TORNALAMA a. Bir parçayı, bir tornada işleme. (Bk. ansikl. böl. Orm. san. ve işlem.) *işlem. Tornalama merkezi, üretimin denetimini,...
TORNALAMA a. Bir parçayı, bir tornada işleme. (Bk. ansikl. böl. Orm. san. ve işlem.)
*işlem. Tornalama merkezi, üretimin denetimini, takımların değiştirilmesini, parçaların aktarılmasını vb. sağlayan düzeneklerle donatılmış sayısal kumandalı bir tornadan oluşan otomatikleştirilmiş sınai donanım.
*Mak. san. Seri tornalama, yarı otoma-tik ya da otomatik bir paralel tornada, bir metal milden yola çıkarak, doğrudan doğruya, birbiri ardına küçük çaplı değişik parçaların (cıvatalar, bilye yuvalan, tıkaçlar, miller, dönel parçalar vb.) üretilmesi. (Bk. ansikl. böl.)
*-Metalogr. Basamaklı tornalama, bir parçanın çevresini kademeli derinliklere göre işleme; parçanın eksenine koşut olarak uzanan enklüzyonlar bu yöntemle ortaya çıkarılır.
*ANSİKL. işlem. Tornalama, parçaların işlenmesine yönelik en yaygın işlemlerden biridir. Başlıca temel tornalama işlemleri şunlardır: takımın, mile koşut olarak etkidiği dış ya da iç talaş kaldırma; takımın, mile dik olarak etkidiği düzeltme; ancak önceden bağlanmış aynı parça üzerinde yürütülen başka işlemlere hazırlık ya da bunları tamamlama niteliğinde bir işlem sözkonusu olduğunda önem taşıyan delme; ana mil tarafından, parçanın dönmesiyle eşzamanlarmış takımın yerdeğiştirmesiyle elde edilen vida açma.
Parça, biri sabit öbürü gezer iki punta arasına bağlanabilir; bu puntaların ucu, önceden bir merkezleme matkabı yardımıyla parçanın uçlarına eksenel olarak delinmiş deliklere girer; bu durumda dönme hareketi, parçaya bağlı bir fırdöndü ve iş milinin tahrik ettiği bir tablaya bağlı bir fırdöndü parmağı aracılığıyla gerçekleştirilir. Puntasız bağlamada, parça bir mandrenin çeneleri arasına sıkıştırılır, bir tabla üzerine bağlanır ya da bir pens tarafından tutulur. Karma bağlamada, parçanın uçlarından biri, puntasız bağlamada olduğu gibi sabitlenir ve öbür uç gezer puntaya bağlanır, işlenecek parça uzun ve bükülgen olduğunda, gerek tezgâh üzerine yerleştirilmiş bir sabit yatak, gerek torna arabası üzerine yerleştirilmiş bir izleme yatağı'yla ayrıca merkez bölümünden desteklenir
Konik tornalama, takım taşıyıcı arabaya eğim verilerek ya da açı küçükse, gezer punta kaydırılarak gerçekleştirilir. Küresel tornalama için, özel aygıtların kullanımı gerekir.
Tornalama işlemlerinin birçoğu, metal kesme kurallarına uyularak, kesici takımlar yardımıyla yapılır; öte yandan, kimileri özel makinelerin kullanımını gerektiren, biçim değiştirmeyle işleme işlemleri de (sıvama, tırtıl çekme, makinetolama vb.) gerçekleştirilebilir.
*Mak. san. Seri tornalama. Makine parçaları üretiminin otomatikleşmesi, işlenmeleri daha kolay olan tornalanmış parçalar için, tornalama işlemini yürüten işçiden, yalnızca bir büte tarafından durduruluncaya dek bir kafayı ilerletme ya da döndürme gibi basit işlemler yapmasını isteyecek biçimde donatılmış tornaların (yarı otomatik tornalar) ve kamlarla kumanda edilen otomatik tornaların kullanımına yol açmıştır. Seri tornalama adı verilen bu üretim biçimi genellikle çapı 80 mm'den daha küçük olan miller üzerinde gerçekleştirilir; parçalar işlendikçe milin ucundan kesilir. Uzun süre yalnız küçük parçalar (vidalar, cıvatalar, somunlar, saplamalar, pimler) için kullanılan seri tornalama zamanla, işlenmesi çok daha karmaşık olan ve çok daha fazla sayıda işlem gerektiren parçalara da uygulanmaya başlamıştır.
*Orm. san. Tornalama işleri büyük çoğunlukla bu işte uzman olan işletmelerde yapılır. Bu işletmelerin bir kısmı ailevi ve bölgesel karakterli esnaf atölyeleridir, genellikle otomatik olmayan, hatta elle çalışan çok basit tornalar kullanılır. Diğer bir kısmı ise sanayileşmiş olup yarı otomatik ya da parça değiştiricin ve sayaçlı tam ota matik tornalar kullanılır. Tornalama işlemlerinin çoğu sabit kesici aletlerle yapılır: marangoz kalemleri Tornalamada en çok kullanılan orman ağaçları şunlardır: gür gen, ceviz, meşe, mahun; alet sapı için: dişbudak, gürgen, kızılcık, çitlembik, üvez; küçük ağaç olarak: akağaç, dut, alıç, şimşir, armut vb. Odunun tornalanması yalnızca döner cisimlerin elde edilmesini değil, oval, çokgen ya da düzgün olmayan çevrelı (sabo, tüfek kabzaları vb.) değişik şekillerin de yapılmasını sağlar. Tornalanmış odundan yapılan pek çok eşya vardır; mobilya ayaklan, küçük sütunlar, lamba altlığı, alet sapları, merdiven parmaklığı ve küçük eşya (topaç, küre, makara, halka, düğme, satranç taşları, jöton vb.). Odundan yapılan tornalanmış çok büyük parçalar masif değildir, içleri boştur ve sabitleştirilmiş yalancı kamalarla iki ucuna bağlanan elemanlardan oluşur.
*işlem. Tornalama merkezi, üretimin denetimini, takımların değiştirilmesini, parçaların aktarılmasını vb. sağlayan düzeneklerle donatılmış sayısal kumandalı bir tornadan oluşan otomatikleştirilmiş sınai donanım.
*Mak. san. Seri tornalama, yarı otoma-tik ya da otomatik bir paralel tornada, bir metal milden yola çıkarak, doğrudan doğruya, birbiri ardına küçük çaplı değişik parçaların (cıvatalar, bilye yuvalan, tıkaçlar, miller, dönel parçalar vb.) üretilmesi. (Bk. ansikl. böl.)
*-Metalogr. Basamaklı tornalama, bir parçanın çevresini kademeli derinliklere göre işleme; parçanın eksenine koşut olarak uzanan enklüzyonlar bu yöntemle ortaya çıkarılır.
*ANSİKL. işlem. Tornalama, parçaların işlenmesine yönelik en yaygın işlemlerden biridir. Başlıca temel tornalama işlemleri şunlardır: takımın, mile koşut olarak etkidiği dış ya da iç talaş kaldırma; takımın, mile dik olarak etkidiği düzeltme; ancak önceden bağlanmış aynı parça üzerinde yürütülen başka işlemlere hazırlık ya da bunları tamamlama niteliğinde bir işlem sözkonusu olduğunda önem taşıyan delme; ana mil tarafından, parçanın dönmesiyle eşzamanlarmış takımın yerdeğiştirmesiyle elde edilen vida açma.
