TOPÇU a. 1. Topları, cephanelerini ve ropların taşınmalarını ya da çekilmelerini sağlayan taşıtları kullanmakla, muharebe meydanınd...
TOPÇU a.
1. Topları, cephanelerini ve ropların taşınmalarını ya da çekilmelerini sağlayan taşıtları kullanmakla, muharebe meydanında da piyade ve zırhlı birlikleri ateşleriyle desteklemekle görevli askeri sınıf.
2. Topçu sınıfında görev yapan asker.
3. Arg. iflas eden ya da iflas edeceği düşünülen kimse.
4. Arg. Sınıfta kalmış öğrenci: O bu yıl da topçu.
*Ask. Topçu irtibat subayı, savaşta piyadeye destek sağlayacak olan topçu birliği ile iletişimi kurmak üzere, piyade birliğinde görevlendirilen topçu subayı. (Gönderildiği birliğin karargâhında topçu komutanının temsilcisi ve topçulukla ilgili danışmandır.) || Ağır topçu, eskiden büyük çaplı (120 mm ve yivli toplar için daha fazla) toplara sahip topçu kuvveti. || Dağ topçusu, eskiden topları katır sırtında taşınabilecek şekilde parçalara ayrılabilen topçu kuvveti. || Deniz topçusu, savaş gemilerine yerleştirilen tüm top gereçlerini kullanmakla sorumlu topçu kuvveti. || Hava topçusu, hava ordusuna ait üslerin hava savunmasını yapmakla görevli topçu kuvveti. || Sahra topçusu, eskiden sahra birliklerine destek sağlamakla görevli topçu kuvveti.
*Ask. havc. Hava savunma topçusu, günümüzde uçaksavar topçusuna verilen ad.
*Ask. tar. Topçu ocağı, osmanlı ordusunda Kapıkulu ocağı'na bağlı olan ve top yapımı, topun savaşta kullanılmasıyla görevli ocak. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Ask. tar.
*XIV.-XVII. yy. Batı'da top sözcüğü XIV. yy.'a kadar mancınık (ok ve gülle mancınığı vb.) anlamına geliyordu. ilk toplar (XIV. yy.'ın kısa ve uzun mancınıkları) isabetsiz ve kısa erimli (50 -100 m), baklava biçiminde temrenli oklar ve gülleler atıyordu. XV. yy.'da silahın eğim açısını değiştirerek erimi artırmaya olanak veren kundaklar ortaya çıktı. Önceleri taş gülleler, 1450'lere doğru kurşun gülleler, daha sonra da dövme demir fırlatan çeşitli mancınıklar yapıldı. XVI. yy.'da bomba ve havantopu icat edildi ve toplar tek bir çapta birleştirildi. Topçu sınıfı ancak XVII. yy.'ın sonunda askeri bir birlik durumuna geldi.
1732'de Valliöre, çapların sayısını 5 olarak sınırlandırdı (24, 16, 12, 8 ve 4'lük). Gribeauval, topları hafifletip kısalttı ve daha devingen ve kullanışlı bir duruma getirdi. Onun sisteminde, sahra topları (12. 8 ve 4'lük toplar; 6 pusluk havan topları) ve muhasara ve kale topları (24 ve 16'lık toplar) vardır. Bu topların atım hızı dakikada 2-5 atış, erimleri ise birkaç yüz metredir. Gribeauval, hartuç, yükseliş tamburası, çeşitli arazilerde hareketi kolaylaştıran top arabalarını ve cephane arabalarını icat etti. Valliâre'in eski sistemini savunanlarla, taktik planda topçunun devingenliğini savunan yenilikçi Guibert ve Gribeauval okulunu savunanlar arasında büyük bir tartışma başladı.
1829 yılında Valöe'nin geliştirdiği sistemde, üzerine topçu erlerinin bindiği ve top ya da mühimmat arabasının (iki tekerlekli) bağlandığı bir ön kısım vardır; bağdaşık ve manevraya elverişli bir birlik olan topçu bataryası bundan böyle sürücülerden ve topu kullanmaktan sorumlu erlerden oluştu; bakım taşıtları da (döküm ve malzeme arabaları) aynı şekilde hareketliydi. Yiv ancak 1858 yılında topa uygulandı. Turpin tarafından melinitin bulunuşu, 1885'ten itibaren karabarut doldurulan obüslerden çok daha güçlü infilak edici obüslerin yapılmasını sağladı. 1887'de dumansız B barutunun bulunmasıyla seri atış yapma olanağı doğdu.
Deport, sonra da Sainte-Claire Deville' in topa uzun geri tepme ilkesini uygulayarak hidropnömatik fren denilen toplayıcı fren takımını gerçekleştirmesiyle 1897'de modern toplar ortaya çıktı. 1914 -1939 arasında ağır toplar, özellikle de yüksek güçte ağır toplar yapıldı. Bu topları çekmek için çekiciler ve çapları 400 -520 mm'ye varan demiryolu üzerinde iler- leyebilen ağır toplar imal edildi.
Siper savaşı, havanların doğmasına, uçakların ortaya çıkışı da uçaksavar toplarının doğmasına yol açtı. Toplar artık birlikte kullanılmaya ve hektar başına düşen ton miktarı hesap edilmeye başlandı. Mühimmat taşıyan katarların ilerleyişindeki gecikmeler, büyük saldırıların düzenlenmesi için elverişli bir zemin hazırlıyordu. Topçunun piyadeyle irtibatı o dönemde üzerinde en çok durulan konulardan biriydi. Gene o dönemde atış tanzimi için gözetleme uçaklanndan yararlanıldı. Açık kuyruklu kundaklar da iki dünya savaşı arasında yaygınlaştı. 105'lik topların (1935 ve 1936 modeller) yatay atış alanı 60°'ye ulaştı. Fakat en büyük gelişme topların hareket gücünün artması oldu.
*1939-1960. ikinci Dünya savaşı'nda her iki taraf da topçu sınıfından büyük ölçüde yararlandı. Otomatik topun ortaya çıkışı, topçu birliklerin savaşta tank birliklerini izlemesine, özitimli mermilerin kullanımı da, yoğun atışlann yapılmasına olanak verdi. Telsiz irtibatının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, her taburda irtibat ve gözetleme kolunun, daha sonra da hafif gözetleme uçaklarının (1954'ten sonra gerçekleştirilecektir) kullanılması, topçuya, desteklediği birliklerin gereksinimine göre ateş gücünü o anda uyarlama olanağı sağladı.
Savaştan sonra küçük (40 mm) ve orta çaplı (90, bazen 120 mm) uçaksavar topları kullanılmaya devam edildi; fakat güdümlü karadan havaya füzelerin gelişimi, bunların sonlarının pek uzak olmadığını göstermektedir.
Aynı şekilde, delici ve çukur imla haklı obüslerde gerçekleştirilen gelişmelere karşın, ikinci Dünya savaşı'nda ortaya çıkan birçok tanksavar topunun (88 PAK' lar gibi) arkası gelmedi. Günümüzde tanksavar savunması, gelişimi 60'lı yıllarda hızlanan güdümlü füzelerle sağlanmaktadır.
1953'te ortaya çıkan ve Ruslar'ın da benzerini yaptığı 280 mm'lik amerikan nükleer topu, bir süre Honest John füzeleriyle rekabet etti.
* 1960'tan sonra. Seri halde atılan roketlerin isabetinin artması, 20 km'ye kadar doyurma atışları gerçekleştirmekte (tüketilen cephanenin fazlalığı nedeniyle çok masraflıdır) topçuya yeni olanaklar sağladı. Fakat nükleer yüklerin küçültülmesi, klasik toplarla atılan 203, 175 ve 155 mm' lik obüslerin bu yüklerle donatılması mümkün olduğu halde, güdümlü füzelerin isabetinin çok büyük bir artış göstermesi, büyük çaplı topların kullanımından kesin olarak vazgeçilmesine neden oldu. Tespit araçlarının gelişimi, topların, atış yaptıkları anda yerlerini ve varlıklarını ortaya çıkardığı için, topların yer değiştirme zorunluluğu vardır. Hareketli silahların yararı burada kendini gösterir.
