1 Tımar Sistemi Tanımı 3 Dirlik Türleri Özet: “Tımar Sistemi Nedir? Tımar Sistemi Ne Demektir? Anlamı ve Faydaları” başlıklı yazımızda T...
1 Tımar Sistemi Tanımı
3 Dirlik Türleri
Özet: “Tımar Sistemi Nedir? Tımar Sistemi Ne Demektir? Anlamı ve Faydaları” başlıklı yazımızda Tımar Sistemi nedir, Tımar Sistemi ne demektir, Tımar Sistemi kelimesinin tanımı, Tımar Sistemi faydaları ve uygulandığı bölgeler gibi Tımar Sistemi hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
Özet: “Tımar Sistemi Nedir? Tımar Sistemi Ne Demektir? Anlamı ve Faydaları” başlıklı yazımızda Tımar Sistemi nedir, Tımar Sistemi ne demektir, Tımar Sistemi kelimesinin tanımı, Tımar Sistemi faydaları ve uygulandığı bölgeler gibi Tımar Sistemi hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
Özet: “Tımar Sistemi Nedir? Tımar Sistemi Ne Demektir? Anlamı ve Faydaları” başlıklı yazımızda Tımar Sistemi nedir, Tımar Sistemi ne demektir, Tımar Sistemi kelimesinin tanımı, Tımar Sistemi faydaları ve uygulandığı bölgeler gibi Tımar Sistemi hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
Tımar Sistemi Tanımı
Tımar, Osmanlı İmparatorluğu’nda kamu arazisi (mirî) dahilinde, yönetimi sipahiye bırakılmış olan verimli topraklara verilen addır. Tımar sistemi merkezden denetlenen büyük bir sipahi gücü besleyerek padişahın ordusuna asker sağlamak için tasarlanmıştır. Tımara hak kazanan kişi ancak askeri sınıftan olabilirdi. Reayaya tımar vermek kesinlikle yasaktı. Tımar sistemi 1839’da Tanzimat Fermanı’yla kaldırılmıştır.
Köylülerin Konumu
Tımar topraklarında yaşayan köylüler ilke olarak bulundukları toprak parçasından ayrılamazlardı. Tımardan ayrılmak isteyen bir köylünün sipahiye tazminat (çift bozan akçesi) ödemesi gerekirdi. Eğer köylü tımarı yasadışı biçimde terk edecek olursa, kaçmasından itibaren bazı kanunname düzenlemelerine göre on bazılarına göre on beş seneye kadar sipahi tarafından cebren toprağına geri döndürülebilirdi.
Dirlik Türleri
Sıradan bir tımarın yıllık tarımsal geliri 20.000 akçeden azdı. Bu tür tımarları “tasarruf” eden sipahiler harp durumunda Osmanlı kuvvetlerine bir atlı asker ile birlikte katılırlardı.
Has: Geliri 100.000 akçeden fazla olan dirliklerdir. Padişaha, hanedan üyelerine, veziriazama, beylerbeyine, sancak beyleri ve üst düzey devlet görevlilerine verilirdi.
Zeamet: Gelirleri 100.000 ile 20.000 arasında olan dirliklerdir. Eyalet merkezlerinde oturan üst düzey yöneticilere (hazine ve tımar defterdarlarına, sancaklardaki alay beylerine, kale dizdarlarına, divan kâtiplerine vs.) verilirdi.
Tımar: Senelik geliri 20.000 ile 3.000 akçe arasında olan dirliklerdir. Osmanlı Devlet’ine hizmeti olan bir bölüm asker ve memurlara verilir. Sipahi askerleri tımar beyine bağlı beyler aynı zamanda tahrir görevi de yaptıklarından yazıcı denirdi.
Has ve zeamet toprakları alan beyler genellikle saray hizmetlileriydi.
Timarların en yoğun olduğu coğrafya, Osmanlı İmparatorluğu’nun çekirdek eyâletlerini teşkil eden Tuna Nehri’nin güneyi olan Rumeli bölgesi, Bosna, Tesalya, Mora, Trakya, Batı ve Orta Anadolubölgeleri olmuştur. Doğu ve Güneydoğu Anadolu sahalarında, Halep ve Şam eyaletlerinde tımarlar daha seyrek olup, Irak, Arabistan, Mısır ve Garp Ocaklarında ise çok istisnaîdir.
Tımarlar, 15. ve 16. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nun tarımsal üretim düzeniyle süvariye dayalı sipahi askerî gücünü ve merkezî otoritenin taşradaki egemenliğini sentezlemeyi başarmış bir askerî-idarî-iktisadî birimdi. Tımarda üreticilik yapan reâyâ ve yöneticilik yapan sipahi, savaş zamanında kısa sürede bir atlı askere ve alt rütbeli bir subaya dönüşmekteydiler. Söz konusu birim, atlı süvarilerin Osmanlı ordusu açısından önemi devam ettiği nispette canlılığını sürdürmüştür. Tımar, ateşli silahların ve para ekonomisinin çok sınırlı olduğu çağlarda etkin bir idarî üniteydi. Tımar birlikleri ateşli silah kullanmazlar; ok, yay ve mızrakla savaşırlardı. Devlet tarım arazilerinden vergi toplamak zorunda kalmamış, vergi doğrudan asker yetiştirilmesi için kullanılmıştır. Devlet, üretimi kontrol altına almış ve üretimde devamlılığı sağlamıştır.
Avrupa’da ateşli silahların 16. yüzyıl boyunca yaygınlaşması Avusturya cephesinde atlı süvarilerin ve sipahilerin savaş gücünü azaltmıştı. Bu durum ateşli silahlarla eskiden beri donanmış olanYeniçerilerin önemini arttırdı. Yeniçeriler maaşlarını doğrudan doğruya hazineden nakit para (ulûfe) biçiminde almaktaydılar. Yeniçerileri birlikleri sayısının büyümesi Osmanlı maliyesinde nakit para ihtiyacını artırdı. Nakit gereksinimini hızlı bir biçimde karşılamanın başlıca yolu vergilerin iltizam yöntemiyle toplanmasıydı. Sözü geçen yöntemin 16. yüzyıl sonlarında başat hale gelmesiyle tımarların gerek askerî, gerekse ekonomik anlamda belirleyici bir önemleri kalmamıştır. Tımarlar bundan sonra varlıklarını bir kalıntı kurum olarak 19. yüzyılın başlarına değin sürdürecektir. Tımar sistemi Tanzimat Fermanıyla 1839 yılında kaldırılmıştır.
YORUMLAR