Tüy isim 1 . İnsan ve hayvan derisi üzerinde bulunan ince, kısa, yumuşak ve sık uzantılar: "İnce güzel kaşlarının ortasında ...
Tüy
isim
1 . İnsan ve hayvan derisi üzerinde bulunan ince, kısa, yumuşak ve sık uzantılar:
2 . Kuşların gövdesini örten ince ve tel gibi uzantıların her biri veya tamamı.
3 . Bazı bitki ve meyvelerle bazı dokumalar üzerinde görülen ince, kısa, yumuşak ve sık uzantılar.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
isim
1 . İnsan ve hayvan derisi üzerinde bulunan ince, kısa, yumuşak ve sık uzantılar:
"İnce güzel kaşlarının ortasında iki tüyü her zamanki gibi tersine dönmüş."- H. E. Adıvar.
2 . Kuşların gövdesini örten ince ve tel gibi uzantıların her biri veya tamamı.
3 . Bazı bitki ve meyvelerle bazı dokumalar üzerinde görülen ince, kısa, yumuşak ve sık uzantılar.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
- tüy atmak
- (üzerine) tüy dikmek
- tüy düzmek
- tüy gibi
- (birinin) tüyleri diken diken olmak
- (birinin) tüylerini diken diken etmek
- tüyleri ürpermek
- tüyüne dokunmamak
Birleşik Sözler
- tüy ağırlık
- tüy sıklet
- tüytop
- tüy tüs
- tüyü bozuk
- ayva tüyü
- devetüyü
- deve tüyü
- kuş tüyü
- tavus tüyü
- bez tüyler
- emici tüyler
Dövme yapılan yerde tüy çıkar mı?
Tüy Boyama Sanatı ve Boyanmış Tüy Resimleri
Muhabbet kuşları tüy değiştirir mi?
TüY a
1. Kuşlann örteneğini kaplayan üstderi kökenli boynuzsu fanerierin her biri ya da tümü (Bk ansikl. böl.)
2. insan ve hayvan derisi üzerinde çıkan çok ince kıl
3. Bitkisel organların yüzeyinde bulunan üstderi kökenli uzantı. (Bk. ansikl. böl.)
4. Kimi hayvanların yumuşak kılları: Kedinin tüyleri.
5. Kimi dokumalarda yumuşak, kısa, sık kıllar; hav.
6. Tüy atmak, sözkonusu hayvansa tüyünü değiştirmek. || (üstüne) tüy dikmek, kötü ve olumsuz olan bir durumu yeni bir eylemle çok daha kötüleştirmek: Bu son sözü de olanların üstüne tüy dikti. || Tüy düzmek, sözkonusu hayvansa, tüyü düzelmek; insansa, kılığını kıyafetini düzeltmek. || Tüy gibi, çok hafif. || Tüyleri diken diken olmak, üşümekten ya da korkmaktan vücuttaki kılların dipleri kabarmak; tiksinti, dehşet ve korku anlatmak için kullanılır: Bu çirkin manzara karşısında tüyleri diken diken olmuştu. || Tüyleri ürpermek, her
hangi bir nedenle korku ya da tiksinti duymak. || Tüyü bile kıpırdamamak, aldırmamak, hiç oralı olmamak. || Tüyü bitmedik, çok küçük çocuk için kullanılır. || Tüyü bozuk, sarışın kimselere kızgınlıkla söylenen söz. || Tüyüne dokunmak, bir kimseye zarar verecek küçük bile olsa bir davranışta bulunmak (genellikle olumsuz anlamda ve tehdit amacıyla): Tüyüne dokunur sanız, yapacağımı ben bilirim.
*Astrofiz. Kutup tüyü, Güneş tacının, tam Güneş kutupları yakınında gözlemlenen ve maksimum Güneş etkinliği dönemlerinin dışında oluşan, yarıçapsal büyük bir genişleme gösteren ince fışkırması.
*Avc. ve Kuşç. Tüy düzmek, keklik yavrusundan söz ederken, birinci tüy değiştirmeden sonra, bedeni benekli yeni tüylerle örtülü olmak.
*Bot. Tüy demeti, bazı meyve ya da tohumların ucunda yer alan ve bunların rüzgârda dağılmalarını kolaylaştıran ince ve yumuşak kıl ya da tüylerden oluşan top luluk. || Tüy örtüsü, bazı bitkilerin yüzeyini kaplayan kıl, tüy, dikencik gibi ince ve sık uzantıların tümü. || Emici tüy, özellikle köklerin uca yakın kısmında bulunan ve suyu ve suda erimiş maddeleri emmeye yarayan ince uzantı. || Emici tüy tabakası, kökün ucuna yakın bölgesinde emici tüyleri taşıyan dış hücreler tabakası. (Yaşlı kı sıralarda bu tabaka dökülür ve yerini mantar tabakası alır. Bazen bu bölgenin hüc releri tüy biçiminde uzamaz, fakat buna rağmen yine de su emme görevi yapar [epifit orkidelerin yer üstü kökleri].)
*Esk. gıy. Yeniçerilerin börklerınin ön kısmına taktıkları turna, balıkçıl teli, sorguç vb. (Tüylük' adı verilen madeni bölüme yerleştirilen tüy, taşıyanın rütbesini de gösterirdi.)
*Giy. ve Süslem. Kadın giysilerinin süslenmesinde kullanılan büyük, sert ve yassı kuş tüylerine verilen ad.
*Süslem. sant. Tüy kalem, müzehhipler ve hattatlarca kullanılan bir tür kalem (Kaz, ördek vb.'nin tüylerinin uçları kalem gibi sivriltilerek yapılır.)
*Şapkac. Şapka tüyü, bir şapkanın süslenmesinde kullanılan tüy ya da küçük tüy demeti
*Tavukç. Tüy yolma makinesi, kesilmiş kümes hayvanlarının tüyünü yolmaya yarayan makine
*'Yet. Tüy yolma, bazı kuşlarda görülen, gagalama ve tüyleri koparma hareketleriyle belirgin kötü alışkanlık (Büyük tavuk çiftliklerinde bu alışkanlık yamyamlığa dönüşebilir. Nedeni, dengesiz beslenme, aşırı kalabalık ortam ve aylaklık olabilir.)
* sıf. Spor. Tüy sıklet, boksta ağırlık (profesyonellerde 53,525 ile 57,151 kg arası; amatörlerde 54 ile 57 kg arası) kategorisi; bu kategoride dövüşen boksör.
*ANSİKL Avc. Sülün yavrularında olduğu gibi, birinci tüy değiştirme olayından önce yavru kekliğin tüyleri kırçıllıdır; bundan sonra kahverengi ve kurşuni tüyler ortaya çıkar; böylece kuş, tüy düzmüş olur.
*Bot. Bitkilerdeki tüyler çok ince, çok değişik, ama genellikle silindir biçiminde iplikçiklerdir. Bunlar bazı hücrelerin dış çeperinin uzamasıyla üstderiden türer ve tekhücreli (ak kavak) ya da çokhücreli olabilirler (karaısırgan, kazayağı). Tüyler esnek ya da sert (örneğin silisli) olabilir Bir bitkinin organları üzerinde az ya da çok sayıda tüy bulunması o bitkinin yetiştiği ortama, fakat tüylerin biçimi bitkinin türüne bağlıdır. Citrus cinsinin meyvelerinde, her meyveyaprağın içi çokhücreli tüylerle dolar, bunlar olgunlaştıklarında su toplar, meyvenin ortasına doğru yönelir ve mey venin yenebilir etli kısmını oluştururlar.
*Süslem. sant. Yatak takımlarında kulla nılan tüyler, kaz, ördek ya da tavuktan elde edilir. Süslemecilikte, devekuşu tüyü ve "fantezi†tüyler (parlak ve değişik renkli kuşlardan [sorguçkuşu, cennetkuşu, ibiş, tavuskuşu vb ] ve kümes hayvanlarından [horoz, tavuk, kaz, ördek, beçtavuğu] elde edilen tüyler) ayrımı yapılır. Tüyler toplanır toplanmaz yıkanır, niteliklerine ve büyüklüklerine göre ayrılıp paketlendikten kutup tüyleriyle (yukarıda ve aşağıda) sonra sanayiye teslim edilir. Sanayide, tüy- kaplı Güneş tacı ler yağlarından arındırılır ve doğal renkleriyle kullanılmayacak olanlar kaynar su kazanlarında (renklerin iyice tespit edilebilmesi için) boyanır. Kullanımdan önce kabartılmak üzere buhardan geçirilen tüyler, özel bir bıçakla temizlenir Tüy işçisi, tüyleri yumuşak bir fason verecek biçimde işler; özel bir tutkalla tek tek tüyleri birleştirir ya da bir kalıp üzerine (örneğin, bir kuş başı yapmak için) yapıştırır.
*Zool. Memelilerin kıllarıyla, sürüngenlerin pullarıyla homolog olan tüy, üstderinin altderiye eldiven parmağı gibi gömülmesiyle oluşur ve orada bol damarlı bir soğancık meydana getirir Tüy, bir kök (ka- lamus) ile onun devamı olan bir gövdeden (rakhis) oluşur; sapın iki yanında, aynı düzlemde (veksilumlar) tüy dalları ya da sakallar (ramus) yer alır. Her daldan birçok dalcık ya da sakalcık (radyus) çıkar; dalcıkların proksimal (dibe yakın) yanda olanları çengelsiz, distal (kenarda) yanda olanları çengellidir Çengelli dalcıkların çengelsizlere kenetlenmesi tüye sağlamlık verir. Tüyün sertliği kalsiyum tuzlarından, su ve hava geçirmezliğiyse kuyruk bezinin çıkardığı yağı kuşun gagasıyla tüylere sürmesinden ileri gelir. Uç tip tüy vardır: kıl tüyleri, hav tüyleri ve büyük tüyler. Kıl tüyleri dalsızdır, tamamıyla kıla benzer; hav tüyler, kısa saplıdır, birbirine takılmayan dağınık dallardan oluşur ve bu nedenle derinin üzerinde bir hava taba kası tutar Büyük tüyler yukarıda anlatıldığı gibidir. Bunlar da uçma tüyleri ya da telekleri, örtü tüyleri ya da telekler ve kuyruk tüyleri ya da telekleri diye üçe ayrılır.
Uçma tüyleri kanatların taşıyıcı yüzeyini oluşturur; kuyruk tüyleri kuyruksokumundan çıkar, uçuş manevralarında rol oynar; sapının dibinde hipoptil'i oluşturan birkaç serbest dal kapsayan (tepeli devekuşunda çok fazla olur) ve kuşun bedenini örten örtü tüyleri özellikle ısı yalıtımını sağlar.
Tüyler beden yüzeyinde nadiren tekdüze bir dağılım gösterir: hepsi pterili denen bir tüy demeti konuma göre deriye gömülüdür Tüyler çeşitli pigmentlerle boyalıdır ve yansımayla ya da ince yaprakların etkisiyle "fiziksel renkler"de oldukları söylenebilir (özellikle mavi renkler ya da metalik parıltılar). Tüyler dökülür ve yenilenir; dökülme yenilenme ya yavaş yavaş ya da düzenli devrelerle olur (tüy değiştirme).
1. Kuşlann örteneğini kaplayan üstderi kökenli boynuzsu fanerierin her biri ya da tümü (Bk ansikl. böl.)
2. insan ve hayvan derisi üzerinde çıkan çok ince kıl
3. Bitkisel organların yüzeyinde bulunan üstderi kökenli uzantı. (Bk. ansikl. böl.)
4. Kimi hayvanların yumuşak kılları: Kedinin tüyleri.
5. Kimi dokumalarda yumuşak, kısa, sık kıllar; hav.
6. Tüy atmak, sözkonusu hayvansa tüyünü değiştirmek. || (üstüne) tüy dikmek, kötü ve olumsuz olan bir durumu yeni bir eylemle çok daha kötüleştirmek: Bu son sözü de olanların üstüne tüy dikti. || Tüy düzmek, sözkonusu hayvansa, tüyü düzelmek; insansa, kılığını kıyafetini düzeltmek. || Tüy gibi, çok hafif. || Tüyleri diken diken olmak, üşümekten ya da korkmaktan vücuttaki kılların dipleri kabarmak; tiksinti, dehşet ve korku anlatmak için kullanılır: Bu çirkin manzara karşısında tüyleri diken diken olmuştu. || Tüyleri ürpermek, her
hangi bir nedenle korku ya da tiksinti duymak. || Tüyü bile kıpırdamamak, aldırmamak, hiç oralı olmamak. || Tüyü bitmedik, çok küçük çocuk için kullanılır. || Tüyü bozuk, sarışın kimselere kızgınlıkla söylenen söz. || Tüyüne dokunmak, bir kimseye zarar verecek küçük bile olsa bir davranışta bulunmak (genellikle olumsuz anlamda ve tehdit amacıyla): Tüyüne dokunur sanız, yapacağımı ben bilirim.
*Astrofiz. Kutup tüyü, Güneş tacının, tam Güneş kutupları yakınında gözlemlenen ve maksimum Güneş etkinliği dönemlerinin dışında oluşan, yarıçapsal büyük bir genişleme gösteren ince fışkırması.
*Avc. ve Kuşç. Tüy düzmek, keklik yavrusundan söz ederken, birinci tüy değiştirmeden sonra, bedeni benekli yeni tüylerle örtülü olmak.
*Bot. Tüy demeti, bazı meyve ya da tohumların ucunda yer alan ve bunların rüzgârda dağılmalarını kolaylaştıran ince ve yumuşak kıl ya da tüylerden oluşan top luluk. || Tüy örtüsü, bazı bitkilerin yüzeyini kaplayan kıl, tüy, dikencik gibi ince ve sık uzantıların tümü. || Emici tüy, özellikle köklerin uca yakın kısmında bulunan ve suyu ve suda erimiş maddeleri emmeye yarayan ince uzantı. || Emici tüy tabakası, kökün ucuna yakın bölgesinde emici tüyleri taşıyan dış hücreler tabakası. (Yaşlı kı sıralarda bu tabaka dökülür ve yerini mantar tabakası alır. Bazen bu bölgenin hüc releri tüy biçiminde uzamaz, fakat buna rağmen yine de su emme görevi yapar [epifit orkidelerin yer üstü kökleri].)
*Esk. gıy. Yeniçerilerin börklerınin ön kısmına taktıkları turna, balıkçıl teli, sorguç vb. (Tüylük' adı verilen madeni bölüme yerleştirilen tüy, taşıyanın rütbesini de gösterirdi.)
*Giy. ve Süslem. Kadın giysilerinin süslenmesinde kullanılan büyük, sert ve yassı kuş tüylerine verilen ad.
*Süslem. sant. Tüy kalem, müzehhipler ve hattatlarca kullanılan bir tür kalem (Kaz, ördek vb.'nin tüylerinin uçları kalem gibi sivriltilerek yapılır.)
*Şapkac. Şapka tüyü, bir şapkanın süslenmesinde kullanılan tüy ya da küçük tüy demeti
*Tavukç. Tüy yolma makinesi, kesilmiş kümes hayvanlarının tüyünü yolmaya yarayan makine
*'Yet. Tüy yolma, bazı kuşlarda görülen, gagalama ve tüyleri koparma hareketleriyle belirgin kötü alışkanlık (Büyük tavuk çiftliklerinde bu alışkanlık yamyamlığa dönüşebilir. Nedeni, dengesiz beslenme, aşırı kalabalık ortam ve aylaklık olabilir.)
* sıf. Spor. Tüy sıklet, boksta ağırlık (profesyonellerde 53,525 ile 57,151 kg arası; amatörlerde 54 ile 57 kg arası) kategorisi; bu kategoride dövüşen boksör.
*ANSİKL Avc. Sülün yavrularında olduğu gibi, birinci tüy değiştirme olayından önce yavru kekliğin tüyleri kırçıllıdır; bundan sonra kahverengi ve kurşuni tüyler ortaya çıkar; böylece kuş, tüy düzmüş olur.
*Bot. Bitkilerdeki tüyler çok ince, çok değişik, ama genellikle silindir biçiminde iplikçiklerdir. Bunlar bazı hücrelerin dış çeperinin uzamasıyla üstderiden türer ve tekhücreli (ak kavak) ya da çokhücreli olabilirler (karaısırgan, kazayağı). Tüyler esnek ya da sert (örneğin silisli) olabilir Bir bitkinin organları üzerinde az ya da çok sayıda tüy bulunması o bitkinin yetiştiği ortama, fakat tüylerin biçimi bitkinin türüne bağlıdır. Citrus cinsinin meyvelerinde, her meyveyaprağın içi çokhücreli tüylerle dolar, bunlar olgunlaştıklarında su toplar, meyvenin ortasına doğru yönelir ve mey venin yenebilir etli kısmını oluştururlar.
*Süslem. sant. Yatak takımlarında kulla nılan tüyler, kaz, ördek ya da tavuktan elde edilir. Süslemecilikte, devekuşu tüyü ve "fantezi†tüyler (parlak ve değişik renkli kuşlardan [sorguçkuşu, cennetkuşu, ibiş, tavuskuşu vb ] ve kümes hayvanlarından [horoz, tavuk, kaz, ördek, beçtavuğu] elde edilen tüyler) ayrımı yapılır. Tüyler toplanır toplanmaz yıkanır, niteliklerine ve büyüklüklerine göre ayrılıp paketlendikten kutup tüyleriyle (yukarıda ve aşağıda) sonra sanayiye teslim edilir. Sanayide, tüy- kaplı Güneş tacı ler yağlarından arındırılır ve doğal renkleriyle kullanılmayacak olanlar kaynar su kazanlarında (renklerin iyice tespit edilebilmesi için) boyanır. Kullanımdan önce kabartılmak üzere buhardan geçirilen tüyler, özel bir bıçakla temizlenir Tüy işçisi, tüyleri yumuşak bir fason verecek biçimde işler; özel bir tutkalla tek tek tüyleri birleştirir ya da bir kalıp üzerine (örneğin, bir kuş başı yapmak için) yapıştırır.
*Zool. Memelilerin kıllarıyla, sürüngenlerin pullarıyla homolog olan tüy, üstderinin altderiye eldiven parmağı gibi gömülmesiyle oluşur ve orada bol damarlı bir soğancık meydana getirir Tüy, bir kök (ka- lamus) ile onun devamı olan bir gövdeden (rakhis) oluşur; sapın iki yanında, aynı düzlemde (veksilumlar) tüy dalları ya da sakallar (ramus) yer alır. Her daldan birçok dalcık ya da sakalcık (radyus) çıkar; dalcıkların proksimal (dibe yakın) yanda olanları çengelsiz, distal (kenarda) yanda olanları çengellidir Çengelli dalcıkların çengelsizlere kenetlenmesi tüye sağlamlık verir. Tüyün sertliği kalsiyum tuzlarından, su ve hava geçirmezliğiyse kuyruk bezinin çıkardığı yağı kuşun gagasıyla tüylere sürmesinden ileri gelir. Uç tip tüy vardır: kıl tüyleri, hav tüyleri ve büyük tüyler. Kıl tüyleri dalsızdır, tamamıyla kıla benzer; hav tüyler, kısa saplıdır, birbirine takılmayan dağınık dallardan oluşur ve bu nedenle derinin üzerinde bir hava taba kası tutar Büyük tüyler yukarıda anlatıldığı gibidir. Bunlar da uçma tüyleri ya da telekleri, örtü tüyleri ya da telekler ve kuyruk tüyleri ya da telekleri diye üçe ayrılır.
Uçma tüyleri kanatların taşıyıcı yüzeyini oluşturur; kuyruk tüyleri kuyruksokumundan çıkar, uçuş manevralarında rol oynar; sapının dibinde hipoptil'i oluşturan birkaç serbest dal kapsayan (tepeli devekuşunda çok fazla olur) ve kuşun bedenini örten örtü tüyleri özellikle ısı yalıtımını sağlar.
Tüyler beden yüzeyinde nadiren tekdüze bir dağılım gösterir: hepsi pterili denen bir tüy demeti konuma göre deriye gömülüdür Tüyler çeşitli pigmentlerle boyalıdır ve yansımayla ya da ince yaprakların etkisiyle "fiziksel renkler"de oldukları söylenebilir (özellikle mavi renkler ya da metalik parıltılar). Tüyler dökülür ve yenilenir; dökülme yenilenme ya yavaş yavaş ya da düzenli devrelerle olur (tüy değiştirme).
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR