Ahlaki gelişim nedir? Psikolojide ahlaki gelişim kuramları nedir? Maddeler halinde açıklamaları, hakkında bilgi. 1. JEAN PIAGET’NİN AHLAK G...
Ahlaki gelişim nedir? Psikolojide ahlaki gelişim kuramları nedir? Maddeler halinde açıklamaları, hakkında bilgi.
1. JEAN PIAGET’NİN AHLAK GELİŞİM KURAMI
• Ahlâk Öncesi Dönem (0-6 yaş) Bu zamanda hemen hemen ahlâk kuralları çocuk tarafınca benimsenmiş değildir.
• Dışsal Bağlılık Süreci (6-12 yaş): Bu zamanda çocuk, kuralların sebeplerini sorgulamaz. Bu yüzden kati ve değişmez olarak düşündüğü kurallara uymayanlar kesinlikle cezalandırılmalıdır. Bu zamanda nicelik önemlidir. Bir davranış kabahat olarak görülüyorsa o davranışı daha çok meydana getiren daha suçludur.
• Ahlâki Özerklik Süreci (12 yaş ve ilerisi): Çocuk başkalarıyla devamlı etkileşim halinde bulunduğundan kuralların insanoğlu tarafınca oluşturulduğu ve gerektiğinde değiştirilebileceği bilincini taşımaya başlar. Ceza, otomatikman uygulanması ihtiyaç duyulan bir vaziyet değildir. Kaide ihlâlinin sebepleri de önemlidir. Bu da niteliğin ehemmiyet kazandığını gösterir.
2. LAWRENCE KOHLBERG’İN (1927-1987, ABD) AHLÂK GELİŞİMİ KURAMI
• Anane Öncesi Ahlâk Süreci: (0-10 yaş): Çocuk, kültür içinde kabul edilen iyi ve fena ölçütlerine gore davranır. Birinci aşamada ceza ve itaat eğilimi, bağımlı bir ahlâk anlayışı söz mevzusudur. Çocuklar otoriteye uyar ve cezalandırılmaktan kaçınır. İkinci aşamada ise araçsal ilişkiler eğilimi, başka bir deyişle salt çıkara dayalı bireysel bir ahlâk söz mevzusudur.
• Geleneksel Ahlâk Süreci (1O-13 yaş): Bu zamanda empati kabiliyeti gelişir. Şahıs, ahlâki yargılarında başkalarına ait hissettiklerini de dikkate alır. Kişi için aile, grup ve ulusun beklentileri her şeyden önemlidir.. Kendi gereksinimleri kimi zaman grubunkilere gore ikinci planda kalır. Üçüncü aşamada kişiler arası uyum eğilimi söz mevzusudur. Bu aşamada iyi davranış başkalarına yardım etmek ya da onları mutlu etmektir. Dördüncü aşamada ise akran gruplarının kurallarının yerini, toplumun kuralları ve kanunları almıştır. Pek çok erişkin muhtemelen bu zamanda kalır.
• Anane Sonrası Ahlâk Süreci (14 yaş ve sonrası): Ferdin, toplumsal yaşam içindeki otoritelerden bağımsız olarak, kendi istediği, seçtiği ve kendine özgü kıymet sistemini örgütlediği düzeydir. Beşinci aşamada toplumsal sözleşme yönelimi vardır. Bu aşamada kanunların kullanımı ve bireysel haklar eleştirici bir biçimde incelenir. Kanunların demokratik olarak değiştirilebileceği ilkesine sahiptirler. Bu gelişim düzeyine yetişkinlerin ama % 25’den azı gelebilmektedir. Altıncı aşamada ise evrensel ahlâk ilkeleri eğilimi vardır. Şahıs ahlâk ilkelerini kendisi seçip oluşturur. Bu ilkeler hak, eşitlik, insan hakları benzer biçimde bir takım soyut kavramlara dayalıdır.
YORUMLAR