Yaptırım Alıntı TDK isim 1 . Yaptırma işi. 2 . ( hukuk ) Kanun, ahlak gibi kurumların buyruklarının yerine getirilmesi...
Yaptırım
Hukukun herkes bakımından bağlayıcı olması gerekir. Kişiler bazen olması gereken gibi davranırlar, bazen de bu düzeni bozarlar. Hukukun var oluş nedenlerinden biri de bu noktada başlar; yani toplumun düzenini korunması durumu. Devreye giren hukuk, hukuku çiğneyen kişinin bu yanlış davranışlarına engel olur ve o kişiyi bu kurallara uymaya zorunlu kılar. Yaptırım (müeyyide), bir hukuk kuralına aykırı davranılmasının sonucunda yol açılan zararın ortadan kaldırılmasını amaçlar. Kısaca yaptırım "Bir hukuk kuralına aykırı davranılması halinde hukuk düzenince öngörülen sonuç"tur. Yaptırım bir hukuk kuralını diğer sosyal düzen kurallarından ayırır.
Yaptırım Türleri
A) Cebri İcra
Borcunu ya da mükellefiyetini ödemeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla zorla borcunu yerine getiryeme mecbur edilmesidir. İki çeşit icra vardır. Bunlar "bireysel icra ve toplu icra"lardır.
Bireysel icrada alacaklının ya da alacaklıların talebi ile haciz yoluna gidilir. Borçlunun mallarına el koyularak satılır ve alacaklılara alacağı miktar ödenir para artarsa borçluya verilir. Toplu icrada ise alacaklılara tanınan ayrı bir yol kullanılır, yani iflas yolu. Alacaklıların alacaklarını karşılayamayan borçlu muflis durumuna düşer ve eşyaları iflas masasına gider ve satışa çıkartılır.
Borçlu ve alacaklı arasında mahkeme tarafından da onaylanan borcun miktarı ve ne şekilde ödeneceği gibi ayrıntıların var olduğu bir anlaşmaya konkordato denir.
B) Tazminat
Bir kişinin bir hukuk kuralına veya yaptığı her hangi bir sözleşmeye uymama sonucunda sebep
olduğu maddi zararı ödeme yükümüdür. Maddi tazminat, zarar gören kişinin mal varlığındaki irade dışı eksilmenin zarar veren tarafından ayni veya nakdi olarak ödenmesi yükümlülüğüdür.
(Bir kimsenin vücut tamlığına verilen zararın giderilmesi sadece nakdi yolla giderilebilir.) Manevi tazminat ise zarar görenin iradesi dışında meydana gelen eksilme sebebiyle çekilen manevi üzüntülerin, ıztırap ve acıların dindirilmesi ve telafisi için zarar veren tarafından ödenmesi gerekli bir miktar paradan ibaret bir tazmin şeklidir. Manevi tazminat toptan ödenir.
C) Geçersizlik
Kurulmuş olan bir hukuki işleme, kanun koyucunun tarafların istediği hüküm ve neticeleri bağlamamasıdır. Geçersizlik kavramı eksiklik, butlan ve iptali içerir.
Butlan en ağır yaptırım türüdür. Kamu yararı düşüncesiyle hukuk düzeni tarafından konulmuş bir yaptırım türüdür. Bir sözleşmenin, emredici hukuk kurallarına veya ahlaka, kamu düzenine veya kişilik haklarına aykırı bulunması halinde sözkonusu olur. Ayırt etme gücü olamayanın yapmış olduğu sözleşme de butlanla sakattır. Butlan tam ve kısmi olarak ikiye ayrılır. Tam butlanda sözleşmenin tamamı geçersizken kısmi butlanda sözleşmenin ihtiva ettiği kısımlar için sakatlık sözkonusudur.
İptalmenfaati korunan kişinin iradesiyle belli bir süre içinde istenmesi koşuluyla bir işlemin yapıldığı andan itibaren hüküm ifade etmemesine imkân veren bir yaptırım şeklidir.
Eksiklik de yapılan sözleşmede , sözleşmenin tüm gereklerinin yerine getirmemesi durumudur.
D) Ceza
Hukuk kurallarına aykırı davranışların bir kısmı suç sayılır. Bu davranışın yaptırımı kişilerin
cezalandırılmasıdır. Suçların boyutlarına göre farklı cezalar mevcuttur.
E) Zoralım (Müsadere)
Suç işlenmesiyle ilişkisi olan eşyanın, suç işlenmesinde kullanılan ya da bu amaçla hazırlanan
veya suçtan dolayı ortaya çıkan suç ürünü olan eşyanın mahkeme kararıyla Devlet hazinesine mal edilmesidir.
F) İdari işlemlerde İptal
Hukuk kurallarına aykırı olrak yapılmış bir idari işlem, bu yüzden menfaatleri zedelenen kişi
lerin talep etmesiyle görevli yargı makamlarınca ortadan kaldırılır. İdare aleyhinde açılacak davalar iki gurupta toplanır. Bunlar İptal ve Tam yargı davalarıdır.
Hukukun herkes bakımından bağlayıcı olması gerekir. Kişiler bazen olması gereken gibi davranırlar, bazen de bu düzeni bozarlar. Hukukun var oluş nedenlerinden biri de bu noktada başlar; yani toplumun düzenini korunması durumu. Devreye giren hukuk, hukuku çiğneyen kişinin bu yanlış davranışlarına engel olur ve o kişiyi bu kurallara uymaya zorunlu kılar. Yaptırım (müeyyide), bir hukuk kuralına aykırı davranılmasının sonucunda yol açılan zararın ortadan kaldırılmasını amaçlar. Kısaca yaptırım "Bir hukuk kuralına aykırı davranılması halinde hukuk düzenince öngörülen sonuç"tur. Yaptırım bir hukuk kuralını diğer sosyal düzen kurallarından ayırır.
Yaptırım Türleri
A) Cebri İcra
Borcunu ya da mükellefiyetini ödemeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla zorla borcunu yerine getiryeme mecbur edilmesidir. İki çeşit icra vardır. Bunlar "bireysel icra ve toplu icra"lardır.
Bireysel icrada alacaklının ya da alacaklıların talebi ile haciz yoluna gidilir. Borçlunun mallarına el koyularak satılır ve alacaklılara alacağı miktar ödenir para artarsa borçluya verilir. Toplu icrada ise alacaklılara tanınan ayrı bir yol kullanılır, yani iflas yolu. Alacaklıların alacaklarını karşılayamayan borçlu muflis durumuna düşer ve eşyaları iflas masasına gider ve satışa çıkartılır.
Borçlu ve alacaklı arasında mahkeme tarafından da onaylanan borcun miktarı ve ne şekilde ödeneceği gibi ayrıntıların var olduğu bir anlaşmaya konkordato denir.
B) Tazminat
Bir kişinin bir hukuk kuralına veya yaptığı her hangi bir sözleşmeye uymama sonucunda sebep
olduğu maddi zararı ödeme yükümüdür. Maddi tazminat, zarar gören kişinin mal varlığındaki irade dışı eksilmenin zarar veren tarafından ayni veya nakdi olarak ödenmesi yükümlülüğüdür.
(Bir kimsenin vücut tamlığına verilen zararın giderilmesi sadece nakdi yolla giderilebilir.) Manevi tazminat ise zarar görenin iradesi dışında meydana gelen eksilme sebebiyle çekilen manevi üzüntülerin, ıztırap ve acıların dindirilmesi ve telafisi için zarar veren tarafından ödenmesi gerekli bir miktar paradan ibaret bir tazmin şeklidir. Manevi tazminat toptan ödenir.
C) Geçersizlik
Kurulmuş olan bir hukuki işleme, kanun koyucunun tarafların istediği hüküm ve neticeleri bağlamamasıdır. Geçersizlik kavramı eksiklik, butlan ve iptali içerir.
Butlan en ağır yaptırım türüdür. Kamu yararı düşüncesiyle hukuk düzeni tarafından konulmuş bir yaptırım türüdür. Bir sözleşmenin, emredici hukuk kurallarına veya ahlaka, kamu düzenine veya kişilik haklarına aykırı bulunması halinde sözkonusu olur. Ayırt etme gücü olamayanın yapmış olduğu sözleşme de butlanla sakattır. Butlan tam ve kısmi olarak ikiye ayrılır. Tam butlanda sözleşmenin tamamı geçersizken kısmi butlanda sözleşmenin ihtiva ettiği kısımlar için sakatlık sözkonusudur.
İptalmenfaati korunan kişinin iradesiyle belli bir süre içinde istenmesi koşuluyla bir işlemin yapıldığı andan itibaren hüküm ifade etmemesine imkân veren bir yaptırım şeklidir.
Eksiklik de yapılan sözleşmede , sözleşmenin tüm gereklerinin yerine getirmemesi durumudur.
D) Ceza
Hukuk kurallarına aykırı davranışların bir kısmı suç sayılır. Bu davranışın yaptırımı kişilerin
cezalandırılmasıdır. Suçların boyutlarına göre farklı cezalar mevcuttur.
E) Zoralım (Müsadere)
Suç işlenmesiyle ilişkisi olan eşyanın, suç işlenmesinde kullanılan ya da bu amaçla hazırlanan
veya suçtan dolayı ortaya çıkan suç ürünü olan eşyanın mahkeme kararıyla Devlet hazinesine mal edilmesidir.
F) İdari işlemlerde İptal
Hukuk kurallarına aykırı olrak yapılmış bir idari işlem, bu yüzden menfaatleri zedelenen kişi
lerin talep etmesiyle görevli yargı makamlarınca ortadan kaldırılır. İdare aleyhinde açılacak davalar iki gurupta toplanır. Bunlar İptal ve Tam yargı davalarıdır.
Yaptırım nedir, örnek verir misiniz?
YAPTIRIM a.
1. Yaptırmak eylemi.
2. Bir yasanın, bir yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak için öngörülen ceza; müeyyide: Ceza yaptırımları.
3. Bir buyruğun yerine getirilmemesi, bir kurala uyulmaması durumunda bir otorite tarafından uygulanan baskıcı önlem; müeyyide: Ahlaksal yaptırımlar. Ekonomik yaptırım uygulamak.
1. Yaptırmak eylemi.
2. Bir yasanın, bir yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak için öngörülen ceza; müeyyide: Ceza yaptırımları.
3. Bir buyruğun yerine getirilmemesi, bir kurala uyulmaması durumunda bir otorite tarafından uygulanan baskıcı önlem; müeyyide: Ahlaksal yaptırımlar. Ekonomik yaptırım uygulamak.
Kaynak: Büyük Larousse
yaptırım ingilizcesi
- sanction
Yaptırım nedir, örnek verir misiniz?
YORUMLAR