bilişim, telematik, uzaktan yönlendirme ve uzaktan güdüm gibi çok sayıda etkinliğin dışında, telefon ve televizyon yantekniklerinin geliştirilmesinde de kullanılmaktadır. Pahalı ve ağır bakır kabloların yerlerini daha ucuz olan, silisten yapılan ve daha yüksek bir kapasiteleri bulunan, daha uzun mesafelere bilgi iletebilen ve dış bozucu etkilerden daha az etkilenen optik liflere bırakmaları, yine optikelektronik alanındaki son çalışmaların sonucunda tasarlanan yarıiletkenler sayesinde gerçekleşmektedir.
Türkiye'de telgraf ve telefon sisteminin kurulması ve işletilmesi PTT'nin tekelindedir. Kamu haberleşmesini FTT idaresi yürütür. Her tür telsiz sisteminin kurulması ve işletilmesine izin vermek ve bunları denetlemek devletin yetki ve sorumluluğu altındadır. 5 nisan 1983 tarih ve 2813 sayılı Telsiz k.'na göre, telsiz hizmetleri Telsiz genel müdürlüğü tarafından yürütülür.
Telekomünikasyon birliği (Uluslararası), BM'nin uzman kuruluşu (1947' den bu yana). 1865'te kurulan Uluslararası telgraf birliği ve 1906'da kurulan Uluslararası telsiz telgraf birliği'nin birleşmesiyle, 1932'de Madrid'de kuruldu. 1992'de üye devletlerin sayısı 166 idi. Birliğin düzenlediği konferansa üye devletlerin gönderdiği temsilcilikler, hukuksal metinleri ve uluslararası mevzuatı hazırlar, telekomünikasyon hizmetlerinin idari ve teknik kuralları konusunda birlik sağlarlar. Cenevre'de genel sekreterliği,
danışma komiteleri için iki müdürlüğü ve seçimle iş başına gelen sürekli bir komitesi (International Frequency Registration Board [İFRB]) vardır. Bu komite, devletler tarafından radyo istasyonlarına verilmesi önerilen frekansları kaydeder ve daha önce kaydedilmiş frekanslarla herhangi bir karışmayı önler.
Uluslararası telekomünikasyon sözleşmesi, hukuksal düzenlemenin temelini oluşturur. Buna üç hukuksal düzenleme daha eklenmiştir Bunların en ayrıntılı olanı Radyoiletişim yönetmeliği'dir. Bu düzenlemeler teknik "görüş"lere ve Uluslararası radyoiletişim danışma komitesi'yle Uluslararası telgraf ve telefon danışma komi- tesi'nin raporlarına göre hazırlanmıştır. Bu komitelerin genel kurulları, teknik normları gözden geçirmek için, her dört yılda bir toplanır.
Kaynak: Büyük Larousse
Telekomünikasyon Mühendisi
Telekomünikasyon Terimleri
Elektro / Telekomünikasyon Öğretmeni
YORUMLAR