örneğin fransız taktik nükleer silah sistemi Plüton, AMX 30 dizisinden bir fırlatma kasası üzerinde tek bir mermi taşıyan bir füzeatardır; 20 kt'luk güdümlü mermiyi 100 km'ye atabilir (her türlü nükleer silahın kullanım kısıtlamalarıyla). Amerikan Lance, sovyet Frog ve Scud füzeatarları (bazıları istendiği kadar nükleer ya da kimyasal mermi atabilir) Plüton kadar, bazen de daha fazla erime sahiptir. Topçu sınıfı atışın hazırlanmasını ve idaresini kolaylaştıran gelişmiş araçlara kavuşmuştur.
* Deniz topçusu. Baş ve kıç kasaraları donatan hafif toplar biçiminde XIV. yy.' da ortaya çıkan deniz topçusu, XVII. yy.'da asıl biçimini buldu ve 250 yıl boyunca pek değişikliğe uğramadı. Muhasara toplarına benzer bir biçimde kundak üzerinde bulunan donanma topları, birkaç yüz metreye kadar dolu gülleler atıyordu. Toplar (12, 18, 24 ve 36), 485 gramlık birimlerle ifade edilen güllenin ağırlığıyla adlandınlif. Kırım savaşı sayesinde deniz topçusu kesin bir gelişme gösterdi. Büyük donanmalar, kuyruktan doldurulan ve gittikçe artan mesafelere infilak edici obüsler atan yivli topları benimsediler. Zırhlı savaşı, 1875'ten sonra 450 mm'ye ulaşan çapların sürekli artışıyla gelişimini sürdürdü. Yine de, iyi bir yanma sağlamak için, yavaş yanan barutun, daha sonra dumansız barutun benimsenmesi, topların ağzının uzatılması, isabet ve erime zarar vermeden çapların azaltılmasını sağladı. 1914'te deniz topçusu, 280-380 mm'lik toplarıyla (zırhlı gemilere karşı düşünülen) büyük bir topçu birliğini ve 160-164 mm'lik toplarıyla (hafif gemilere ve torpidobotlara karşı) bir savunma topçu birliğini kapsıyordu.
iki dünya savaşı arasında bu topçu sınıfı çok önemli gelişmeler gösterdi, ilk hızlar, erimler, atım adetleri arttı. Toplar her geminin üzerinde geniş bir atış alanı ve mürettebat için iyi bir koruma sağlayan kulelere yerleştiriliyor ve güverteye yerleştirilen hafif toplar basit bir örtüyle korunuyordu. Fakat en önemli gelişimler atış idaresinde kaydedildi. Percy Scott tarafından bulunan ve 1913'ten 1916'ya kadar Royal Navy'de yaygınlaştırılan uzaktan tevcih sistemi, yerini, yan ve yükseliş komutları nın doğrudan kule ve toplara iletildiği uzaktan komuta sistemine bıraktı.
ikinci Dünya savaşı'nda çaplar yarışı, 406'lık amerikan ve özellikle 1 380 kg'lık mermileri 40 000 m'ye atan 457'lik japon toplarının ortaya çıkışıyla devam etti. Fakat en çarpıcı olay, 1941-42 yıllarında müttefik gemilerinde yaygınlaşan atış idare radarının işin içine girmesidir. Radar, geceleri ya da sisli havalarda atışa ve topların sürekli olarak hedef üzerine tevcihine olanak verir.
En önemli değişiklikler topların kullanı mında oldu. Uçak gemilerinin ana gemi (Capital ship) olarak kullanılmaya başlanmasıyla birlikler arasında topçu çatışması azaldı. Büyük Okyanus ya da Avrupa' daki ortak harekâtlarda, yüksek infilak gücü olan obüsler atan deniz topçusu, kıyı savunma taarruzu ve köprü başı savunmasında büyük başarı gösterdi. Ama deniz topçusu, asıl 1943'ten sonra hava savunma alanında belirleyici bir rol oynadı. Savaşın başlangıcında etkisiz gibi görünen deniz topçusu, 20, 40 ve 127 mm'lik toplarla kendini gösterdi. Bu toplar, 1944' ten sonra yakın erim toplarıyla donanmış mermiler atmak için kullanıldı. Bu önemli uçaksavar savunması ancak bu şekilde, Japonlar'ın gemilere yaptığı saldırıları ve kamikaze akınlarını kırmayı başardı.
Gene de topçu sınıfının durumu savaşın sonunda pek belirgin değildi. Büyük toplardaki gelişmeye karşın, nakliye gemisinden artık vazgeçilmiştir ve o da ağır kruvazörlerin çoğu gibi kullanımdan kalkmak üzeredir. Uçaksavar topçu sınıfı ise, 57 ya da 76 mm'lik yeni topların ortaya çıkmasına karşın, ilk kez Almanlar'ın 1943' te kullandığı ve uçaklar tarafından menzilleri dışından atılan güdümlü havadan denize füzelerle karşı karşıya kaldı. Tümüyle ortadan kalmasa da deniz topçusunun artık denizden denize ya da denizden havaya füzelerle donanmış gemilerde önemli bir işlevi yoktur. Karaya yapılan atışlarda amerikan donanması, uçaksavar topçusunun son çaresi olarak kruvazörlerde 203 ya da 152 mm'lik büyük topları ve T27 ya da 76 mm'lik topları bulundurmaktadır Aynı eğilim 100, 76, 45,37 mm'lik seri atışlı otomatik loplarla diğer tüm donanmalardan gözlenir. Yine de Styx ya da Exocet türü denizden denize güdümlü mermilerin ortaya çıkışı, radarlara ve küçük bir bilgisayara bağlı yüksek atım hızı olan (dakikada 3 000 atım) çoknamlulu hafif topların yeniden gündeme gelmesini ve kullanılmasını sağlamıştır.
*Topçu ocağı. Yeniçeri ocağı ile aynı dönemde kurulduğu varsayılan Topçu ocağı, top dökenler ve top kullananlar olmak üzere iki bölümden oluşmuştu. Topçu ocağı'nın kışlaları ile top dökümhanesi Galata suru dışında, günümüzde Tophane denilen semtteydi. “Rihteciyan" ya da “rihtegânı top†denilen dökümcüler, her türlü topu burada dökerlerdi. Ayrıca, gereksinim duyulduğu zaman İstanbul dışında da tophaneler kurulurdu. Topçu ocağı'nın en yüksek rütbeli komutanı "sertopide denilen topçubaşı idi. Dökümhanelerin amiri olan dökmecibaşı (serrihtegân) da ona bağlıydı, ocağın topçubaşıdan sonraki en yüksek rütbeli görevlisiydi. Bayrağı sarı-kırmızı olan ocağın top kullanan bölümü ise Yeniçeri ocağı'nda olduğu gibi, ağa bölükleri ve cemaat ortaları biçiminde, örgütlenmişti. Ocağın askeri görevlilerinden başka “tophane nazırı†ve “tophane emini" adlı iki sivil görevlisi de vardı. Bunlardan tophane nazırı, buradaki imalat ve harcamalarla ilgili olarak devlete karşı sorumluydu. Tophane emini, harcamalarla ilgili kayıtları tutardı. XVII. yy.'dan sonra Batı'daki gelişmelere ayak uyduramayan Topçu ocağı'nda düzenlemeler yapılmaya başladı. Mustafa III, transız uzman getirterek Topçu ocağı'nın yanında bir de Sürat topçuları örgütü kurdu (1774). Mahmut II ise, 1826' da Yeniçeri ocağı ile birlikte Topçu ocağı'nı kapatarak yerine Tophane örgütünü kurdu.
1. Topları, cephanelerini ve ropların taşınmalarını ya da çekilmelerini sağlayan taşıtları kullanmakla, muharebe meydanında da piyade ve zırhlı birlikleri ateşleriyle desteklemekle görevli askeri sınıf.
2. Topçu sınıfında görev yapan asker.
3. Arg. iflas eden ya da iflas edeceği düşünülen kimse.
4. Arg. Sınıfta kalmış öğrenci: O bu yıl da topçu.
*Ask. Topçu irtibat subayı, savaşta piyadeye destek sağlayacak olan topçu birliği ile iletişimi kurmak üzere, piyade birliğinde görevlendirilen topçu subayı. (Gönderildiği birliğin karargâhında topçu komutanının temsilcisi ve topçulukla ilgili danışmandır.) || Ağır topçu, eskiden büyük çaplı (120 mm ve yivli toplar için daha fazla) toplara sahip topçu kuvveti. || Dağ topçusu, eskiden topları katır sırtında taşınabilecek şekilde parçalara ayrılabilen topçu kuvveti. || Deniz topçusu, savaş gemilerine yerleştirilen tüm top gereçlerini kullanmakla sorumlu topçu kuvveti. || Hava topçusu, hava ordusuna ait üslerin hava savunmasını yapmakla görevli topçu kuvveti. || Sahra topçusu, eskiden sahra birliklerine destek sağlamakla görevli topçu kuvveti.
*Ask. havc. Hava savunma topçusu, günümüzde uçaksavar topçusuna verilen ad.
*Ask. tar. Topçu ocağı, osmanlı ordusunda Kapıkulu ocağı'na bağlı olan ve top yapımı, topun savaşta kullanılmasıyla görevli ocak. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Ask. tar.
*XIV.-XVII. yy. Batı'da top sözcüğü XIV. yy.'a kadar mancınık (ok ve gülle mancınığı vb.) anlamına geliyordu. ilk toplar (XIV. yy.'ın kısa ve uzun mancınıkları) isabetsiz ve kısa erimli (50 -100 m), baklava biçiminde temrenli oklar ve gülleler atıyordu. XV. yy.'da silahın eğim açısını değiştirerek erimi artırmaya olanak veren kundaklar ortaya çıktı. Önceleri taş gülleler, 1450'lere doğru kurşun gülleler, daha sonra da dövme demir fırlatan çeşitli mancınıklar yapıldı. XVI. yy.'da bomba ve havantopu icat edildi ve toplar tek bir çapta birleştirildi. Topçu sınıfı ancak XVII. yy.'ın sonunda askeri bir birlik durumuna geldi.
1732'de Valliöre, çapların sayısını 5 olarak sınırlandırdı (24, 16, 12, 8 ve 4'lük). Gribeauval, topları hafifletip kısalttı ve daha devingen ve kullanışlı bir duruma getirdi. Onun sisteminde, sahra topları (12. 8 ve 4'lük toplar; 6 pusluk havan topları) ve muhasara ve kale topları (24 ve 16'lık toplar) vardır. Bu topların atım hızı dakikada 2-5 atış, erimleri ise birkaç yüz metredir. Gribeauval, hartuç, yükseliş tamburası, çeşitli arazilerde hareketi kolaylaştıran top arabalarını ve cephane arabalarını icat etti. Valliâre'in eski sistemini savunanlarla, taktik planda topçunun devingenliğini savunan yenilikçi Guibert ve Gribeauval okulunu savunanlar arasında büyük bir tartışma başladı.
1829 yılında Valöe'nin geliştirdiği sistemde, üzerine topçu erlerinin bindiği ve top ya da mühimmat arabasının (iki tekerlekli) bağlandığı bir ön kısım vardır; bağdaşık ve manevraya elverişli bir birlik olan topçu bataryası bundan böyle sürücülerden ve topu kullanmaktan sorumlu erlerden oluştu; bakım taşıtları da (döküm ve malzeme arabaları) aynı şekilde hareketliydi. Yiv ancak 1858 yılında topa uygulandı. Turpin tarafından melinitin bulunuşu, 1885'ten itibaren karabarut doldurulan obüslerden çok daha güçlü infilak edici obüslerin yapılmasını sağladı. 1887'de dumansız B barutunun bulunmasıyla seri atış yapma olanağı doğdu.
Deport, sonra da Sainte-Claire Deville' in topa uzun geri tepme ilkesini uygulayarak hidropnömatik fren denilen toplayıcı fren takımını gerçekleştirmesiyle 1897'de modern toplar ortaya çıktı. 1914 -1939 arasında ağır toplar, özellikle de yüksek güçte ağır toplar yapıldı. Bu topları çekmek için çekiciler ve çapları 400 -520 mm'ye varan demiryolu üzerinde iler- leyebilen ağır toplar imal edildi.
Siper savaşı, havanların doğmasına, uçakların ortaya çıkışı da uçaksavar toplarının doğmasına yol açtı. Toplar artık birlikte kullanılmaya ve hektar başına düşen ton miktarı hesap edilmeye başlandı. Mühimmat taşıyan katarların ilerleyişindeki gecikmeler, büyük saldırıların düzenlenmesi için elverişli bir zemin hazırlıyordu. Topçunun piyadeyle irtibatı o dönemde üzerinde en çok durulan konulardan biriydi. Gene o dönemde atış tanzimi için gözetleme uçaklanndan yararlanıldı. Açık kuyruklu kundaklar da iki dünya savaşı arasında yaygınlaştı. 105'lik topların (1935 ve 1936 modeller) yatay atış alanı 60°'ye ulaştı. Fakat en büyük gelişme topların hareket gücünün artması oldu.
*1939-1960. ikinci Dünya savaşı'nda her iki taraf da topçu sınıfından büyük ölçüde yararlandı. Otomatik topun ortaya çıkışı, topçu birliklerin savaşta tank birliklerini izlemesine, özitimli mermilerin kullanımı da, yoğun atışlann yapılmasına olanak verdi. Telsiz irtibatının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, her taburda irtibat ve gözetleme kolunun, daha sonra da hafif gözetleme uçaklarının (1954'ten sonra gerçekleştirilecektir) kullanılması, topçuya, desteklediği birliklerin gereksinimine göre ateş gücünü o anda uyarlama olanağı sağladı.
Savaştan sonra küçük (40 mm) ve orta çaplı (90, bazen 120 mm) uçaksavar topları kullanılmaya devam edildi; fakat güdümlü karadan havaya füzelerin gelişimi, bunların sonlarının pek uzak olmadığını göstermektedir.
Aynı şekilde, delici ve çukur imla haklı obüslerde gerçekleştirilen gelişmelere karşın, ikinci Dünya savaşı'nda ortaya çıkan birçok tanksavar topunun (88 PAK' lar gibi) arkası gelmedi. Günümüzde tanksavar savunması, gelişimi 60'lı yıllarda hızlanan güdümlü füzelerle sağlanmaktadır.
1953'te ortaya çıkan ve Ruslar'ın da benzerini yaptığı 280 mm'lik amerikan nükleer topu, bir süre Honest John füzeleriyle rekabet etti.
* 1960'tan sonra. Seri halde atılan roketlerin isabetinin artması, 20 km'ye kadar doyurma atışları gerçekleştirmekte (tüketilen cephanenin fazlalığı nedeniyle çok masraflıdır) topçuya yeni olanaklar sağladı. Fakat nükleer yüklerin küçültülmesi, klasik toplarla atılan 203, 175 ve 155 mm' lik obüslerin bu yüklerle donatılması mümkün olduğu halde, güdümlü füzelerin isabetinin çok büyük bir artış göstermesi, büyük çaplı topların kullanımından kesin olarak vazgeçilmesine neden oldu. Tespit araçlarının gelişimi, topların, atış yaptıkları anda yerlerini ve varlıklarını ortaya çıkardığı için, topların yer değiştirme zorunluluğu vardır. Hareketli silahların yararı burada kendini gösterir.
örneğin fransız taktik nükleer silah sistemi Plüton, AMX 30 dizisinden bir fırlatma kasası üzerinde tek bir mermi taşıyan bir füzeatardır; 20 kt'luk güdümlü mermiyi 100 km'ye atabilir (her türlü nükleer silahın kullanım kısıtlamalarıyla). Amerikan Lance, sovyet Frog ve Scud füzeatarları (bazıları istendiği kadar nükleer ya da kimyasal mermi atabilir) Plüton kadar, bazen de daha fazla erime sahiptir. Topçu sınıfı atışın hazırlanmasını ve idaresini kolaylaştıran gelişmiş araçlara kavuşmuştur.
* Deniz topçusu. Baş ve kıç kasaraları donatan hafif toplar biçiminde XIV. yy.' da ortaya çıkan deniz topçusu, XVII. yy.'da asıl biçimini buldu ve 250 yıl boyunca pek değişikliğe uğramadı. Muhasara toplarına benzer bir biçimde kundak üzerinde bulunan donanma topları, birkaç yüz metreye kadar dolu gülleler atıyordu. Toplar (12, 18, 24 ve 36), 485 gramlık birimlerle ifade edilen güllenin ağırlığıyla adlandınlif. Kırım savaşı sayesinde deniz topçusu kesin bir gelişme gösterdi. Büyük donanmalar, kuyruktan doldurulan ve gittikçe artan mesafelere infilak edici obüsler atan yivli topları benimsediler. Zırhlı savaşı, 1875'ten sonra 450 mm'ye ulaşan çapların sürekli artışıyla gelişimini sürdürdü. Yine de, iyi bir yanma sağlamak için, yavaş yanan barutun, daha sonra dumansız barutun benimsenmesi, topların ağzının uzatılması, isabet ve erime zarar vermeden çapların azaltılmasını sağladı. 1914'te deniz topçusu, 280-380 mm'lik toplarıyla (zırhlı gemilere karşı düşünülen) büyük bir topçu birliğini ve 160-164 mm'lik toplarıyla (hafif gemilere ve torpidobotlara karşı) bir savunma topçu birliğini kapsıyordu.
iki dünya savaşı arasında bu topçu sınıfı çok önemli gelişmeler gösterdi, ilk hızlar, erimler, atım adetleri arttı. Toplar her geminin üzerinde geniş bir atış alanı ve mürettebat için iyi bir koruma sağlayan kulelere yerleştiriliyor ve güverteye yerleştirilen hafif toplar basit bir örtüyle korunuyordu. Fakat en önemli gelişimler atış idaresinde kaydedildi. Percy Scott tarafından bulunan ve 1913'ten 1916'ya kadar Royal Navy'de yaygınlaştırılan uzaktan tevcih sistemi, yerini, yan ve yükseliş komutları nın doğrudan kule ve toplara iletildiği uzaktan komuta sistemine bıraktı.
ikinci Dünya savaşı'nda çaplar yarışı, 406'lık amerikan ve özellikle 1 380 kg'lık mermileri 40 000 m'ye atan 457'lik japon toplarının ortaya çıkışıyla devam etti. Fakat en çarpıcı olay, 1941-42 yıllarında müttefik gemilerinde yaygınlaşan atış idare radarının işin içine girmesidir. Radar, geceleri ya da sisli havalarda atışa ve topların sürekli olarak hedef üzerine tevcihine olanak verir.
En önemli değişiklikler topların kullanı mında oldu. Uçak gemilerinin ana gemi (Capital ship) olarak kullanılmaya başlanmasıyla birlikler arasında topçu çatışması azaldı. Büyük Okyanus ya da Avrupa' daki ortak harekâtlarda, yüksek infilak gücü olan obüsler atan deniz topçusu, kıyı savunma taarruzu ve köprü başı savunmasında büyük başarı gösterdi. Ama deniz topçusu, asıl 1943'ten sonra hava savunma alanında belirleyici bir rol oynadı. Savaşın başlangıcında etkisiz gibi görünen deniz topçusu, 20, 40 ve 127 mm'lik toplarla kendini gösterdi. Bu toplar, 1944' ten sonra yakın erim toplarıyla donanmış mermiler atmak için kullanıldı. Bu önemli uçaksavar savunması ancak bu şekilde, Japonlar'ın gemilere yaptığı saldırıları ve kamikaze akınlarını kırmayı başardı.
Gene de topçu sınıfının durumu savaşın sonunda pek belirgin değildi. Büyük toplardaki gelişmeye karşın, nakliye gemisinden artık vazgeçilmiştir ve o da ağır kruvazörlerin çoğu gibi kullanımdan kalkmak üzeredir. Uçaksavar topçu sınıfı ise, 57 ya da 76 mm'lik yeni topların ortaya çıkmasına karşın, ilk kez Almanlar'ın 1943' te kullandığı ve uçaklar tarafından menzilleri dışından atılan güdümlü havadan denize füzelerle karşı karşıya kaldı. Tümüyle ortadan kalmasa da deniz topçusunun artık denizden denize ya da denizden havaya füzelerle donanmış gemilerde önemli bir işlevi yoktur. Karaya yapılan atışlarda amerikan donanması, uçaksavar topçusunun son çaresi olarak kruvazörlerde 203 ya da 152 mm'lik büyük topları ve T27 ya da 76 mm'lik topları bulundurmaktadır Aynı eğilim 100, 76, 45,37 mm'lik seri atışlı otomatik loplarla diğer tüm donanmalardan gözlenir. Yine de Styx ya da Exocet türü denizden denize güdümlü mermilerin ortaya çıkışı, radarlara ve küçük bir bilgisayara bağlı yüksek atım hızı olan (dakikada 3 000 atım) çoknamlulu hafif topların yeniden gündeme gelmesini ve kullanılmasını sağlamıştır.
*Topçu ocağı. Yeniçeri ocağı ile aynı dönemde kurulduğu varsayılan Topçu ocağı, top dökenler ve top kullananlar olmak üzere iki bölümden oluşmuştu. Topçu ocağı'nın kışlaları ile top dökümhanesi Galata suru dışında, günümüzde Tophane denilen semtteydi. “Rihteciyan" ya da “rihtegânı top†denilen dökümcüler, her türlü topu burada dökerlerdi. Ayrıca, gereksinim duyulduğu zaman İstanbul dışında da tophaneler kurulurdu. Topçu ocağı'nın en yüksek rütbeli komutanı "sertopide denilen topçubaşı idi. Dökümhanelerin amiri olan dökmecibaşı (serrihtegân) da ona bağlıydı, ocağın topçubaşıdan sonraki en yüksek rütbeli görevlisiydi. Bayrağı sarı-kırmızı olan ocağın top kullanan bölümü ise Yeniçeri ocağı'nda olduğu gibi, ağa bölükleri ve cemaat ortaları biçiminde, örgütlenmişti. Ocağın askeri görevlilerinden başka “tophane nazırı†ve “tophane emini" adlı iki sivil görevlisi de vardı. Bunlardan tophane nazırı, buradaki imalat ve harcamalarla ilgili olarak devlete karşı sorumluydu. Tophane emini, harcamalarla ilgili kayıtları tutardı. XVII. yy.'dan sonra Batı'daki gelişmelere ayak uyduramayan Topçu ocağı'nda düzenlemeler yapılmaya başladı. Mustafa III, transız uzman getirterek Topçu ocağı'nın yanında bir de Sürat topçuları örgütü kurdu (1774). Mahmut II ise, 1826' da Yeniçeri ocağı ile birlikte Topçu ocağı'nı kapatarak yerine Tophane örgütünü kurdu.
Kaynak: Büyük Larousse
Nurettin Topçu
Hüseyin Topcu - Azad Et
Hüseyin Topcu - Düşündüm
YORUMLAR