Parça, biri sabit öbürü gezer iki punta arasına bağlanabilir; bu puntaların ucu, önceden bir merkezleme matkabı yardımıyla parçanın uçlarına eksenel olarak delinmiş deliklere girer; bu durumda dönme hareketi, parçaya bağlı bir fırdöndü ve iş milinin tahrik ettiği bir tablaya bağlı bir fırdöndü parmağı aracılığıyla gerçekleştirilir. Puntasız bağlamada, parça bir mandrenin çeneleri arasına sıkıştırılır, bir tabla üzerine bağlanır ya da bir pens tarafından tutulur. Karma bağlamada, parçanın uçlarından biri, puntasız bağlamada olduğu gibi sabitlenir ve öbür uç gezer puntaya bağlanır, işlenecek parça uzun ve bükülgen olduğunda, gerek tezgâh üzerine yerleştirilmiş bir sabit yatak, gerek torna arabası üzerine yerleştirilmiş bir izleme yatağı'yla ayrıca merkez bölümünden desteklenir
Konik tornalama, takım taşıyıcı arabaya eğim verilerek ya da açı küçükse, gezer punta kaydırılarak gerçekleştirilir. Küresel tornalama için, özel aygıtların kullanımı gerekir.
Tornalama işlemlerinin birçoğu, metal kesme kurallarına uyularak, kesici takımlar yardımıyla yapılır; öte yandan, kimileri özel makinelerin kullanımını gerektiren, biçim değiştirmeyle işleme işlemleri de (sıvama, tırtıl çekme, makinetolama vb.) gerçekleştirilebilir.
*Mak. san. Seri tornalama. Makine parçaları üretiminin otomatikleşmesi, işlenmeleri daha kolay olan tornalanmış parçalar için, tornalama işlemini yürüten işçiden, yalnızca bir büte tarafından durduruluncaya dek bir kafayı ilerletme ya da döndürme gibi basit işlemler yapmasını isteyecek biçimde donatılmış tornaların (yarı otomatik tornalar) ve kamlarla kumanda edilen otomatik tornaların kullanımına yol açmıştır. Seri tornalama adı verilen bu üretim biçimi genellikle çapı 80 mm'den daha küçük olan miller üzerinde gerçekleştirilir; parçalar işlendikçe milin ucundan kesilir. Uzun süre yalnız küçük parçalar (vidalar, cıvatalar, somunlar, saplamalar, pimler) için kullanılan seri tornalama zamanla, işlenmesi çok daha karmaşık olan ve çok daha fazla sayıda işlem gerektiren parçalara da uygulanmaya başlamıştır.
*Orm. san. Tornalama işleri büyük çoğunlukla bu işte uzman olan işletmelerde yapılır. Bu işletmelerin bir kısmı ailevi ve bölgesel karakterli esnaf atölyeleridir, genellikle otomatik olmayan, hatta elle çalışan çok basit tornalar kullanılır. Diğer bir kısmı ise sanayileşmiş olup yarı otomatik ya da parça değiştiricin ve sayaçlı tam ota matik tornalar kullanılır. Tornalama işlemlerinin çoğu sabit kesici aletlerle yapılır: marangoz kalemleri Tornalamada en çok kullanılan orman ağaçları şunlardır: gür gen, ceviz, meşe, mahun; alet sapı için: dişbudak, gürgen, kızılcık, çitlembik, üvez; küçük ağaç olarak: akağaç, dut, alıç, şimşir, armut vb. Odunun tornalanması yalnızca döner cisimlerin elde edilmesini değil, oval, çokgen ya da düzgün olmayan çevrelı (sabo, tüfek kabzaları vb.) değişik şekillerin de yapılmasını sağlar. Tornalanmış odundan yapılan pek çok eşya vardır; mobilya ayaklan, küçük sütunlar, lamba altlığı, alet sapları, merdiven parmaklığı ve küçük eşya (topaç, küre, makara, halka, düğme, satranç taşları, jöton vb.). Odundan yapılan tornalanmış çok büyük parçalar masif değildir, içleri boştur ve sabitleştirilmiş yalancı kamalarla iki ucuna bağlanan elemanlardan oluşur.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR