VODVİL a. (fr. vaudeville). 1. XV. ve XIX. yy.'lar arası, Fransa'da söylenen neşeli, alaylı ve taşlamalı şarkı. 2. Eğlencel...
VODVİL a. (fr. vaudeville).
1. XV. ve XIX. yy.'lar arası, Fransa'da söylenen neşeli, alaylı ve taşlamalı şarkı.
2. Eğlenceli vt hareketli bir konuyu ele alan ve içinde hal kın bildiği, tuttuğu şarkılara da yer verer hafif güldürü.
3. Entrika ve karışıklıkla ra, yanılmalara dayanan hafif komedi.
*ANSİKL. Ed. XV. yy.'da Fransa'da ortaya çıkan ilk vodviller, iğneleyici ve imalı işaret şarkılarıydı. Vodvil XVIII. yy.'ın sonuna kadar bu biçimini korudu; bu arada, komedinin akışına müziğin ve kalelerin katılmasıyla, tiyatroda ve özellikle Foire'da yer almaya başladı. Müzik bölümü giderek gelişti; tiyatroyla müziğin bu birlikteliği, sözlü ve şarkılı operakomik türünün kökenini oluşturur. Bunun yanı sıra, vodvilin yer aldığı basit komedi de varlığını sürdürdü ve müzik eşliğinden vazgeçilerek, şarkı, yerini söze dayalı diyaloglara bıraktı.
XIX. yy.'ın ilk yarısında Boulevard tiyatrolarında canlılığını koruyan vodvil, XIX. yy.'ın ikinci yarısında melodram kadar tutulan bir türdü. Scribe'in adının bağlandığı vodvilin canlılığını sonradan Labiche sürdürdü. Sonradan, gerçek vodvil ortadan kaybolunca, güldürü öğesinin, sahnede yapılan bazı hareketlere dayandırıldığı tüm hafif komedilere vodvil adı verildi.
*Türkiye'de. Vodvil Türkiye'ye, XIX. yy.'ın ikinci yarısında Eugöne Scribe, Eugöne Labiche gibi tanınmış transız yazarların yanı sıra adı saptanamayan başka yazarların yapıtlarından yapılan uygulamalarla girmiştir. Özellikle hükümet sansürünün ağırlaştığı, bazı kelimelerin, hatta devrim, özgürlük, kralların öldürülmesi gibi sahneler içeren piyeslerin yasaklandığı dönemlerde komediler ve vodviller yaygınlaştı.
XX. yy.'ın başlarında Georges Feydeau, Robert de Flers, Louis Verneuil, Georges Courteline türkçeye çevrilirken, ibnürrefik Ahmet Nuri Bey (Sekizinci) gibi bazı yazarlar da telif sayılabilecek kadar başarılı uyarlamalanyla vodvil türünün yaygınlaşıp yerleşmesinde etkili oldular. 1914'te kurulan Darülbedayi'nin repertuvarı da uzun yıllar vodvillerle beslendi. Reşat Nuri (Güntekin), Hüseyin Suat (Yalçın), Halit Fahri (Ozansoy) vb. yazarlar Jean de Letraz, Raoul Praxy, Claude Magnier, Tristan Bernard, Maurice Hennequin'in yapıtlarını türkçeye aktardılar.
Bu arada Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Muammer Karaca, Bedia Muvah- hit, Şaziye Moral, Sait Köknar, Behzat Bu- tak, Reşit Baran, Yaşar Özsoy gibi vodvil sanatçıları yetişti. Daha yakın yıllarda İstanbul tiyatrosu, Vahi Öz topluluğu, Dor- men, Nisa Serezli - Tolga Aşkıner, Gönül ülkü-Gazanfer Ûzcan, Mücap Ofluoğlu tiyatroları da sahneledikleri düzenli vodvillerle geniş seyirci kitlesinin ilgisini çektiler.
Bugün Türkiye'de güçlü vodviller yazıldığını ileri sürmek mümkün değilse de çok başanlı çeviriler ve uyarlamalar yapıldığı yadsınamaz.
1. XV. ve XIX. yy.'lar arası, Fransa'da söylenen neşeli, alaylı ve taşlamalı şarkı.
2. Eğlenceli vt hareketli bir konuyu ele alan ve içinde hal kın bildiği, tuttuğu şarkılara da yer verer hafif güldürü.
3. Entrika ve karışıklıkla ra, yanılmalara dayanan hafif komedi.
*ANSİKL. Ed. XV. yy.'da Fransa'da ortaya çıkan ilk vodviller, iğneleyici ve imalı işaret şarkılarıydı. Vodvil XVIII. yy.'ın sonuna kadar bu biçimini korudu; bu arada, komedinin akışına müziğin ve kalelerin katılmasıyla, tiyatroda ve özellikle Foire'da yer almaya başladı. Müzik bölümü giderek gelişti; tiyatroyla müziğin bu birlikteliği, sözlü ve şarkılı operakomik türünün kökenini oluşturur. Bunun yanı sıra, vodvilin yer aldığı basit komedi de varlığını sürdürdü ve müzik eşliğinden vazgeçilerek, şarkı, yerini söze dayalı diyaloglara bıraktı.
XIX. yy.'ın ilk yarısında Boulevard tiyatrolarında canlılığını koruyan vodvil, XIX. yy.'ın ikinci yarısında melodram kadar tutulan bir türdü. Scribe'in adının bağlandığı vodvilin canlılığını sonradan Labiche sürdürdü. Sonradan, gerçek vodvil ortadan kaybolunca, güldürü öğesinin, sahnede yapılan bazı hareketlere dayandırıldığı tüm hafif komedilere vodvil adı verildi.
*Türkiye'de. Vodvil Türkiye'ye, XIX. yy.'ın ikinci yarısında Eugöne Scribe, Eugöne Labiche gibi tanınmış transız yazarların yanı sıra adı saptanamayan başka yazarların yapıtlarından yapılan uygulamalarla girmiştir. Özellikle hükümet sansürünün ağırlaştığı, bazı kelimelerin, hatta devrim, özgürlük, kralların öldürülmesi gibi sahneler içeren piyeslerin yasaklandığı dönemlerde komediler ve vodviller yaygınlaştı.
XX. yy.'ın başlarında Georges Feydeau, Robert de Flers, Louis Verneuil, Georges Courteline türkçeye çevrilirken, ibnürrefik Ahmet Nuri Bey (Sekizinci) gibi bazı yazarlar da telif sayılabilecek kadar başarılı uyarlamalanyla vodvil türünün yaygınlaşıp yerleşmesinde etkili oldular. 1914'te kurulan Darülbedayi'nin repertuvarı da uzun yıllar vodvillerle beslendi. Reşat Nuri (Güntekin), Hüseyin Suat (Yalçın), Halit Fahri (Ozansoy) vb. yazarlar Jean de Letraz, Raoul Praxy, Claude Magnier, Tristan Bernard, Maurice Hennequin'in yapıtlarını türkçeye aktardılar.
Bu arada Hazım Körmükçü, Vasfi Rıza Zobu, Muammer Karaca, Bedia Muvah- hit, Şaziye Moral, Sait Köknar, Behzat Bu- tak, Reşit Baran, Yaşar Özsoy gibi vodvil sanatçıları yetişti. Daha yakın yıllarda İstanbul tiyatrosu, Vahi Öz topluluğu, Dor- men, Nisa Serezli - Tolga Aşkıner, Gönül ülkü-Gazanfer Ûzcan, Mücap Ofluoğlu tiyatroları da sahneledikleri düzenli vodvillerle geniş seyirci kitlesinin ilgisini çektiler.
Bugün Türkiye'de güçlü vodviller yazıldığını ileri sürmek mümkün değilse de çok başanlı çeviriler ve uyarlamalar yapıldığı yadsınamaz.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR