Marmara Adası Marmara Adası, Marmara Denizi'nin güneybatısında bulunan Marmara Adaları'nın en büyüğü ve Balıkesir'e b...
Marmara Adası
Marmara Adası, Marmara Denizi'nin güneybatısında bulunan Marmara Adaları'nın en büyüğü ve Balıkesir'e bağlı olan bir adadır. Gökçeada'dan sonrasında Türkiye'nin ikinci büyük adası olup İstanbul'a deniz otobüsüyle 2,5 saat, gemiyle 5 saat; Erdek'e ise gemiyle 1 saat 45 dakika uzaklıktadır. Nüfus yazın artar ve pek çok otel, hotel, pansiyona ev sahipliği yapmaktadır. Adanın merkezinden başka, köyleri de gezim amaçlı hizmet verir. Marmara Adası'na yaz sezonunda İstanbul'dan her gün 2 ya da 3 deniz otobusü ve İDO'ya ait vapur tarifeli sefer yapmaktadır, haftasonları ek seferler de konulmaktadır.
Tarih
Adadaki ilk yerleşme Antik Çağda Miletoslularca kuruldu. Bir deniz tecim kolonisi olarak kurulan Prokonnesos kenti, adaya da ismini verdi. Bir sürü kez yağmalanan Prokennesos, Roma Döneminde Hıristiyanların sürgün yeriydi. Bizans Döneminde keşişlerin yerleştiği adaya, Osmanlı topraklarına katıldıktan sonrasında 15. yüzyıldan başlayarak Türkler de yerleştirildi. Ada halkının çoğunluğunu oluşturan Rumlar yüzyıllarca Türklerle yan yana yaşadı. Günümüzde Roma, Bizans ve Osmanlı Süreci zamanı eserleri adada kısmen mevcuttur. İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen pek çok mermer yaratı Roma ve Bizans Dönemlerinde adanın mermerleri ile yapılmıştır.
Lozan Antlaşması'nın mübadele maddesi hükümleri uyarınca Rumlar Yunanistan'a gitmek zorunda kalınca, adaya bilhassa Karadeniz Bölgesi'nden gelenler yerleştirildi. Rum nüfus Yunanistan'a göçerek Halkidiki yarımadasında Neos Marmaras (ÎÎος ΜαÏμαÏάς, Yeni Marmara) yerleşimini kurdu. 4 Ocak 1935'teki Erdek Depremi adada büyük bir yıkıma yol açtı.
Coğrafya
Yüzölçümü 117,18 kilometre karedir. Kabaca bir elipsi çağrıştıran adanın orta kesimleri dağlık, kuzeyi ve güneyi ise çoğu zaman tepeliktir. Kuzeyde şerit şeklinde yayılan tepelik alan batıya doğru daralır. Badalan Körfezi'nin doğusunda genişleyen bu tepelerin yüksekliği doğuda 337 m'yi bulur. Adanın şimal kesimindeki bu tepelik alanın güneyinde yer alan Karabanlar Tepesi 346 m'ye, Yavuzaki sırtı ise 359 m'ye kadar ulaşır.
Orta kesimdeki dağlık alan, avrupada Keltepe'de 516 m'ye, doğudaki Viranköy Tepesi'nde 598 m'ye yükselir. Bu dağlık alanın ve adanın en yüksek noktası ortabatı kesiminde 699 m'ye kadar uzanan Büyükçayır Doruğudur. Adanın cenup kıyılarına doğru, şimal kesimdekini çağrıştıran, ama yüksekliği 300 m'yi aşmayan tepelik bir alana geçilir. Güneydoğu'da tepelerin içinde mühim bir ziraat alanı olan Topağaç Ovası yer alır. Ovanın averaj taban genişliği 1 km kadardır.
İklim
Marmara Adası'nda yer yer Kızılçam ormanlarına rastlanır. Daha kurak olan cenup kesiminde makiler yaygındır. Marmara'nın orta kısmına bulunmuş olduğu için bölge iklimi şeklinde bir takım özellikler taşır. Akdeniz ikliminin pek çok hususi durumunu yansıttığı şeklinde Karadeniz'in etsikide kendini gösterir. Kış döneminde bu bölgenin güneyinde ve Akdeniz üstünde oluşan hava akımları alanı orta ve şark Avrupa üstünde bulunan şimal cephenin güneye doğru kayması sonucu garptan gelen kar ve yağmur getiren siklonların ve bunların cephesel faliyetlerinin tesirinde kalır. Yaz dönemleri ise bu faaliyetler ortadan kalkar. Bunun yerini değişik bir sistem alır. Bu değişiklik güneşin görünürdeki hareketi ile Büyük Sahra üstündeki yüksek tazyik kuşağının Akdeniz üstüne yerleşmesi ve bu iklim bölgesinin Marmara'yı etkisel altına almasında ileri gelir. Averaj ısı ile en soğuk ay Ocak'tır. Yaz döneminde bir yanda Basra Körfezi'nde oluşan alçak tazyik, diğer yandan Avrupa üstündeki yüksek basıncın sonucu ada şimal, kuzeybatı yönlü rüzgarların tesirinde kalır. İki değişik iklim bölgesi ortasında yer almış olduğu için ada yazın kuzeydeki soğuk cephenin dalgalanışına bağlı olarak kimi zaman kısa süreli fırtınaların tesirinde kalır. En sıcak ay 24.6 averaj ısı ile Temmuz'dur. Yağmurlar en fazlaca Aralık ayında görülür. Ender olarak yağan kar Ocak ve Şubat aylarında düşer.
Nebat Örtüsü
Marmara Adaları'nın en yükseği olan Marmara Adası tabii nebat örtüsü açısından diğer adalardan ayrılır. Ekip adanın geri kalan kısmına step görünümü egemen iken, Marmara Adası'nda yer yer Kızılçam ormanlarına rastlanır. Daha kurakçıl olan cenup kesimde makiler yaygındır. Orman örtüsünün bulunmuş olduğu şimal kesim ise nebat örtüsü bakımından daha zengindir. Bununla birlikte Marmara Adası zeytin ağaçları bakımından varlıklı bir yöredir.
Iktisat
Başlıca ekonomik etkinlikler, eskiden bu zamana kadar sürdürülen zeytincilik, bağcılık, şarapçılık, balıkçılık ve mermer madenciliğidir. Yazları gelen turistler ile otelcilikte ehemmiyet kazanır. Ada halkı geçimini büyük oranla zeytincilik ve balıkçılıktan sağlar. 1960'lı yıllarda gelişkin olan balıkçılık, adada balık konserveciliğinin yapılmasında etkili olmuştur ama günümüzde balıkçılığın eski tesirini kaybetmesi yüzünden konservecilik tesirini yitirmiştir. Eskiden kılıçbalığı avlamak için ideal bir yer olan Marmara Adası günümüzde düzensiz avlanma sonucu balıkların azalması ile bu öneminide yavaşça yitirmektedir.
Saraylar Beldesi'nde meydana getirilen mermer çıkarma işlemleri bu beldenin son yıllarda gelişmesini elde etmiştir. Buradan çıkan mermerlerin çevre illere taşınma ihtiyacı Saraylar Beldesi'nde deniz taşımacılığını geliştirmekle birlikte, çevre iller ile adanın iletişimini daha kuvvetli bir hale getirmiştir. Mermer çıkarma işlemleri yüzünden adanın şimal kısmının bir bölümüne büyük oyuklar hakimdir.
Ada halkının en mühim geçim larından birisi ise zeytinciliktir. Küçük ölçekli girişimciler topladıkları zeytinleri kendi yağhanelerinde zeytin yağına çevirirler. Başka zeytin üreticileri ise topladıkları zeytinlerin büyük bir kısmını Marmarabirlik kurumuna satarlar. Marmarabirlik kurumu ada zeytincilerinin büyük bir kesimi ile anlaşmalı olarak iş koşturmacasındadır. Bağcılıktan elde edilmiş üzümler ile türlü meşrubatlar yapılır ya da bu üzümler şarap yapımında kullanılır. Büyük bir ihracat ve kar oranı olmasa dahi, bağcılık ada halkı için bir gelir membaıdır.
Plajlar
Adanın etrafı süresince irili ufaklı pek çok plaj mevcuttur. Merkeze en yakın plaj Kole Plajı'dır. Merkezde Kole Plajı ile süregelen bu plajlar Çınarlı Köyü'ne kadar irili ufaklı devam eder. Çınarlı Plajı'na varıncaya kadar Şifalı Su, Mestenağa ve Manastır Plajı şeklinde pek çok plaj ihtiva eden Marmara Adası'nın en değişik plajı ise Aba Plajı'dır. Çünkü Aba Plajı başka kumul plajların aksine çakıl taşları ile doludur ve merkezi gören güzel bir manzarası vardır. Bununla birlikte akıntı başka koylara oranla daha güçlü olduğundan çoğu zaman suyu derin ve soğuktur.
Bir başka değişik plaj ise Şifalı Su Plajı'dır. Dağdan inen içimlik suyun denize dökülmesi ile denizin kıyılarını daha soğuk hale getiren bu suyun şifalı olduğuna inanılır. Etrafı tabii kayalar ile örtülü olan bu plaj bu yüzden gezinsel bakımdan kıymetli hale gelmiştir. Bununla birlikte kano ve tekne kiralanarak adanın birbirine yakın olan bu plajları deniz yöntemiyle dolaşılabilir.
Gündoğdu Köyü'nde bulunan plaj köyün kıyı kesimini tamamen kaplayan sığ bir koydur.Köyün güneyinde bulunan burun akıntıyı büyük seviyede keserek bu plajın suyunu sakin bir hale getirir. Adanın en küçük köyü olan Asmalı ise ufak ve bakir koylar ihtiva eder. Topağaç ise ziraat alanı olduğundan plaj köy merkezine başka köylere oranla daha uzak kalır. Saraylar plajı ise kumunun renginin açık olmasıyla dikkat çeker. Çoğu zaman bu bölümde işçi insanoğlu yaşar ve bu yüzden iş saatinde plaj tenha kalır. Kumun renginin açık olması suyun renginide açık gösterir.
Ulaşım
Adaya Tekirdağ, İstanbul illerinden ve Balıkesir'e bağlı Erdek kazasından deniz taşımacılığı vardır. Tekirdağ'dan ve Erdek'ten arabalı vapur ve yolcu vapurları ulaşımı sağlarken, İstanbul'dan İDO'ya bağlı deniz otobüsü iş koşturmacasındadır. Tekirdağ'dan ve Erdek'ten deniz yöntemiyle 2 saat sürerken İstanbul'dan 2,5 saat sürmektedir.
Marmara Adası, Marmara Denizi'nin güneybatısında bulunan Marmara Adaları'nın en büyüğü ve Balıkesir'e bağlı olan bir adadır. Gökçeada'dan sonrasında Türkiye'nin ikinci büyük adası olup İstanbul'a deniz otobüsüyle 2,5 saat, gemiyle 5 saat; Erdek'e ise gemiyle 1 saat 45 dakika uzaklıktadır. Nüfus yazın artar ve pek çok otel, hotel, pansiyona ev sahipliği yapmaktadır. Adanın merkezinden başka, köyleri de gezim amaçlı hizmet verir. Marmara Adası'na yaz sezonunda İstanbul'dan her gün 2 ya da 3 deniz otobusü ve İDO'ya ait vapur tarifeli sefer yapmaktadır, haftasonları ek seferler de konulmaktadır.
Tarih
Adadaki ilk yerleşme Antik Çağda Miletoslularca kuruldu. Bir deniz tecim kolonisi olarak kurulan Prokonnesos kenti, adaya da ismini verdi. Bir sürü kez yağmalanan Prokennesos, Roma Döneminde Hıristiyanların sürgün yeriydi. Bizans Döneminde keşişlerin yerleştiği adaya, Osmanlı topraklarına katıldıktan sonrasında 15. yüzyıldan başlayarak Türkler de yerleştirildi. Ada halkının çoğunluğunu oluşturan Rumlar yüzyıllarca Türklerle yan yana yaşadı. Günümüzde Roma, Bizans ve Osmanlı Süreci zamanı eserleri adada kısmen mevcuttur. İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen pek çok mermer yaratı Roma ve Bizans Dönemlerinde adanın mermerleri ile yapılmıştır.
Lozan Antlaşması'nın mübadele maddesi hükümleri uyarınca Rumlar Yunanistan'a gitmek zorunda kalınca, adaya bilhassa Karadeniz Bölgesi'nden gelenler yerleştirildi. Rum nüfus Yunanistan'a göçerek Halkidiki yarımadasında Neos Marmaras (ÎÎος ΜαÏμαÏάς, Yeni Marmara) yerleşimini kurdu. 4 Ocak 1935'teki Erdek Depremi adada büyük bir yıkıma yol açtı.
Coğrafya
Yüzölçümü 117,18 kilometre karedir. Kabaca bir elipsi çağrıştıran adanın orta kesimleri dağlık, kuzeyi ve güneyi ise çoğu zaman tepeliktir. Kuzeyde şerit şeklinde yayılan tepelik alan batıya doğru daralır. Badalan Körfezi'nin doğusunda genişleyen bu tepelerin yüksekliği doğuda 337 m'yi bulur. Adanın şimal kesimindeki bu tepelik alanın güneyinde yer alan Karabanlar Tepesi 346 m'ye, Yavuzaki sırtı ise 359 m'ye kadar ulaşır.
Orta kesimdeki dağlık alan, avrupada Keltepe'de 516 m'ye, doğudaki Viranköy Tepesi'nde 598 m'ye yükselir. Bu dağlık alanın ve adanın en yüksek noktası ortabatı kesiminde 699 m'ye kadar uzanan Büyükçayır Doruğudur. Adanın cenup kıyılarına doğru, şimal kesimdekini çağrıştıran, ama yüksekliği 300 m'yi aşmayan tepelik bir alana geçilir. Güneydoğu'da tepelerin içinde mühim bir ziraat alanı olan Topağaç Ovası yer alır. Ovanın averaj taban genişliği 1 km kadardır.
İklim
Marmara Adası'nda yer yer Kızılçam ormanlarına rastlanır. Daha kurak olan cenup kesiminde makiler yaygındır. Marmara'nın orta kısmına bulunmuş olduğu için bölge iklimi şeklinde bir takım özellikler taşır. Akdeniz ikliminin pek çok hususi durumunu yansıttığı şeklinde Karadeniz'in etsikide kendini gösterir. Kış döneminde bu bölgenin güneyinde ve Akdeniz üstünde oluşan hava akımları alanı orta ve şark Avrupa üstünde bulunan şimal cephenin güneye doğru kayması sonucu garptan gelen kar ve yağmur getiren siklonların ve bunların cephesel faliyetlerinin tesirinde kalır. Yaz dönemleri ise bu faaliyetler ortadan kalkar. Bunun yerini değişik bir sistem alır. Bu değişiklik güneşin görünürdeki hareketi ile Büyük Sahra üstündeki yüksek tazyik kuşağının Akdeniz üstüne yerleşmesi ve bu iklim bölgesinin Marmara'yı etkisel altına almasında ileri gelir. Averaj ısı ile en soğuk ay Ocak'tır. Yaz döneminde bir yanda Basra Körfezi'nde oluşan alçak tazyik, diğer yandan Avrupa üstündeki yüksek basıncın sonucu ada şimal, kuzeybatı yönlü rüzgarların tesirinde kalır. İki değişik iklim bölgesi ortasında yer almış olduğu için ada yazın kuzeydeki soğuk cephenin dalgalanışına bağlı olarak kimi zaman kısa süreli fırtınaların tesirinde kalır. En sıcak ay 24.6 averaj ısı ile Temmuz'dur. Yağmurlar en fazlaca Aralık ayında görülür. Ender olarak yağan kar Ocak ve Şubat aylarında düşer.
Nebat Örtüsü
Marmara Adaları'nın en yükseği olan Marmara Adası tabii nebat örtüsü açısından diğer adalardan ayrılır. Ekip adanın geri kalan kısmına step görünümü egemen iken, Marmara Adası'nda yer yer Kızılçam ormanlarına rastlanır. Daha kurakçıl olan cenup kesimde makiler yaygındır. Orman örtüsünün bulunmuş olduğu şimal kesim ise nebat örtüsü bakımından daha zengindir. Bununla birlikte Marmara Adası zeytin ağaçları bakımından varlıklı bir yöredir.
Iktisat
Başlıca ekonomik etkinlikler, eskiden bu zamana kadar sürdürülen zeytincilik, bağcılık, şarapçılık, balıkçılık ve mermer madenciliğidir. Yazları gelen turistler ile otelcilikte ehemmiyet kazanır. Ada halkı geçimini büyük oranla zeytincilik ve balıkçılıktan sağlar. 1960'lı yıllarda gelişkin olan balıkçılık, adada balık konserveciliğinin yapılmasında etkili olmuştur ama günümüzde balıkçılığın eski tesirini kaybetmesi yüzünden konservecilik tesirini yitirmiştir. Eskiden kılıçbalığı avlamak için ideal bir yer olan Marmara Adası günümüzde düzensiz avlanma sonucu balıkların azalması ile bu öneminide yavaşça yitirmektedir.
Saraylar Beldesi'nde meydana getirilen mermer çıkarma işlemleri bu beldenin son yıllarda gelişmesini elde etmiştir. Buradan çıkan mermerlerin çevre illere taşınma ihtiyacı Saraylar Beldesi'nde deniz taşımacılığını geliştirmekle birlikte, çevre iller ile adanın iletişimini daha kuvvetli bir hale getirmiştir. Mermer çıkarma işlemleri yüzünden adanın şimal kısmının bir bölümüne büyük oyuklar hakimdir.
Ada halkının en mühim geçim larından birisi ise zeytinciliktir. Küçük ölçekli girişimciler topladıkları zeytinleri kendi yağhanelerinde zeytin yağına çevirirler. Başka zeytin üreticileri ise topladıkları zeytinlerin büyük bir kısmını Marmarabirlik kurumuna satarlar. Marmarabirlik kurumu ada zeytincilerinin büyük bir kesimi ile anlaşmalı olarak iş koşturmacasındadır. Bağcılıktan elde edilmiş üzümler ile türlü meşrubatlar yapılır ya da bu üzümler şarap yapımında kullanılır. Büyük bir ihracat ve kar oranı olmasa dahi, bağcılık ada halkı için bir gelir membaıdır.
Plajlar
Adanın etrafı süresince irili ufaklı pek çok plaj mevcuttur. Merkeze en yakın plaj Kole Plajı'dır. Merkezde Kole Plajı ile süregelen bu plajlar Çınarlı Köyü'ne kadar irili ufaklı devam eder. Çınarlı Plajı'na varıncaya kadar Şifalı Su, Mestenağa ve Manastır Plajı şeklinde pek çok plaj ihtiva eden Marmara Adası'nın en değişik plajı ise Aba Plajı'dır. Çünkü Aba Plajı başka kumul plajların aksine çakıl taşları ile doludur ve merkezi gören güzel bir manzarası vardır. Bununla birlikte akıntı başka koylara oranla daha güçlü olduğundan çoğu zaman suyu derin ve soğuktur.
Bir başka değişik plaj ise Şifalı Su Plajı'dır. Dağdan inen içimlik suyun denize dökülmesi ile denizin kıyılarını daha soğuk hale getiren bu suyun şifalı olduğuna inanılır. Etrafı tabii kayalar ile örtülü olan bu plaj bu yüzden gezinsel bakımdan kıymetli hale gelmiştir. Bununla birlikte kano ve tekne kiralanarak adanın birbirine yakın olan bu plajları deniz yöntemiyle dolaşılabilir.
Gündoğdu Köyü'nde bulunan plaj köyün kıyı kesimini tamamen kaplayan sığ bir koydur.Köyün güneyinde bulunan burun akıntıyı büyük seviyede keserek bu plajın suyunu sakin bir hale getirir. Adanın en küçük köyü olan Asmalı ise ufak ve bakir koylar ihtiva eder. Topağaç ise ziraat alanı olduğundan plaj köy merkezine başka köylere oranla daha uzak kalır. Saraylar plajı ise kumunun renginin açık olmasıyla dikkat çeker. Çoğu zaman bu bölümde işçi insanoğlu yaşar ve bu yüzden iş saatinde plaj tenha kalır. Kumun renginin açık olması suyun renginide açık gösterir.
Ulaşım
Adaya Tekirdağ, İstanbul illerinden ve Balıkesir'e bağlı Erdek kazasından deniz taşımacılığı vardır. Tekirdağ'dan ve Erdek'ten arabalı vapur ve yolcu vapurları ulaşımı sağlarken, İstanbul'dan İDO'ya bağlı deniz otobüsü iş koşturmacasındadır. Tekirdağ'dan ve Erdek'ten deniz yöntemiyle 2 saat sürerken İstanbul'dan 2,5 saat sürmektedir.
Türkiye'nin Adaları - Avşa Adası
Türkiye'nin Adaları - Tavşan Adası (Balıkçı Adası)
Türkiye'nin Adaları - Dana Adası (Kargacık Adası)
Marmara Adası
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Marmara Denizi'nde ada ve Balıkesir iline bağlı ilçe. Kapıdağ Yarımadası'nın kuzeybatısında, Paşalimanı, Avşa ve Ekinlik adalarının kuzeyinde yer alır. İstanbul'un 30 mil kadar batısındadır. Dağlık, fakat kıyıları ufak koy ve burunlarla parçalanmış bir ada olan Marmara'nın alanı 117,18 km2 (Gökçeada'dan sonrasında Türkiye'nin ikinci büyük adası), kıyılarının uzunluğu ise 72.5 kmdir.
Her yanından dik yamaçlarla aniden yükselir; üstü nispeten düzdür. Marmara, adanın güneybatı kıyısında, Aba ve Kole burunları içinde bir koyda kurulmuştur. Bununla birlikte Çınarlı, Gündoğu, Ovaköy, Asmalı ve şimal kıyıda yer edinen Saraylar ismini taşıyan beş köyü ile pek çok taşocakları vardır.
30 yıl öncesine kadar adanın geçim membaı zeytincilik, taşocakları (mermer, mermer tozu, granit), balıkçılık ve ufak seviyede hayvancılıktı. Yakın yıllara dek bir balık konservesi fabrikasını besleyen balıkçılık, eski önemini büyük seviyede yitirmiştir. Adanın bugün en mühim gelir membaı, son 20 yıldan bu zamana kadar giderek canlanan turizmdir.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Marmara Denizi'nde ada ve Balıkesir iline bağlı ilçe. Kapıdağ Yarımadası'nın kuzeybatısında, Paşalimanı, Avşa ve Ekinlik adalarının kuzeyinde yer alır. İstanbul'un 30 mil kadar batısındadır. Dağlık, fakat kıyıları ufak koy ve burunlarla parçalanmış bir ada olan Marmara'nın alanı 117,18 km2 (Gökçeada'dan sonrasında Türkiye'nin ikinci büyük adası), kıyılarının uzunluğu ise 72.5 kmdir.
Her yanından dik yamaçlarla aniden yükselir; üstü nispeten düzdür. Marmara, adanın güneybatı kıyısında, Aba ve Kole burunları içinde bir koyda kurulmuştur. Bununla birlikte Çınarlı, Gündoğu, Ovaköy, Asmalı ve şimal kıyıda yer edinen Saraylar ismini taşıyan beş köyü ile pek çok taşocakları vardır.
30 yıl öncesine kadar adanın geçim membaı zeytincilik, taşocakları (mermer, mermer tozu, granit), balıkçılık ve ufak seviyede hayvancılıktı. Yakın yıllara dek bir balık konservesi fabrikasını besleyen balıkçılık, eski önemini büyük seviyede yitirmiştir. Adanın bugün en mühim gelir membaı, son 20 yıldan bu zamana kadar giderek canlanan turizmdir.
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR