Ses dalgalarının sert bir yüzeye çarpıp kaynağına geri dönmesine yankı denir. Yankı olayının gerçekleştiğinin anlaşılabilmesi için ses kayn...
Ses dalgalarının sert bir yüzeye çarpıp kaynağına geri dönmesine yankı denir. Yankı olayının gerçekleştiğinin anlaşılabilmesi için ses kaynağı ile sesin çarptığı engel arasındaki uzaklık hava ortamında en az 17 m olmalıdır.
Ses kaynağından yayılan ses dalgaları hem doğrudan hem de bir yüzeyde yansıma yani yankılanma sonucu kulağa gelir. Ses kaynağı ile yüzey arasındaki uzaklık 17 m’ den daha az olursa kaynaktan yayılıp kulağa gelen ses ile yankılanma yani yansıma sonucu kulağa gelen ses birbirinden ayırt edilemez.
NOT :
1- Yankı olayı genellikle büyük duvarlar ve vadilerde gerçekleşir.
2- Yankı olayının gerçekleşmesi için kullanılan yüzeyin sert yüzey olması gerekir.
3- İnsan kulağı 20 hertz lik frekanstaki sesleri algılayabilir.
• x = V.t = 340 . 1/20 = 17 m
Sesin yansıma özelliğinden yararlanılarak uzaklıklar ölçülebilir. Ayrıca sesin yansıma özelliğinden denizdeki balık sürülerinin yerleri,okyanus derinlikleri,uçakların yüksekliği ve bazı maddelerdeki bozukluklar tespit edilebilir. Ses dalgaları bir yüzeye çarpıp yansıyarak tekrar duyulmasına yankı denir. Yankı olayı dağ yamaçlarında,boş odalarda,spor salonları gibi yerlerde gerçekleşir; yankı olayını küçük kapalı yerlerde(3-5m mesafeden) farkedemeyiz.
Aynalar görüntüleri ve ışığı yansıtır. Duvarlar ve sert yüzeyler ise sesleri ve gürültüleri geri gönderir. Bazen bağırdığımızda birkaç saniye sonra sesimizi tekrar duyarız. Bu ikinci kez duyulan sese yankı adı verilir.
Bir kaynaktan çevreye yayılırken bir engele çarpıp kaynağa doğru geri yansıyan ses dalgalarına denir. Bir vadide ya da mağarada bağıracak olursanız, çıkardığınız sesin bir süre sonra tekrarlandığını işitirsiniz. Sesiniz, tıpkı ışığın bir aynadan yansıması gibi, vadinin yamaçlarından ya da mağaranın duvarlarından yansıyıp tekrar size dönmüştür, ama bu arada biraz zayıflamıştır. Sessiz bir caddede duvar kenarında yürürken, ayak seslerinizin yankısını, sanki ses duvardan geliyormuş gibi işitebilirsiniz. Duvara yaklaştıkça, ayak sesiniz ile yankısı arasında geçen zaman da giderek kısalır ve bu kısalma duvara yaklaşık 30 metre kalıncaya kadar sürer; ondan sonra da yankı artık işitilmez olur. Bunun nedenini anlamak için sesin nasıl oluştuğunu ve nasıl yayıldığını bilmek gerekir (bak. Ses). Yere çarpan ayağınız havada bir tedirginlik yaratır ve bu tedirginlik ses dalgaları biçiminde,'saniyede yaklaşık 335 metrelik bir b Ja her doğrultuda çevreye yayılır. Tuğla duvar ya da sarp kayalık gibi bir engel gelen ses dalgalarını yansıtır. Eğer yansımaya neden olan engel çok yakınsa, yansıyan dalgalar ile kaynaktan doğrudan gelen dalgalar kulağa hemen hemen aynı anda ulaşır ve dolayısıyla da bunları ayırt etmek olanaklı olmaz, bu yüzden de hiçbir yankı işitilmez. Eğer caddedeki duvar sizden 335 metre uzaktaysa, ses dalgaları bu uzaklığı iki kez kat edeceği için (duvara kadar 335 metre, oradan geri dönüşte gene 335 metre) yankı iki saniye sonra kulağınıza ulaşır. 67 metrelik bir mesafede bu süre saniyenin beşte biri kadardır. İnsan kulağının iki sesi ayrı ayrı işitebilmesi için bunlar arasında en az saniyenin onda biri kadar bir zaman olması gerekir. Yansıtıcı yüzey yeterince uzaktaysa ve yan-lyan dalgalar işitilemeyecek kadar zayıf değilse, birbirini izleyen çeşitli seslerin yankısı da elde edilebilir. Londra'daki St. Paul Ka-tedrali'nin "fısıldayan galeri"sinde ve Washington kentindeki Capitol Binası'nda (ABD Kongresi'nin toplandığı bina) yankıların eğ-risel duvarlar boyunca yansıyıp gitmesi nedeniyle fısıltılar çok uzaktan işitilebilir. Bina içlerinde, mağara ve' tünellerde ses dalgaları üst üste (tekrar tekrar) yansıyabileceği için, çoğu kez tek bir sesin birden çok yankısı işitilebilir. Bu etkiye bileşik yankı denir. İtalya'da Milano'daki bir eski sarayda tabanca patlaması sesinin en az 50 kez yankılandığı görülmüştür. Bazen hemen hemen aynı zamanda ulaşan yankılar birbirine karışarak kulağa hoş gelen bir ses, bir ezgi, oluşturabilir. İskoçya'nın batı kıyıları açığındaki Staffa Adası'nda yer alan Fingal Mağara-sı'nda bunun bir örneğine tanık olunabilir. Bu mağaranın dip tarafındaki küçük bir açıklıktan, girişin dış yanındaki dalga seslerinin yankılanmasıyla oluşan, org sesine benzer sesler gelir. Bu yankılar besteci Felix Men-delssohn'un Fingal Mağarası olarak da bilinen Hebridler Uverlürü'nü bestelemesinde esin kaynağı olmuştur. Gök gürültüsü de bir bileşik yankı örneğidir. Bu olayda bulutlar yansıtıcı engel işlevi görür ve ses dalgalarını başlatan tedirginliği, çakan şimşeğin ısısından kaynaklanan ani hava genleşmesi yaratır.
Ses kaynağından yayılan ses dalgaları hem doğrudan hem de bir yüzeyde yansıma yani yankılanma sonucu kulağa gelir. Ses kaynağı ile yüzey arasındaki uzaklık 17 m’ den daha az olursa kaynaktan yayılıp kulağa gelen ses ile yankılanma yani yansıma sonucu kulağa gelen ses birbirinden ayırt edilemez.
NOT :
1- Yankı olayı genellikle büyük duvarlar ve vadilerde gerçekleşir.
2- Yankı olayının gerçekleşmesi için kullanılan yüzeyin sert yüzey olması gerekir.
3- İnsan kulağı 20 hertz lik frekanstaki sesleri algılayabilir.
• x = V.t = 340 . 1/20 = 17 m
Sesin yansıma özelliğinden yararlanılarak uzaklıklar ölçülebilir. Ayrıca sesin yansıma özelliğinden denizdeki balık sürülerinin yerleri,okyanus derinlikleri,uçakların yüksekliği ve bazı maddelerdeki bozukluklar tespit edilebilir. Ses dalgaları bir yüzeye çarpıp yansıyarak tekrar duyulmasına yankı denir. Yankı olayı dağ yamaçlarında,boş odalarda,spor salonları gibi yerlerde gerçekleşir; yankı olayını küçük kapalı yerlerde(3-5m mesafeden) farkedemeyiz.
Aynalar görüntüleri ve ışığı yansıtır. Duvarlar ve sert yüzeyler ise sesleri ve gürültüleri geri gönderir. Bazen bağırdığımızda birkaç saniye sonra sesimizi tekrar duyarız. Bu ikinci kez duyulan sese yankı adı verilir.
Kısa bir ses yada ses dalgası kayalık gibi bir sert engelle karşılaştığında kaynağına geri döner. Ses, havada yaklaşık 350 metre hızla yol alır.
Örneğin; bir kayalığa 175 metre uzaklıkta olduğumuzu var sayarsak, sesin yankısını yaklaşık 1 saniye sonra duyarız. Daha kısa mesafede sesin yankısı daha çabuk döner. Ağızımızdan çıkan ses, bize uzuyormuş gibi gelir.
Bir kaynaktan çevreye yayılırken bir engele çarpıp kaynağa doğru geri yansıyan ses dalgalarına denir. Bir vadide ya da mağarada bağıracak olursanız, çıkardığınız sesin bir süre sonra tekrarlandığını işitirsiniz. Sesiniz, tıpkı ışığın bir aynadan yansıması gibi, vadinin yamaçlarından ya da mağaranın duvarlarından yansıyıp tekrar size dönmüştür, ama bu arada biraz zayıflamıştır. Sessiz bir caddede duvar kenarında yürürken, ayak seslerinizin yankısını, sanki ses duvardan geliyormuş gibi işitebilirsiniz. Duvara yaklaştıkça, ayak sesiniz ile yankısı arasında geçen zaman da giderek kısalır ve bu kısalma duvara yaklaşık 30 metre kalıncaya kadar sürer; ondan sonra da yankı artık işitilmez olur. Bunun nedenini anlamak için sesin nasıl oluştuğunu ve nasıl yayıldığını bilmek gerekir (bak. Ses). Yere çarpan ayağınız havada bir tedirginlik yaratır ve bu tedirginlik ses dalgaları biçiminde,'saniyede yaklaşık 335 metrelik bir b Ja her doğrultuda çevreye yayılır. Tuğla duvar ya da sarp kayalık gibi bir engel gelen ses dalgalarını yansıtır. Eğer yansımaya neden olan engel çok yakınsa, yansıyan dalgalar ile kaynaktan doğrudan gelen dalgalar kulağa hemen hemen aynı anda ulaşır ve dolayısıyla da bunları ayırt etmek olanaklı olmaz, bu yüzden de hiçbir yankı işitilmez. Eğer caddedeki duvar sizden 335 metre uzaktaysa, ses dalgaları bu uzaklığı iki kez kat edeceği için (duvara kadar 335 metre, oradan geri dönüşte gene 335 metre) yankı iki saniye sonra kulağınıza ulaşır. 67 metrelik bir mesafede bu süre saniyenin beşte biri kadardır. İnsan kulağının iki sesi ayrı ayrı işitebilmesi için bunlar arasında en az saniyenin onda biri kadar bir zaman olması gerekir. Yansıtıcı yüzey yeterince uzaktaysa ve yan-lyan dalgalar işitilemeyecek kadar zayıf değilse, birbirini izleyen çeşitli seslerin yankısı da elde edilebilir. Londra'daki St. Paul Ka-tedrali'nin "fısıldayan galeri"sinde ve Washington kentindeki Capitol Binası'nda (ABD Kongresi'nin toplandığı bina) yankıların eğ-risel duvarlar boyunca yansıyıp gitmesi nedeniyle fısıltılar çok uzaktan işitilebilir. Bina içlerinde, mağara ve' tünellerde ses dalgaları üst üste (tekrar tekrar) yansıyabileceği için, çoğu kez tek bir sesin birden çok yankısı işitilebilir. Bu etkiye bileşik yankı denir. İtalya'da Milano'daki bir eski sarayda tabanca patlaması sesinin en az 50 kez yankılandığı görülmüştür. Bazen hemen hemen aynı zamanda ulaşan yankılar birbirine karışarak kulağa hoş gelen bir ses, bir ezgi, oluşturabilir. İskoçya'nın batı kıyıları açığındaki Staffa Adası'nda yer alan Fingal Mağara-sı'nda bunun bir örneğine tanık olunabilir. Bu mağaranın dip tarafındaki küçük bir açıklıktan, girişin dış yanındaki dalga seslerinin yankılanmasıyla oluşan, org sesine benzer sesler gelir. Bu yankılar besteci Felix Men-delssohn'un Fingal Mağarası olarak da bilinen Hebridler Uverlürü'nü bestelemesinde esin kaynağı olmuştur. Gök gürültüsü de bir bileşik yankı örneğidir. Bu olayda bulutlar yansıtıcı engel işlevi görür ve ses dalgalarını başlatan tedirginliği, çakan şimşeğin ısısından kaynaklanan ani hava genleşmesi yaratır.
YORUMLAR