VOKALİZ a (fr. vocalise, vocaliser, vokallemek'ten). Müz. 1. Vokallemek eylemi ya da biçimi. 2. ünlülerle, çoğunlukla da a'l...
VOKALİZ a (fr. vocalise, vocaliser, vokallemek'ten). Müz.
1. Vokallemek eylemi ya da biçimi.
2. ünlülerle, çoğunlukla da a'larla seslendirilen notalanmış ya da notalanmamış ezgi kalıbı.
*AnsIkl. Hıristiyan ayininin henüz ilk yüzyıllarında bazı alleluialarda, büyük Kyrie duasında, sonra da responsumlar vb.'de, kutsal metinleri zenginleştirip güzelleştiren vokalizlere yer verildi. Kimi zaman kalabalığa (haykınşlar) ya da koroya bırakılan vokalizlerin süsler ya da ezgisel ya da çoksesli uzun melismalar gibi dindışı kalan biçimleri de görüldü. Guillaume de Machâut'nun motet, rondeau, virelai ve baladlarında yer alan vokalizler kesin bir ölçüye bağlıydı (XIV. yy.). XVI. yy.'a kadar iyice belirlenmiş, gerçek ezgisel kalıplar oluşturarak ölçülü vokal parçalarla bütünleşen vokaliz (Ockeghem, Isaak, Josquin Des Prâs vh) İtalyan madrigalinde, söze göre simgesel bir değer yüklendi ve Monteverdi'nin dramatik sanatına katkısı oldu. XVIII. yy.'da Napoli okulu, vokal ya da enstrümantal eksiltmelerin yaygın kullanımı nedeniyle saf virtüözlüğün anlatım biçimi olarak vokalizden yararlanarak bel canto'yu başlattı. Mozart ve Rossini koloratürlere seslerinin olanaklarını ve esnekliğini geliştirme fırsatını tanıyan vokalizler yazdılar. XIX. ve XX. yy.'larda vokaliz ortam yaratmakta kullanıldı (Debussy'nin 3. Noktûrn'ü ve Sirenler1). Öbür yandan şan eğitiminde vokalizden, çıkarılan sesin düzenliliğini ve niteliğini denetlemeyi sağlayan bir yöntem olarak yararlanıldı.
1. Vokallemek eylemi ya da biçimi.
2. ünlülerle, çoğunlukla da a'larla seslendirilen notalanmış ya da notalanmamış ezgi kalıbı.
*AnsIkl. Hıristiyan ayininin henüz ilk yüzyıllarında bazı alleluialarda, büyük Kyrie duasında, sonra da responsumlar vb.'de, kutsal metinleri zenginleştirip güzelleştiren vokalizlere yer verildi. Kimi zaman kalabalığa (haykınşlar) ya da koroya bırakılan vokalizlerin süsler ya da ezgisel ya da çoksesli uzun melismalar gibi dindışı kalan biçimleri de görüldü. Guillaume de Machâut'nun motet, rondeau, virelai ve baladlarında yer alan vokalizler kesin bir ölçüye bağlıydı (XIV. yy.). XVI. yy.'a kadar iyice belirlenmiş, gerçek ezgisel kalıplar oluşturarak ölçülü vokal parçalarla bütünleşen vokaliz (Ockeghem, Isaak, Josquin Des Prâs vh) İtalyan madrigalinde, söze göre simgesel bir değer yüklendi ve Monteverdi'nin dramatik sanatına katkısı oldu. XVIII. yy.'da Napoli okulu, vokal ya da enstrümantal eksiltmelerin yaygın kullanımı nedeniyle saf virtüözlüğün anlatım biçimi olarak vokalizden yararlanarak bel canto'yu başlattı. Mozart ve Rossini koloratürlere seslerinin olanaklarını ve esnekliğini geliştirme fırsatını tanıyan vokalizler yazdılar. XIX. ve XX. yy.'larda vokaliz ortam yaratmakta kullanıldı (Debussy'nin 3. Noktûrn'ü ve Sirenler1). Öbür yandan şan eğitiminde vokalizden, çıkarılan sesin düzenliliğini ve niteliğini denetlemeyi sağlayan bir yöntem olarak yararlanıldı.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR