Warez , telif yasaları çiğnenerek ticareti meydana getirilen telif hakkı saklı materyaller.[1][2] Bu tarif, genel anlamda dostlar ar...
Warez, telif yasaları çiğnenerek ticareti meydana getirilen telif hakkı saklı materyaller.[1][2] Bu tarif, genel anlamda dostlar arasındaki peer-to-peer dosya paylaşımları ya da hususi sunucular yardımıyla büyük grupların dosya paylaşımlarından çok; telif hakkına haiz materyallerin, organize gruplar tarafınca yasadışı yayınlarını tanımlar. İlk başlangıçta yalnız çeşitli yeraltı bilgisayar grupları tarafınca kullanılan bu tarif, günümüzde İnternet kullanıcıları ve medya sektörü içinde da sıkça kullanılıyor.
1990'ların öncesinde, korsan yazılımlar "wares" olarak adlandırılmaktayken, daha sonraları kendi diline haiz yeraltı dünyası İngilizce'de çoğul eki olan "s" harfinin yerine "z" harfini getirdi ve "warez" kelimesini tüm korsan yazılımlar için genel bir isim olarak kullanmaya başladı. Bu zamanlarda, büyük dosyaları yavaş modem ve BBS bağlantıları aracılığı ile yollamak çok zaman aldığından, korsanlar öteki korsanlarla birebir tecim yaparlardı. Dolayısıyla, yazılım korsanları kendilerini, koleksiyonları ile birlikte bir nevi satıcı, tüccar vs. olarak benimsiyor ve uygun kelime olarak da "wares"'i kullanıyorlardı.
Terimler dizgesi
Warez kelimesi, İngilizce'de genel anlamda "wares" [weÉ™(r)z] şeklinde telafüz edilse de; bazen İspanyolca bir kelime olan Juárez'in [uaɾez] yanlış şekilde telafüz edilişi olan [warÉ›s] şeklinde de kullanılmaktadır. Software kısaca yazılım kelimesinin çoğulu anlamına gelip, bu kelimeden türetilmiştir.
Warez kelimesi İngilizce'de genel anlamda "isim" olarak kullanılmaktadır: "My neighbor downloaded 10 gigabytes of warez yesterday" ("Komşum dün internetten 10 GB yasadışı yazılım indirdi.") Sadece "eylem" olarak da kullanılabilir: "The new Windows was warezed a month before the company officially released it" ("Yeni Windows'un resmi olarak piyasaya çıkmasına daha bir ay varken, yasadışı olarak gösterildi.") Warez topluluklarına ise küresel olarak "warez scene" (warez örgütü) ya da geniş olarak "The Scene" (teşkilat) denmektedir.
Tüm bu kelimeler anlam farklılıkları içermektedir, bazıları gerçek anlamında kullanılıp, cemiyet tarafınca kabul edilirken, bazılarıda imâ içermekte ve aşağılama amacı ile kullanılmaktadır. Her ne kadar, "korsan gösterim" (piracy) belirli kanundışı faaliyetler için kullanılan bir kelime olsa da, organik muhteviyatında "...birinin yaptığını izin almadan yeniden üretmek ya da kullanmak" anlamını taşımaktadır. [3]. Özgür Yazılım Kurumu'nun da (Free Software Foundation (FSH)) dahil olduğu bazı gruplar, bu tanıma karşı olup, bunun yerine "hırsızlık" ("theft") kelimesini kullanmaktadır. FSH'ye gore, "Yayıncılar, yasadışı kopyalamayı korsan olarak tanımlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında yasadışı kopyalama yapanlar, denizlerde gemilere saldırıp insanları kaçıran ve öldürenlerle etik olarak bir tutuluyor." FSH bu yüzden, korsan olarak tanımlanan kavramın, yasadışı kopyalama ("prohibited copying") ya da izinsiz kopyalama ("unauthorized copying") olarak tanımlanması icap ettiğini korumak için çaba sarfediyor.
Öte taraftan birçok kendini kanıtlamış yazılım korsanı ise, "korsan" tanımından gurur duyuyor, kendilerini filmlerde çizilen duygusal korsan portreleri ile özdeşleştiriyor ve aralarında korsan benzer biçimde konuşarak şakalaşıyorlar. Tarif tartışılmasına karşın, "Pirates With Attitude" benzer biçimde bazı gruplar tarafınca ise zevkle kabul ediliyor.
Bu yazıda kullanılan "korsan" terimi, geniş anlamı yansıtmakta ve belli bir görüşü desteklememektedir.
Tarihçe
Korsan üretim
Bilgisayarlar ve yazılımlar olmadan ilkin de korsan terimi vardı. Devamlı olmasa da çoğunlukla kâr amaçlı olan korsan üretimin, 1980'li seneler süresince en meşhur ve mühim hedefi Lacoste ürünleriydi. Halen varolan bu korsan üretim, genel anlamda Çin, Tayvan, Tayland, Rusya benzer biçimde Doğu Bloğu ve Asya ülkelerindeki kabahat örgütleri tarafınca yapılmaktadır. Bu kabahat örgütleri yasadışı olarak; milyonlarca tekstil ürününün, eletronik ürünün, mikroçipin, müzik CD'sinin, VHS, CD ve DVD filmlerinin, yazılım uygulamalarının vs. korsan üretimini yapmaktadır.
Bir çok korsan yazılımın üretimi, Asya'daki fabrikalarda yapılmasına rağmen, genel anlamda bunların dağıtımı, birinci-dünya ülkesi olan ve birçok internasyonal tescilli yazılım sahibi firmanın konumlandığı ABD ve Batı Avrupa vatanlarında adım atar. Korsan kopyalar, birçok Cenup ABD, Asya, Orta Doğu and Doğu Avrupa ülkesinde sokaklarda rahatça satılmaktadır. Bazı ülkelerde ise korsan kopyalar, orijinal fiyatına satılmakta ve bunun sonucu yılda milyar dolarlarla anlatılan bir işlem hacmi ortaya çıkmaktadır. Batı vatanlarında korsan kopyalar çoğu zaman, New York'taki Chinatown ve Toronto'daki Pacific Mall benzer biçimde hususi bölgelerde satılmatadır. Korsan ürünlerin kolaylıkla mağazalarda satılmış olduğu Asya ülkelerinin aksine, Batı vatanlarında bu şekilde bir dağıtım çok nadirdir.
Korsan yazılımın yükselişi
Korsan yazılıcımlık, ilk ticari yazılımın satışa sunulmasından beri varolan bir mevzudur. Bilginin kaydedildiği şekil, kaset ya da disket iken, yazılım korsanları bu tarz şeyleri kopyalamanın bir yolunu bulur ve arkadaşlarına dağıtırlardı. Apple II, Commodore 64, Atari 400, Atari 800, ZX Spectrum, Amiga, Atari ST ve öteki kişisel bilgisayarlar üstüne başarı korsan toplulukları kuruldu. Tüm BBS ağları aniden bir kişiden diğerine yasadışı dosya transferi için kullanılmaya başlandı. Amiga ve Commoder benzer biçimde kendi internasyonal korsan ağlarına haiz makinelerden, bir ülkede hemen hemen olmayan yazılım BBS ağları aracılığı ile kısa zamanda yayılıyordu.
1980'lerde yazılımların, disket ve e-posta (mail trading) ile dağıtımında oldukça yaygındı. Bilhassa Avrupa Kıtası'nda, önder korsan ve "cracker" grupları, etkileşim kanalı olarak ilk sırada e-posta üstünden dağıtımı kullanıyorlardı. E-posta üstünden meydana getirilen bu tecim, ek olarak Doğu Bloğu vatanlarında bilgisayarla ilgilenenler içinde önemliydi. Buradaki insanoğlu bu yöntemi kullanarak, Batı ülkelerindeki yeni programlara anında haiz olabiliyorlardı.
Önceki sistemlerde, kopya koruma düzenleri, "cracker" adında olan korsanlara karşı yapılıyordu. Cracker'lar bir oyun piyasaya çıkar çıkmaz, korsan sürümünü korsan topluluklarına dağıtıyorlardı.
Buna karşın,1990'lı yıların başına kadar, korsan yazılımcılık çok ciddi bir problem olarak görülmemekteydi. 1992'de Software Publishers Association, "Don't Copy That Floppy" ("Bu Disketi Kopyalama") isminde reklamla desteklediği kampanyası ile korsan yazılıma karşı savaşına başladı. Korsana karşı savaşım son yıllarda çok genişlemiş olsa da, Software Publishers Association (SPA) ve Business Software Alliance (BSA) halen dünya çapındaki en etkin kuruluşlardır. SPA ve BSA, Recording Industry Association of America (RIAA), Motion Picture Association of America (MPAA) benzer biçimde kuruluşların yanı sıra American Society of Composers, Authors, and Publishers (ASCAP) ve Broadcast Music Incorporated (BMI) benzer biçimde kuruluşlarlada yardımlaşmaktadır.
Korsanla savaşım için birçok internasyonal dev teşkilat, kurum vs. kurulması, akıllara korsan sektörünün iyi mi bu kadar büyüyebildiği sorusunu getirecektir. Korsan sektörünün dünya genelinde gelişmiş bir kabahat alanı olmasındaki ve bu kadar büyümesindeki en mühim etkenleri şu şekilde sayabiliriz;
Bilgisayarın yaygınlaşması
1990'ların sonuna doğru, Microsof'un Windows 95'i çıkarmasıyla beraber, bilgisayar kullanmayı öğrenme süresi oldukça düştü ve bilgisayarlar yaygın bir hale geldi. Windows 95 o denli etkili oldu ki, gelişmiş ülkelerde orta sınıftaki nerede ise her ailenin evinde minimum bir bilgisayar bulunmaya başladı. Tv ve telefonlara benzer biçimde bilgisayarlarda bilgi çağındaki her insan için mecburi bir gereksinim haline geldi. Doğal bilgisayar kullanımının artması ile birlikte, korsan yazılımcılık ve sanal suçlar da arttı. Böylece warez, yazılım firmalarının ve şirket çalışanlarının gelişimini ve başarısını engellemiş olan ciddi bir problem olmaya başladı.
Ağ bağlantılarındaki gelişim
1990'ların ortasında, İnternet kullanıcıları halen dial-up bağlantı (çevirmeli ağ üstünden bağlantı) kullanmakta, ortalama 28,8 ila 33,6 kbit/s (maksimum 56 kbit/s) hız elde edebilmekteydiler. Eğer bir şahıs ortalama 20 MB büyüklüğünde bir dosyayı İnternet üstünden indirmek isterse, bu işlem İnternet'in yoğunluğuna, İnternet Servis Sağlayıcısı'na ve sunucunun hızına bağlı olarak, bir günden fazla sürebiliyordu. 1997 senesinde, yüksek Web hızı elde eden Geniş Bant İnternet teknolojisi yaygınlaşması ile, büyüklüğü fazla olan dosyaların transferi problem olmaktan çıktı, warez iyice yaygınlaştı ve büyük dosyaların gönderimi ile filmleri de animasyonları da etkilemeye başladı. Yeni nesil Fiber Optik İnternet ise günlük kullanımda 1,6 Tb/s kadar web hızı sağlarken, labarotuar ortamında bu hız 10 Tb/s kadar çıkıyor.
Toplu halde dosya indirme teknolojisinin icadı
Geçmişte dosya indirmek, bir noktadan başka bir noktaya dosya gönderimi olarak gerçekleşiyordu. Bu sistemde dosyanın inmiş olduğu sunucu, bu noktayı dağıtmakla görevli merkez nokta olurken, öteki nokta ise dosyayı indiren kişiler oluyordu. Sadece burada altı çizilmesi ihtiyaç duyulan yer, dosyanın yalnız merkez noktadan indirilebilmesidir, kısaca dosyayı bu merkez dosyadan indiren bir şahıs ondan sonra merkez görevi göremiyor, dosyayı dağıtamıyordu. Bunun yanında indirilecek dosya popüler bir dosya ise, birçok şahıs tarafınca aynı anda indirilmek istenmesi ve bu kadar çok isteğin yüksek bant genişliği ihtiyacı sebebiyle, merkez nokta kısaca sunucu kullanılamaz duruma geliyordu.
Peer-to-peer sistemi ile dosyanın tamamına haiz olan kullanılar, sunucu benzer biçimde davranıp bu dosyaların kendilerinden indirilmesine izin verse de; mevcut peer-to-peer sistemi içinde aynı kaide geçerliydi; dosya ne kadar çok şahıs tarafında indiriliyorsa, o denli yavaş hızla iner.
Toplu halde dosya indirme sisteminin kullanıldığı, eDonkey2000 ve BitTorrent sistemleri ise dosya paylaşımına çok büyük bir yenilik getiriyordu. Bu sistemde dosyayı indiren şahıs bir taraftan da yüklemektedir. Dosyayı indirenler hızının bir miktarını yüklemeye ayırmakta ve sunucu konumundaki dosyanın tamamına haiz kullananların yükünü hafifletmektedir. Başka bir deyişle, dosya ne kadar çok şahıs tarafınca indiriyorsa, o denli süratli iner.
Türkiye'de korsan yazılım
Ana madde: Türkiye'de Korsan Yazılım Türkiye'de korsan olgusu başlangıçta bilişim alanında etkinlik gösteren genç fakat yasalardan bağımsız ve uzak olanların eliyle başlatılmıştır. Bilgisayar kullanımı ve sahibi olma durumu kamu ve şirketlerinden tabana doğru hızla yayılmaya başladığı 1995 yılı ve sonrasında da yasa dışı ticari bir etkinlik alanı haline gelmiştir. Uluslar arası anlaşmalarda ve ikili anlaşmalarda onayı ve katkısı olan devletin iligili kolluk örgütleri, yargı birimleri ve kaçakçılık ile ilgili birimleri hem vergi kayıplarını önlemek hemde kullanımda adaleti ve üreticinin haklarını güvence altına alabilmek amacıyla çalışmalara da 2000'den itibaren etkin şekilde adım atmıştır.
Meydana getirilen yasal takip ve süreçlerin sonucunda Türkiye'de üç değişik yol ve yöntem yasadışı olarak tespit edilmiştir: Kara, hava ve deniz gümrüklerden yasadışı olarak optik disklere yapınak üretimi (replikasyon) olarak basılmış olan ürünler; Türkiye'de özelde büyük üniversitelerin ağ ortamlarını kullanabilen öğrenciler eliyle warez ortamları olarak adlandırılan (scene) FTP sunucularından indirilme ve piyasaya verilmesi; evinde ya da işyerinde web erişimi olanlar eliyle piyasaya çıkarılanlar.
Warez çeşitleri
Warez yazılımlar, genel olarak aşağıdaki alt kategeorilere ayrılır:
Korsan yazılım grupları, verimliliklerini arttırmak için üyeleri içinde vazife dağılımları yaparlar. Bu üyeler çoğu zaman web hızının yüksek, kuvvetli bilgisayarların mevcut olduğu, birinci dünya vatanlarında yaşarlar. "Kırıcı" gruplar ise minik gruplardır, bu sebeple bir yazılımın müdafaasını kaldırmak ya da tecrübe etme sürümünü orijinal sürümü haline getirmek için dosya, yama vs. üretmek, yüksek programlama bilgisi ve becerisi gerektirmektedir. Korsan gruplardaki vazife dağılımına bir örnek vermek gerekirse; bir alt-grup yazılımın müdafaasını kaldırırken, öteki bir alt-grup dağıtılmasını üstüne alıyor.
Korsanın parasız ve açık kodlu yazılımlara tesirleri
Korsan, parasız ve açık kodlu yazılımları da etkilemektedir. Fena niyetli kişiler ya da gruplar bu yazılımları çeşitli amaçlar için yasadışı olarak kullanırlar. Yaygın olarak işlenen suçlar ise şöyledir:
Emek hırsızlığı
Genelllikle, korsanların parasız yazılımlar üstünde değişimler yaparak, yazılımı kendi yazılımları benzer biçimde göstermesidir. Eğer bu yazılım açık kodlu bir yazılım ise yazılımı hakkaten yazan kişiyi belirten bölümlerin yazılımdan çıkarılması çok daha kolaydır. Sonrasında korsanlar bu yazılımlara kendi isimlerini, logolarını vb. ilave ederek, kullanıcıları yazılımın kendileri tarafınca yazıldığına inandırırlar.[4]
Tekrardan paketleme ve tekrardan satış
Bundan önceki bölümde korsanların parasız ve açık kodlu yazılımlarda değişikler yaparak bu tarz şeyleri kendi yazılımları benzer biçimde gösterdikleri belirtilmişti. Sadece korsanlar bu işlemi bununla beraber para kazanmak için de yapmaktadır. Örnek vermek gerekirse, OnlinePcFix isminde bir Kuveyt şirketi, SpyFerret isminde bir yazılımı pazarlıyordu. Sonraları bu yazılımın iç veritabanının tamamiylen Spybot - Search Destroy veritabanından çalışılmış olduğu farkedildi.
Değişiklik yapma ve tekrardan satış
Tekrardan paketleme terimine benzer olarak bu tipteki hırsızlık da kâr amacı gütmektedir. Değişiklik yapma ve tekrardan satış şeklindeki hırsızlıklar, çoğunlukla kodu kolaylıkla değiştirilebilen "açık kodlu" yazılımlarda yapılır. PearPC kodları kullanılarak yazılan CherryOS buna bir örnektir. CherrOS yazılımını üreten firmanın ondan sonra bu kodları kopyaladığı anlaşılmış olsa da, şirket resmi olarak kodları çaldığını kabul etmemektedir. Sadece bu fiil PearPC'nin de dahil olduğu, GNU Özgür Belgeleme Lisansı kurallarını ihlal etmiştir.
"Tekrardan Paketleme ve Tekrardan Satış" ile "Değişiklik yapma ve Tekrardan Satış" kavramları birbirine yakın kavramlar olsada farklılıklar içermektedir. Tekrardan paketleme yönteminde bir ya da birkaç yazılımdan çalınan kodlara, yeni kodların eklenmesiyle yeni bir yazılım oluşturulmasını tanımlamaktadır. Değişiklik yapma yönteminde ise kodlar üstünde küçük değişimler yapılarak yeni bir yazılım oluşturulduğu hissi verilmektedir.
P2P yazılımları
Birçok P2P dosya paylaşım yazılımı, web üstünden satışa sunulmaktadır. Eğer bu yazılımlar üstüne arama yapmış olursanız, bu tarz şeyleri gerçek sitelerinde ücretsiz bir şekilde bulabilirsiniz. Halen birçok P2P yazılımı "Bu yazılım tamamen parasızdır, eğer bu yazılım için herhangi bir ödeme yaptıysanız, dolandırılmış olabilirsiniz" ve benzeri ikazlarla kullanıcılarını uyarmaktadır.
Film korsancılığı
1990'ların ortalarına kadar, dial-up bağlantılı web hızının düşük olması sebebiyle web üstünden film dağıtımını çok azdı. Bu yüzden büyük film şirketleri, film korsancılığını olanaksız görüyordu. Korsanların bu yıllarda kullandıkları teknik "sıkıştırma yazılımları" ile filmlerin boyutunu ve görüntü standardını düşürmekti. O yıllarda en büyük korsan tehtidi "yazılım korsancılığı" idi.
Sadece, geniş bant web teknolojisinin 1998 başlarında yükselişi ile, yüksek kalitedeki filmlerin dağıtımının genişlediği görülmeye başlandı. O şekilde ki, direkt orijinal DVD'lerden oluşturulan ISO görüntü dosyalarının dağıtımı yavaş yavaş en uygun yöntem haline geldi. Günümüzde, film korsancılığı çok yaygın olup, film şirketlerinin ve temsilci gruplarının en büyük problemi halini almıştır. Bu yüzden, MPAA film tanıtımlarında sık sık çeşitli bilgilendirmeler yaparak, gençlerin izinsiz ve yasadışı kopyalamadan uzak durmasını sağlamaya iş yapmaktadır. iTunes benzer biçimde yazılımlarla desteklenen çevrimiçi mağazalara haiz olan müzik sektörünün aksine, film sektörü yasadışı dağıtımı engellemek için halen alternatif bir yöntemin eksikliğini çekmektedir.
Warez dağıtımı
Organize korsan örgütleri, belli kurallarla yönetilir ve bu kurallar ne tür yayınların, ne tür formatlarda yapılacağını belirler. Bu gruplar ek olarak kendi yayınlarını arşivlemek ve üyelerine dağıtmak ve hemen hemen değiştirilmemiş orijinal sürümlerini üyelerine ulaştırmak benzer biçimde kişisel amaçları için hususi sitelere sahiptirler. Grup arasındaki haberleşme-iletişim Blowfish, AES benzer biçimde SSL güvenlikli, şifreli IRC kanallarından sağlanır. Grubun yayınlarının koordinasyonu için haberleşme-iletişim çok önemlidir. Gruplar genel anlamda belli alanlarda uzmanlaşır ve yayınlarını bu alanlarda yaparlar. Dosyaların transferi için ise topsites adında olan ve birçok dosya sıralama halinde barındıran siteleri kullanırlar.
Plansız dağıtım ise genel anlamda P2P vb. dosya paylaşım sistemlerini kullanan ortalama bilgisayar kullanıcıları tarafınca yapılır. Bu kullanıcılar yayınları dağıtmak için Usenet haber gruplarından, BitTorrent arayüzünden ya da IRC XDCC botlarından faydalanırlar. Bu tip yayınlar oldukça fazla yayılmasa da, neyin, nereden, iyi mi yayınlandığının bulunması çok zor olsa gerek. Organize olmayan bu dağıtım şeklinde yazılım dağıtımı çok nadirdir. Bunun sebebi orijinal bir yazılımı yamalayıp korsan sürümüne çevirmenin uzman yazılımcılık bilgisi gerektirmesidir. Bu tip dağıtım çoğu zaman MP3, kopyalanmış oyun görüntü dosyaları ve filmleri kapsamaktadır.
Dağıtım şekilleri
Warez grupları yayınlarını dağıtmak için çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. HTTP, FTP, FXP, BitTorrent, Peer-to-peer, Usenet and Xabi Direct Client Connection benzer biçimde yöntemlerin yanı sıra, dosya dağıtımı yalnız bu yöntemlerle sınırı olan değildir.
Bir warez dosyasının dağıtımı çoğu zaman şu sırada gerçekleşir:
Tamamı olmasa da birçok warez grubu, P2P dosya paylaşımını kullanmazlar ve kullananların warez dosyalarını P2P sunucularında barındırmasına karşı çıkarlar. Buna karşın, warez dosya dağtımının en yaygın olduğu yer, (Warez P2P), FastTrack (Kazaa), Overnet, eDonkey (eMule), Gnutella/Gnutella2 network (LimeWire, Bearshare, Shareaza, iMesh, etc.), ve Soulseek benzer biçimde programların bulunmuş olduğu P2P platformudur. P2P yardımıyla warez tüm toplumun kullanımına açık hale gelmektedir.
Son yıllarda gelişen başka bir dosya geçirme yöntemi ise, dosya barındırma (file hosting) şirketlerini kullanmaktır. RapidShare, MegaUpload, MegaShares vb. büyük firmaların yanı sıra, internette her geçen gün onlarca yeni dosya barındırma şirketi açılmaktadır. Türkiye'de Derhal Paylaş, Paylaş.com, UploadTurk benzer biçimde dosya barındırma şirketleri bulunmaktadır. Bu firmalar tamamen yasaldırlar ve amaçları herhangi bir kişinin dosyasını yükleyerek başka insanlarla paylaşmasıdır. Sadece warez grupları ve ortalama bilgisayar kullanıcıları bu hizmeti, telif hakları olan dosyaları sunuculara yükelemek suretiyle, yasadışı olarak kullanmaktadır. Her ne kadar dosya barındırma şirketleri, telif hakkı olan bir dosyanın yüklenmesi durumunda, dosyayı sunucusundan silse de, bu silme işlemi gerçekleşene kadar dosya binlerce, hatta milyonlarca şahıs tarafınca çoktan indirilmiş olur.
Warez dosya biçimleri
Günümüzde warez dosyaları petabytelarla ifade edilmekte ve bu yüzden bunların kontrolünü sağlamak için verimli bir sistem gerekmektedir. Standart bir CD yayını 700 MB'a büyüklüğe kadar veri taşıyabildiğinden , bu büyüklükte bir veriyi internetten yollamak güçlük çıkarabilecektir. Bilhassa web bağlantısının dial-up tabanlı olduğu günlerde bu güçlük hakkaten de mevcuttu. Eğer 4.7 GB'a veri içeren çift taraflı bir DVD yayını var ise bu güçlük daha da büyümektedir. Bu yüzden warez dosyaları çeşitli sıkıştırma formatları kullanılarak (tarihsel olarak sırasıyla LZH, ACE, ARJ, ZIP, RAR ve en yaygın olarak TAR) sıkıştırılır ve ana dosya birçok minik bölüme ayrılır.
Bu yöntemin tek bir büyük dosya göndermeye rağmen birçok pozitif yanları bulunmaktadır;
Korsan yazılımlar genel anlamda iki şekilde yayınlanmaktadır. "Tam Sürüm" bir yazılımın orijinal sürümündeki tüm özellikleri barındıran CD ya da DVD görüntü dosyalarıdır. (BIN ya da ISO dosyaları) "Sıkıştırılmış Sürüm" ("rip version") ise orijinal ve yasal DVD ya da CD'deki mühim dosyaları barındırmaktadır. PDF kılavuzları, yardım dosyaları, örnekler ve örnek videolar bu sürümlerde içeriğe dahil edilmez. Sıkıştırılmış sürümlerde çoğu zaman görüntü dosyaları tamamen atılırken, ses dosyaları da oyun oynanmadan ilkin orijinal şekline dönebilecek şekilde MP3 ya da Vorbis formatlarına sıkıştırılır.
Tartışmalar
Korsanlar çoğu zaman kanuni yaptırımlardan kurtulabilmek için, telif hakları konusun internasyonal farklılıklarından ve ülkeden ülkeye değişmesinden faydalanmaktadır. Rusya'da ilk başlarda kanunlar, Rusça olmayan bir yazılımı kopyalamaya açık bir çekilde izin vermekteydi. Bu kanun şu an mevcut olmasa da, ülkede halen telif hakları ihlalleri üstüne davalar çok nadirdir.
Warez üretimi ve/ya da dağıtımını birçok ülkede yasadışıdır. Buna karşın, zayıf ya da asla olmayan IP takip sistemleri sebebiyle, çoğu zaman gelişmemiş üçüncü dünya vatanlarında warez görmezlikten gelinmektedir. Bazı gelişmiş birinci dünya vatanlarında ise kanunlardaki eksiklikler ve açıklar sebebiyle, P2P ve benzeri sistemler üstünden warez dağıtımı neredeyse yasaldır. Son Zamanlarda çıkan UHARC adlı sıkıştırma sistemi yardımıyla , korsan kullanıcılar 100lerce MB'ı yarı yarıya düşürebilmekte ve bu şekilde inanılmaz bir rip oranına ulaşmaktadırlar. O şekilde ki ; Football Manager 2005 adlı 500 MB civarındaki oyun , internette NOCD, NO AUDIO şekilde 30 MB benzer biçimde bir boyutla yüklenebilmektedir.
Yasaya uygunluk
Bir telif hakkı ihlali olan Warez çoğunlukla bir insanlık suçu olarak kabul edilmekte ve cezalandırılmaktadır. Warez faaliyetlerine karşı uygulanan kanunlar ve yaptırımlar ülkeden ülkeye büyük çeşitlilikler izah edebilir. Buna karşın genel olarak telif hakları ihlalleri dört ana başlıkta toplanır, telif hakkı halen geçerli olan bir materyallerin izinsiz üretimi, telif hakkı ihlali, telif hakkının bilerek ihlal edilmesi ve ticari kazan ve/ya da güç için telif hakkı ihlali.
1990'ların öncesinde, korsan yazılımlar "wares" olarak adlandırılmaktayken, daha sonraları kendi diline haiz yeraltı dünyası İngilizce'de çoğul eki olan "s" harfinin yerine "z" harfini getirdi ve "warez" kelimesini tüm korsan yazılımlar için genel bir isim olarak kullanmaya başladı. Bu zamanlarda, büyük dosyaları yavaş modem ve BBS bağlantıları aracılığı ile yollamak çok zaman aldığından, korsanlar öteki korsanlarla birebir tecim yaparlardı. Dolayısıyla, yazılım korsanları kendilerini, koleksiyonları ile birlikte bir nevi satıcı, tüccar vs. olarak benimsiyor ve uygun kelime olarak da "wares"'i kullanıyorlardı.
Terimler dizgesi
Warez kelimesi, İngilizce'de genel anlamda "wares" [weÉ™(r)z] şeklinde telafüz edilse de; bazen İspanyolca bir kelime olan Juárez'in [uaɾez] yanlış şekilde telafüz edilişi olan [warÉ›s] şeklinde de kullanılmaktadır. Software kısaca yazılım kelimesinin çoğulu anlamına gelip, bu kelimeden türetilmiştir.
Warez kelimesi İngilizce'de genel anlamda "isim" olarak kullanılmaktadır: "My neighbor downloaded 10 gigabytes of warez yesterday" ("Komşum dün internetten 10 GB yasadışı yazılım indirdi.") Sadece "eylem" olarak da kullanılabilir: "The new Windows was warezed a month before the company officially released it" ("Yeni Windows'un resmi olarak piyasaya çıkmasına daha bir ay varken, yasadışı olarak gösterildi.") Warez topluluklarına ise küresel olarak "warez scene" (warez örgütü) ya da geniş olarak "The Scene" (teşkilat) denmektedir.
Tüm bu kelimeler anlam farklılıkları içermektedir, bazıları gerçek anlamında kullanılıp, cemiyet tarafınca kabul edilirken, bazılarıda imâ içermekte ve aşağılama amacı ile kullanılmaktadır. Her ne kadar, "korsan gösterim" (piracy) belirli kanundışı faaliyetler için kullanılan bir kelime olsa da, organik muhteviyatında "...birinin yaptığını izin almadan yeniden üretmek ya da kullanmak" anlamını taşımaktadır. [3]. Özgür Yazılım Kurumu'nun da (Free Software Foundation (FSH)) dahil olduğu bazı gruplar, bu tanıma karşı olup, bunun yerine "hırsızlık" ("theft") kelimesini kullanmaktadır. FSH'ye gore, "Yayıncılar, yasadışı kopyalamayı korsan olarak tanımlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında yasadışı kopyalama yapanlar, denizlerde gemilere saldırıp insanları kaçıran ve öldürenlerle etik olarak bir tutuluyor." FSH bu yüzden, korsan olarak tanımlanan kavramın, yasadışı kopyalama ("prohibited copying") ya da izinsiz kopyalama ("unauthorized copying") olarak tanımlanması icap ettiğini korumak için çaba sarfediyor.
Öte taraftan birçok kendini kanıtlamış yazılım korsanı ise, "korsan" tanımından gurur duyuyor, kendilerini filmlerde çizilen duygusal korsan portreleri ile özdeşleştiriyor ve aralarında korsan benzer biçimde konuşarak şakalaşıyorlar. Tarif tartışılmasına karşın, "Pirates With Attitude" benzer biçimde bazı gruplar tarafınca ise zevkle kabul ediliyor.
Bu yazıda kullanılan "korsan" terimi, geniş anlamı yansıtmakta ve belli bir görüşü desteklememektedir.
Tarihçe
Korsan üretim
Bilgisayarlar ve yazılımlar olmadan ilkin de korsan terimi vardı. Devamlı olmasa da çoğunlukla kâr amaçlı olan korsan üretimin, 1980'li seneler süresince en meşhur ve mühim hedefi Lacoste ürünleriydi. Halen varolan bu korsan üretim, genel anlamda Çin, Tayvan, Tayland, Rusya benzer biçimde Doğu Bloğu ve Asya ülkelerindeki kabahat örgütleri tarafınca yapılmaktadır. Bu kabahat örgütleri yasadışı olarak; milyonlarca tekstil ürününün, eletronik ürünün, mikroçipin, müzik CD'sinin, VHS, CD ve DVD filmlerinin, yazılım uygulamalarının vs. korsan üretimini yapmaktadır.
Bir çok korsan yazılımın üretimi, Asya'daki fabrikalarda yapılmasına rağmen, genel anlamda bunların dağıtımı, birinci-dünya ülkesi olan ve birçok internasyonal tescilli yazılım sahibi firmanın konumlandığı ABD ve Batı Avrupa vatanlarında adım atar. Korsan kopyalar, birçok Cenup ABD, Asya, Orta Doğu and Doğu Avrupa ülkesinde sokaklarda rahatça satılmaktadır. Bazı ülkelerde ise korsan kopyalar, orijinal fiyatına satılmakta ve bunun sonucu yılda milyar dolarlarla anlatılan bir işlem hacmi ortaya çıkmaktadır. Batı vatanlarında korsan kopyalar çoğu zaman, New York'taki Chinatown ve Toronto'daki Pacific Mall benzer biçimde hususi bölgelerde satılmatadır. Korsan ürünlerin kolaylıkla mağazalarda satılmış olduğu Asya ülkelerinin aksine, Batı vatanlarında bu şekilde bir dağıtım çok nadirdir.
Korsan yazılımın yükselişi
Korsan yazılıcımlık, ilk ticari yazılımın satışa sunulmasından beri varolan bir mevzudur. Bilginin kaydedildiği şekil, kaset ya da disket iken, yazılım korsanları bu tarz şeyleri kopyalamanın bir yolunu bulur ve arkadaşlarına dağıtırlardı. Apple II, Commodore 64, Atari 400, Atari 800, ZX Spectrum, Amiga, Atari ST ve öteki kişisel bilgisayarlar üstüne başarı korsan toplulukları kuruldu. Tüm BBS ağları aniden bir kişiden diğerine yasadışı dosya transferi için kullanılmaya başlandı. Amiga ve Commoder benzer biçimde kendi internasyonal korsan ağlarına haiz makinelerden, bir ülkede hemen hemen olmayan yazılım BBS ağları aracılığı ile kısa zamanda yayılıyordu.
1980'lerde yazılımların, disket ve e-posta (mail trading) ile dağıtımında oldukça yaygındı. Bilhassa Avrupa Kıtası'nda, önder korsan ve "cracker" grupları, etkileşim kanalı olarak ilk sırada e-posta üstünden dağıtımı kullanıyorlardı. E-posta üstünden meydana getirilen bu tecim, ek olarak Doğu Bloğu vatanlarında bilgisayarla ilgilenenler içinde önemliydi. Buradaki insanoğlu bu yöntemi kullanarak, Batı ülkelerindeki yeni programlara anında haiz olabiliyorlardı.
Önceki sistemlerde, kopya koruma düzenleri, "cracker" adında olan korsanlara karşı yapılıyordu. Cracker'lar bir oyun piyasaya çıkar çıkmaz, korsan sürümünü korsan topluluklarına dağıtıyorlardı.
Buna karşın,1990'lı yıların başına kadar, korsan yazılımcılık çok ciddi bir problem olarak görülmemekteydi. 1992'de Software Publishers Association, "Don't Copy That Floppy" ("Bu Disketi Kopyalama") isminde reklamla desteklediği kampanyası ile korsan yazılıma karşı savaşına başladı. Korsana karşı savaşım son yıllarda çok genişlemiş olsa da, Software Publishers Association (SPA) ve Business Software Alliance (BSA) halen dünya çapındaki en etkin kuruluşlardır. SPA ve BSA, Recording Industry Association of America (RIAA), Motion Picture Association of America (MPAA) benzer biçimde kuruluşların yanı sıra American Society of Composers, Authors, and Publishers (ASCAP) ve Broadcast Music Incorporated (BMI) benzer biçimde kuruluşlarlada yardımlaşmaktadır.
Korsanla savaşım için birçok internasyonal dev teşkilat, kurum vs. kurulması, akıllara korsan sektörünün iyi mi bu kadar büyüyebildiği sorusunu getirecektir. Korsan sektörünün dünya genelinde gelişmiş bir kabahat alanı olmasındaki ve bu kadar büyümesindeki en mühim etkenleri şu şekilde sayabiliriz;
Bilgisayarın yaygınlaşması
1990'ların sonuna doğru, Microsof'un Windows 95'i çıkarmasıyla beraber, bilgisayar kullanmayı öğrenme süresi oldukça düştü ve bilgisayarlar yaygın bir hale geldi. Windows 95 o denli etkili oldu ki, gelişmiş ülkelerde orta sınıftaki nerede ise her ailenin evinde minimum bir bilgisayar bulunmaya başladı. Tv ve telefonlara benzer biçimde bilgisayarlarda bilgi çağındaki her insan için mecburi bir gereksinim haline geldi. Doğal bilgisayar kullanımının artması ile birlikte, korsan yazılımcılık ve sanal suçlar da arttı. Böylece warez, yazılım firmalarının ve şirket çalışanlarının gelişimini ve başarısını engellemiş olan ciddi bir problem olmaya başladı.
Ağ bağlantılarındaki gelişim
1990'ların ortasında, İnternet kullanıcıları halen dial-up bağlantı (çevirmeli ağ üstünden bağlantı) kullanmakta, ortalama 28,8 ila 33,6 kbit/s (maksimum 56 kbit/s) hız elde edebilmekteydiler. Eğer bir şahıs ortalama 20 MB büyüklüğünde bir dosyayı İnternet üstünden indirmek isterse, bu işlem İnternet'in yoğunluğuna, İnternet Servis Sağlayıcısı'na ve sunucunun hızına bağlı olarak, bir günden fazla sürebiliyordu. 1997 senesinde, yüksek Web hızı elde eden Geniş Bant İnternet teknolojisi yaygınlaşması ile, büyüklüğü fazla olan dosyaların transferi problem olmaktan çıktı, warez iyice yaygınlaştı ve büyük dosyaların gönderimi ile filmleri de animasyonları da etkilemeye başladı. Yeni nesil Fiber Optik İnternet ise günlük kullanımda 1,6 Tb/s kadar web hızı sağlarken, labarotuar ortamında bu hız 10 Tb/s kadar çıkıyor.
Toplu halde dosya indirme teknolojisinin icadı
Geçmişte dosya indirmek, bir noktadan başka bir noktaya dosya gönderimi olarak gerçekleşiyordu. Bu sistemde dosyanın inmiş olduğu sunucu, bu noktayı dağıtmakla görevli merkez nokta olurken, öteki nokta ise dosyayı indiren kişiler oluyordu. Sadece burada altı çizilmesi ihtiyaç duyulan yer, dosyanın yalnız merkez noktadan indirilebilmesidir, kısaca dosyayı bu merkez dosyadan indiren bir şahıs ondan sonra merkez görevi göremiyor, dosyayı dağıtamıyordu. Bunun yanında indirilecek dosya popüler bir dosya ise, birçok şahıs tarafınca aynı anda indirilmek istenmesi ve bu kadar çok isteğin yüksek bant genişliği ihtiyacı sebebiyle, merkez nokta kısaca sunucu kullanılamaz duruma geliyordu.
Peer-to-peer sistemi ile dosyanın tamamına haiz olan kullanılar, sunucu benzer biçimde davranıp bu dosyaların kendilerinden indirilmesine izin verse de; mevcut peer-to-peer sistemi içinde aynı kaide geçerliydi; dosya ne kadar çok şahıs tarafında indiriliyorsa, o denli yavaş hızla iner.
Toplu halde dosya indirme sisteminin kullanıldığı, eDonkey2000 ve BitTorrent sistemleri ise dosya paylaşımına çok büyük bir yenilik getiriyordu. Bu sistemde dosyayı indiren şahıs bir taraftan da yüklemektedir. Dosyayı indirenler hızının bir miktarını yüklemeye ayırmakta ve sunucu konumundaki dosyanın tamamına haiz kullananların yükünü hafifletmektedir. Başka bir deyişle, dosya ne kadar çok şahıs tarafınca indiriyorsa, o denli süratli iner.
Türkiye'de korsan yazılım
Ana madde: Türkiye'de Korsan Yazılım Türkiye'de korsan olgusu başlangıçta bilişim alanında etkinlik gösteren genç fakat yasalardan bağımsız ve uzak olanların eliyle başlatılmıştır. Bilgisayar kullanımı ve sahibi olma durumu kamu ve şirketlerinden tabana doğru hızla yayılmaya başladığı 1995 yılı ve sonrasında da yasa dışı ticari bir etkinlik alanı haline gelmiştir. Uluslar arası anlaşmalarda ve ikili anlaşmalarda onayı ve katkısı olan devletin iligili kolluk örgütleri, yargı birimleri ve kaçakçılık ile ilgili birimleri hem vergi kayıplarını önlemek hemde kullanımda adaleti ve üreticinin haklarını güvence altına alabilmek amacıyla çalışmalara da 2000'den itibaren etkin şekilde adım atmıştır.
Meydana getirilen yasal takip ve süreçlerin sonucunda Türkiye'de üç değişik yol ve yöntem yasadışı olarak tespit edilmiştir: Kara, hava ve deniz gümrüklerden yasadışı olarak optik disklere yapınak üretimi (replikasyon) olarak basılmış olan ürünler; Türkiye'de özelde büyük üniversitelerin ağ ortamlarını kullanabilen öğrenciler eliyle warez ortamları olarak adlandırılan (scene) FTP sunucularından indirilme ve piyasaya verilmesi; evinde ya da işyerinde web erişimi olanlar eliyle piyasaya çıkarılanlar.
Warez çeşitleri
Warez yazılımlar, genel olarak aşağıdaki alt kategeorilere ayrılır:
appz - Applications: Tüm bilgisayar işletim sistemi platformlarında çalışan yazılım paketleri için kullanılır. Bu ibare paketleme tipinin orijinal ürün replikasyonun birebir 'iso' görüntü kopyası anlamına gelir.
crackz - Cracked applications: Değiştirilmiş bir ya da birkaç uygulama (.exe) dosyası ("crack") ile ya da bir ya da birkaç yama dosyası ("patch") ile, bir yazılımın tecrübe etme sürümünü, orijinal sürümüne çevirmeye ve/ya da kopyalama sistemini kırmaya yarayan programlara verilen isimdir.
gamez - Games: Hem bilgisayar hem de video konsollarındaki oyunlara yoğunlaşır. Günümüzde daha çok ISO görüntü dosyaları ve ROM görüntü dosyaları için kullanılmaktadır.
moviez - Movies: Korsan filmler için kullanılır. Orjinal film halen gösterimdeyken ya da gösteriminden ilkin çeşitli yollarla piyasaya sürülürler.
nocd or no cd - Bir ya da birkaç dosyanın değiştirilmesi ile, herhangi bir yazılımın, optik sürücüde CD ya da DVD olmadan çalışabilmesini sağlar.
tvripz - Televisions: Tv dizilerinin, şovlarının yayınlanır yayınlanmaz, reklamlardan arındırarak, çeşitli görüntü formatlarında piyasaya sürülmesidir.
mp3z - MP3 audio: Albümlerin, şarkıların ve öteki müzik formatlarının MP3 formunda sıkıştırılarak korsan olarak yayınlanmasıdır.
bookz/ebookz/e-bookz - Books: Birebir korsan kopyalarının yanı sıra, tarayıcıdan geçirilip e-kitap haline getirilen, kitap ve dergilerin bulunmuş olduğu gruptur.
xxx Adult materyaller bu başlık altında toplanmıştır. Tüm pornografik film, fotoğraf ve bunların değişik paketleme biçimleri bu ad ile anılır.
Korsan yazılım grupları, verimliliklerini arttırmak için üyeleri içinde vazife dağılımları yaparlar. Bu üyeler çoğu zaman web hızının yüksek, kuvvetli bilgisayarların mevcut olduğu, birinci dünya vatanlarında yaşarlar. "Kırıcı" gruplar ise minik gruplardır, bu sebeple bir yazılımın müdafaasını kaldırmak ya da tecrübe etme sürümünü orijinal sürümü haline getirmek için dosya, yama vs. üretmek, yüksek programlama bilgisi ve becerisi gerektirmektedir. Korsan gruplardaki vazife dağılımına bir örnek vermek gerekirse; bir alt-grup yazılımın müdafaasını kaldırırken, öteki bir alt-grup dağıtılmasını üstüne alıyor.
Korsanın parasız ve açık kodlu yazılımlara tesirleri
Korsan, parasız ve açık kodlu yazılımları da etkilemektedir. Fena niyetli kişiler ya da gruplar bu yazılımları çeşitli amaçlar için yasadışı olarak kullanırlar. Yaygın olarak işlenen suçlar ise şöyledir:
Emek hırsızlığı
Genelllikle, korsanların parasız yazılımlar üstünde değişimler yaparak, yazılımı kendi yazılımları benzer biçimde göstermesidir. Eğer bu yazılım açık kodlu bir yazılım ise yazılımı hakkaten yazan kişiyi belirten bölümlerin yazılımdan çıkarılması çok daha kolaydır. Sonrasında korsanlar bu yazılımlara kendi isimlerini, logolarını vb. ilave ederek, kullanıcıları yazılımın kendileri tarafınca yazıldığına inandırırlar.[4]
Tekrardan paketleme ve tekrardan satış
Bundan önceki bölümde korsanların parasız ve açık kodlu yazılımlarda değişikler yaparak bu tarz şeyleri kendi yazılımları benzer biçimde gösterdikleri belirtilmişti. Sadece korsanlar bu işlemi bununla beraber para kazanmak için de yapmaktadır. Örnek vermek gerekirse, OnlinePcFix isminde bir Kuveyt şirketi, SpyFerret isminde bir yazılımı pazarlıyordu. Sonraları bu yazılımın iç veritabanının tamamiylen Spybot - Search Destroy veritabanından çalışılmış olduğu farkedildi.
Değişiklik yapma ve tekrardan satış
Tekrardan paketleme terimine benzer olarak bu tipteki hırsızlık da kâr amacı gütmektedir. Değişiklik yapma ve tekrardan satış şeklindeki hırsızlıklar, çoğunlukla kodu kolaylıkla değiştirilebilen "açık kodlu" yazılımlarda yapılır. PearPC kodları kullanılarak yazılan CherryOS buna bir örnektir. CherrOS yazılımını üreten firmanın ondan sonra bu kodları kopyaladığı anlaşılmış olsa da, şirket resmi olarak kodları çaldığını kabul etmemektedir. Sadece bu fiil PearPC'nin de dahil olduğu, GNU Özgür Belgeleme Lisansı kurallarını ihlal etmiştir.
"Tekrardan Paketleme ve Tekrardan Satış" ile "Değişiklik yapma ve Tekrardan Satış" kavramları birbirine yakın kavramlar olsada farklılıklar içermektedir. Tekrardan paketleme yönteminde bir ya da birkaç yazılımdan çalınan kodlara, yeni kodların eklenmesiyle yeni bir yazılım oluşturulmasını tanımlamaktadır. Değişiklik yapma yönteminde ise kodlar üstünde küçük değişimler yapılarak yeni bir yazılım oluşturulduğu hissi verilmektedir.
P2P yazılımları
Birçok P2P dosya paylaşım yazılımı, web üstünden satışa sunulmaktadır. Eğer bu yazılımlar üstüne arama yapmış olursanız, bu tarz şeyleri gerçek sitelerinde ücretsiz bir şekilde bulabilirsiniz. Halen birçok P2P yazılımı "Bu yazılım tamamen parasızdır, eğer bu yazılım için herhangi bir ödeme yaptıysanız, dolandırılmış olabilirsiniz" ve benzeri ikazlarla kullanıcılarını uyarmaktadır.
Film korsancılığı
1990'ların ortalarına kadar, dial-up bağlantılı web hızının düşük olması sebebiyle web üstünden film dağıtımını çok azdı. Bu yüzden büyük film şirketleri, film korsancılığını olanaksız görüyordu. Korsanların bu yıllarda kullandıkları teknik "sıkıştırma yazılımları" ile filmlerin boyutunu ve görüntü standardını düşürmekti. O yıllarda en büyük korsan tehtidi "yazılım korsancılığı" idi.
Sadece, geniş bant web teknolojisinin 1998 başlarında yükselişi ile, yüksek kalitedeki filmlerin dağıtımının genişlediği görülmeye başlandı. O şekilde ki, direkt orijinal DVD'lerden oluşturulan ISO görüntü dosyalarının dağıtımı yavaş yavaş en uygun yöntem haline geldi. Günümüzde, film korsancılığı çok yaygın olup, film şirketlerinin ve temsilci gruplarının en büyük problemi halini almıştır. Bu yüzden, MPAA film tanıtımlarında sık sık çeşitli bilgilendirmeler yaparak, gençlerin izinsiz ve yasadışı kopyalamadan uzak durmasını sağlamaya iş yapmaktadır. iTunes benzer biçimde yazılımlarla desteklenen çevrimiçi mağazalara haiz olan müzik sektörünün aksine, film sektörü yasadışı dağıtımı engellemek için halen alternatif bir yöntemin eksikliğini çekmektedir.
Warez dağıtımı
Organize korsan örgütleri, belli kurallarla yönetilir ve bu kurallar ne tür yayınların, ne tür formatlarda yapılacağını belirler. Bu gruplar ek olarak kendi yayınlarını arşivlemek ve üyelerine dağıtmak ve hemen hemen değiştirilmemiş orijinal sürümlerini üyelerine ulaştırmak benzer biçimde kişisel amaçları için hususi sitelere sahiptirler. Grup arasındaki haberleşme-iletişim Blowfish, AES benzer biçimde SSL güvenlikli, şifreli IRC kanallarından sağlanır. Grubun yayınlarının koordinasyonu için haberleşme-iletişim çok önemlidir. Gruplar genel anlamda belli alanlarda uzmanlaşır ve yayınlarını bu alanlarda yaparlar. Dosyaların transferi için ise topsites adında olan ve birçok dosya sıralama halinde barındıran siteleri kullanırlar.
Plansız dağıtım ise genel anlamda P2P vb. dosya paylaşım sistemlerini kullanan ortalama bilgisayar kullanıcıları tarafınca yapılır. Bu kullanıcılar yayınları dağıtmak için Usenet haber gruplarından, BitTorrent arayüzünden ya da IRC XDCC botlarından faydalanırlar. Bu tip yayınlar oldukça fazla yayılmasa da, neyin, nereden, iyi mi yayınlandığının bulunması çok zor olsa gerek. Organize olmayan bu dağıtım şeklinde yazılım dağıtımı çok nadirdir. Bunun sebebi orijinal bir yazılımı yamalayıp korsan sürümüne çevirmenin uzman yazılımcılık bilgisi gerektirmesidir. Bu tip dağıtım çoğu zaman MP3, kopyalanmış oyun görüntü dosyaları ve filmleri kapsamaktadır.
Dağıtım şekilleri
Warez grupları yayınlarını dağıtmak için çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. HTTP, FTP, FXP, BitTorrent, Peer-to-peer, Usenet and Xabi Direct Client Connection benzer biçimde yöntemlerin yanı sıra, dosya dağıtımı yalnız bu yöntemlerle sınırı olan değildir.
Bir warez dosyasının dağıtımı çoğu zaman şu sırada gerçekleşir:
- Yeni popüler bir ticari yazılımın orijinal sürümü, yazılım şirketi tarafınca yayınlanır.
- Bir warez grubu, DVD ya da CD'nin basılmış olduğu fabrida ilişkili olduğu bir kişiyi kullanarak, yazılımın önbaskını ele geçirir; ya da gösterim tarihinden ilkin ya da yayınlanır yayınlanmaz, yazılımı mağazalardan elde eder.
- Sonrasında yazılım, kopya müdafaasını kaldıracak olan cracker ya da yazılımcıya gönderilir.
- Yazılım uygun formata çevrilir. Çoğu zaman RAR dosyası olarak sıkıştırılıp, minik paketlere ayrılır. Sonrasında grubun arşivi niteliğindeki hususi FTP sunucusuna yüklenir.
- Bu paketler çeşitli "topsite"'lardaki gruplara ilişik hususi sayfalara yüklenir.
- Sonrasında dosyalar tüm dünyadaki birçok minik FTP sunucuna yüklenir ve hepimiz tarafınca indirilebilir hale gelir.
Tamamı olmasa da birçok warez grubu, P2P dosya paylaşımını kullanmazlar ve kullananların warez dosyalarını P2P sunucularında barındırmasına karşı çıkarlar. Buna karşın, warez dosya dağtımının en yaygın olduğu yer, (Warez P2P), FastTrack (Kazaa), Overnet, eDonkey (eMule), Gnutella/Gnutella2 network (LimeWire, Bearshare, Shareaza, iMesh, etc.), ve Soulseek benzer biçimde programların bulunmuş olduğu P2P platformudur. P2P yardımıyla warez tüm toplumun kullanımına açık hale gelmektedir.
Son yıllarda gelişen başka bir dosya geçirme yöntemi ise, dosya barındırma (file hosting) şirketlerini kullanmaktır. RapidShare, MegaUpload, MegaShares vb. büyük firmaların yanı sıra, internette her geçen gün onlarca yeni dosya barındırma şirketi açılmaktadır. Türkiye'de Derhal Paylaş, Paylaş.com, UploadTurk benzer biçimde dosya barındırma şirketleri bulunmaktadır. Bu firmalar tamamen yasaldırlar ve amaçları herhangi bir kişinin dosyasını yükleyerek başka insanlarla paylaşmasıdır. Sadece warez grupları ve ortalama bilgisayar kullanıcıları bu hizmeti, telif hakları olan dosyaları sunuculara yükelemek suretiyle, yasadışı olarak kullanmaktadır. Her ne kadar dosya barındırma şirketleri, telif hakkı olan bir dosyanın yüklenmesi durumunda, dosyayı sunucusundan silse de, bu silme işlemi gerçekleşene kadar dosya binlerce, hatta milyonlarca şahıs tarafınca çoktan indirilmiş olur.
Warez dosya biçimleri
Günümüzde warez dosyaları petabytelarla ifade edilmekte ve bu yüzden bunların kontrolünü sağlamak için verimli bir sistem gerekmektedir. Standart bir CD yayını 700 MB'a büyüklüğe kadar veri taşıyabildiğinden , bu büyüklükte bir veriyi internetten yollamak güçlük çıkarabilecektir. Bilhassa web bağlantısının dial-up tabanlı olduğu günlerde bu güçlük hakkaten de mevcuttu. Eğer 4.7 GB'a veri içeren çift taraflı bir DVD yayını var ise bu güçlük daha da büyümektedir. Bu yüzden warez dosyaları çeşitli sıkıştırma formatları kullanılarak (tarihsel olarak sırasıyla LZH, ACE, ARJ, ZIP, RAR ve en yaygın olarak TAR) sıkıştırılır ve ana dosya birçok minik bölüme ayrılır.
Bu yöntemin tek bir büyük dosya göndermeye rağmen birçok pozitif yanları bulunmaktadır;
- Çift yönlü sıkıştırma ile kimi zaman orijinal bir DVD ya da CD imajı, 10 kata kadar sıkıştırılabilir. Dosya boyutu azalır ve dosyanın transferi için gereksinim duyulan bant genişliği küçülür.
- Eğer dosyanın transferinde bir sorun çıkar ve veri hasar görürse, tüm büyük dosyayı yeniden yollamak yerine, ziyan olmuş birkaç RAR dosyasını yeniden yollamak kafi olacaktır.
- Bu yöntem ek olarak dosyanın birçok tan çekilmesine olanak sağlar.
Korsan yazılımlar genel anlamda iki şekilde yayınlanmaktadır. "Tam Sürüm" bir yazılımın orijinal sürümündeki tüm özellikleri barındıran CD ya da DVD görüntü dosyalarıdır. (BIN ya da ISO dosyaları) "Sıkıştırılmış Sürüm" ("rip version") ise orijinal ve yasal DVD ya da CD'deki mühim dosyaları barındırmaktadır. PDF kılavuzları, yardım dosyaları, örnekler ve örnek videolar bu sürümlerde içeriğe dahil edilmez. Sıkıştırılmış sürümlerde çoğu zaman görüntü dosyaları tamamen atılırken, ses dosyaları da oyun oynanmadan ilkin orijinal şekline dönebilecek şekilde MP3 ya da Vorbis formatlarına sıkıştırılır.
Tartışmalar
Korsanlar çoğu zaman kanuni yaptırımlardan kurtulabilmek için, telif hakları konusun internasyonal farklılıklarından ve ülkeden ülkeye değişmesinden faydalanmaktadır. Rusya'da ilk başlarda kanunlar, Rusça olmayan bir yazılımı kopyalamaya açık bir çekilde izin vermekteydi. Bu kanun şu an mevcut olmasa da, ülkede halen telif hakları ihlalleri üstüne davalar çok nadirdir.
Warez üretimi ve/ya da dağıtımını birçok ülkede yasadışıdır. Buna karşın, zayıf ya da asla olmayan IP takip sistemleri sebebiyle, çoğu zaman gelişmemiş üçüncü dünya vatanlarında warez görmezlikten gelinmektedir. Bazı gelişmiş birinci dünya vatanlarında ise kanunlardaki eksiklikler ve açıklar sebebiyle, P2P ve benzeri sistemler üstünden warez dağıtımı neredeyse yasaldır. Son Zamanlarda çıkan UHARC adlı sıkıştırma sistemi yardımıyla , korsan kullanıcılar 100lerce MB'ı yarı yarıya düşürebilmekte ve bu şekilde inanılmaz bir rip oranına ulaşmaktadırlar. O şekilde ki ; Football Manager 2005 adlı 500 MB civarındaki oyun , internette NOCD, NO AUDIO şekilde 30 MB benzer biçimde bir boyutla yüklenebilmektedir.
Yasaya uygunluk
Bir telif hakkı ihlali olan Warez çoğunlukla bir insanlık suçu olarak kabul edilmekte ve cezalandırılmaktadır. Warez faaliyetlerine karşı uygulanan kanunlar ve yaptırımlar ülkeden ülkeye büyük çeşitlilikler izah edebilir. Buna karşın genel olarak telif hakları ihlalleri dört ana başlıkta toplanır, telif hakkı halen geçerli olan bir materyallerin izinsiz üretimi, telif hakkı ihlali, telif hakkının bilerek ihlal edilmesi ve ticari kazan ve/ya da güç için telif hakkı ihlali.
YORUMLAR