Dalgalar, akıntılar ve bir sürü faktörler ile oluşan kıyı tipleri ve bu kıyı tipleri ile ilgili kısa açıklamaların yer almış olduğu yazımız....
Dalgalar, akıntılar ve bir sürü faktörler ile oluşan kıyı tipleri ve bu kıyı tipleri ile ilgili kısa açıklamaların yer almış olduğu yazımız.
Dalgalar ve akıntılar kıyıları durmadan işler ve biçim değişikliğine uğratırlar. Fakat Dünya’mn türlü yerlerinde görülen değişik kıyı tiplerinin aslolan sebebi dalgalar ve akıntılar değildir. Bu farkın sebebi yer şekillerinin oluşudur.
Değişik yer şekillerinden oluşan kıyı tiplerinin başlıcaları alt tarafta verilmiştir.
1. Fiyord Kıyı Tipi
IV. Jeolojik Dönem sonundaki buzulların oluşturduğu dik yamaçlı, derin eski buzul vadilerinin, aşağı kesimlerinin deniz basmasına uğraması sonucu oluşmuş kıyılardır. Bu kıyılar dar ve uzun, dallı budaklı koylar ve körfezler halinde uzanır.
Bu kıyıların önlerinde kayalık adalar yer alır. İsveç’in Baltık Denizi kıyılarında, Britanya Adaları’nda, Alaska’da, Norveç’te vb. yerlerde görülür. Yurdumuzda bu kıyı tipine rastlanmaz.
2. Ria Kıyı Tipi
Ria tipi kıyılara örnek: Güneybatı Ege kıyıları
Buzul çağlarında buzul altında kalmamış, yalnız akarsular tarafınca yarılmış, derin vadilerin sular altında kalmasıyla oluşmuş kıyılardır.
İspanya’nın kuzeybatı kısmında görüldüğünden bu ismi almıştır. Yurdumuzun güneybatısında bu kıyı tipine rastlanır. Bununla birlikte; Çanakkale ve istanbul Boğazları’nın kıyıları da ria tipindedir.
3. Dalmaçya Kıyı Tipi
Dağların kıyılara paralel olarak uzandığı kıyıların çökmesi ve deniz suları altında kalması ile oluşan kıyılardır.
Bu şekilde kıyılarda kıyının derhal yakınında kıyıya paralel olarak takımadalar uzanır. Bu kıyıların en tipik örneklerine Hırvatistan’nın Dalmaçya kıyılarında rastlandığından bu kıyı tipine Dalmaçya tipi kıyı denilmiştir.
4. Liman Kıyı Tipi
Alçak tepeli alanlarda geniş vadilerin sular altında kalması ve bunların önünün koy setleriyle kapatılması sonucu oluşmuş kıyılardır.
Bu tip kıyılarda; çok sayıda, karaya doğru gittikçe sivrilerek sokulan girintiler mevcuttur. Yurdumuzda Büyük ve Ufak Çekmece kıyıları söz konusu kıyılara örnek verilebilir. Bu kıyı tipinin en güzel örneği Karadeniz’in şimal kıyılarıdır.
Enine Kıyılar : Dağların denize dik olarak uzandığı yerlerin deniz suları altında kalması sonucu oluşan çok fazla girintili ve çıkıntılı kıyılardır. Yurdumuzun Ege kıyıları söz konusu kıyılardandır.
Boyuna kıyılar : Kıyı süresince uzanan dağ sıraları önünde yayılan ve yerine nazaran türlü şekiller taşıyan anakıyı türüne boyuna kıyılar deniz. Boyuna kıyılarda girinti ve çı-kııntı azdır. Karadeniz kıyıları bu türdendir.
YORUMLAR