İstanbul'u bir deniz harekâtıyla ele geçirerek Osmanlı İmparatorluğu'nu safdışı bırakmak ve zor durumda olan Rusya'ya güneyden y...
İstanbul'u bir deniz harekâtıyla ele geçirerek Osmanlı İmparatorluğu'nu safdışı bırakmak ve zor durumda olan Rusya'ya güneyden yardım ulaştırmak projesi savaşın ilk aylarında İngiltere Donanma Bakanı Winston Churchill ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Lord Fisher tarafınca ortaya atıldı. Savaşın Alman cephesinde kazanılacağına inanan Kara Kuvvetleri Komutanı Lord Kitchener bu projeye karşı çıktı.
Alman Genel Karargâhı Çanakkale'den gelebilecek tehlikeyi sezerek Çanakkale istihkâmlarının güçlendirilmesine ve boğazın mayınlanmasına karar verdi. Albay Wehrle komutasındaki bir alay bu işle göreve getirildi.
18 Mart 1915'te Fransız ve İngiliz donanmalarından oluşan bir filo Çanakkale Boğazı'nı geçmeye girişim etti, ama ağır topçu ateşi ve mayın patlamaları sonucunda ilerleyemeyerek geri çekildi.
24 Mart'ta İstanbul'daki Alman Askeri Heyeti'nin başı olan Mareşal Liman von Sanders Çanakkale'nin karadan savunmasıyla görevlendirilen 5. Ordu komutanlığına getirildi. 25 Nisan'da İngiliz, Fransız ve Anzac (Avustralya-Yeni Zelanda Gönüllü Kolordusu) birlikleri Çanakkale Boğazı civarında üç noktada karaya çıktılar. Ama şiddetli Türk direnişi karşısında ilerleyemeyerek sahi hattındaki dar bir alana sıkıştılar.
Ağustos başlangıcında Gelibolu Yarımadası'nın kuzeyine meydana getirilen ikinci bağlaşık çıkarması da Anafartalar Muharebeleri ile durduruldu. Düşman askeri 8-9 Aralık 1915 gecesi Gelibolu yarımadasını deniz kanalıyla tahliye etti.
Çanakkale Savaşına kaymakam (yarbay) rütbesiyle katılan Mustafa Kemâl Bey, büyük yararlıklar göstererek albaylığa yükseltildi.
Çanakkale Cephesinin Neticeleri
Osmanlı Genelkurmayı, Çanakkale’deki Türk zayiatını 55.000 şehit, 100.000 yaralı, 10.000 yitik, 21.000 hastalıktan ölüm, 64.000 hasta olmak suretiyle 250.000 şahıs olarak göstermektedir.
İngilizler ise 43.000 ölü, 72.000 yaralı, 90.000 hasta olmak suretiyle 205 bin; Fransızlar ise toplam 47.000 kişilik zayiat vermişlerdir.
Çanakkale savaşları Türk Milleti’nin evveliyatına altın harflerle yazılmış büyük bir zaferdir. Bu zafer, en rütbelisinden en kıdemsizine kadar Türk askerinin kanıyla, canıyla kazanılmış olduğu, her hatıra kahramanlıklarla dolu bir abidedir. Vatan sevgisinin, inanç gücünün çelikleştiği ve sanki etten bir duvar örülerek “Çanakkale Geçilemez†dedirten Mehmetçiğin zaferidir.
Bu zaferin pek çok mühim sonucu vardır. Ama asla şüphesiz ki, gelecekteki "Türk Ulusal Mücadelesi"nin önderi ve komutanı olacak olan Mustafa Kemal Paşa’yı ortaya çıkarmasıdır. Çanakkale Savaşları’nda büyük askerî başarılar kazanıp, haklı olarak “Anafartalar Kahramanı†adıyla anılacak olan Mustafa Kemal Paşa, bu savaşların sonunda ordu, kamuoyu ve basının yakından tanımış olduğu bir isim olacaktır.
Çanakkale Muharebeleri’nin başka neticeleri da özetlemek gerekirse şöyledir:
1. Çanakkale geçilememiş ve müttefikler Osmanlı Devleti’ni cenk dışı bırakamamışlardı. Bu vaziyet savaşı minimum iki yıl uzatmıştır.
2. Balkan Savaşı esnasında perişan bir vaziyette gördükleri Türk ordusunu küçümseyen, Türklerin geriye kalan bittiklerini ve yok olacaklarını düşünen müttefikler, beklemedikleri ağır bir yenilgiye uğramışlardı.
3. Türk vatanı ve başkenti İstanbul, erken gelecek olan bir salgın ve işgalden kurtulmuştu.
4. Boğazları geçemeyen müttefikler, Rusya’ya tabanca yardımında bulunamadıkları şeklinde, Rusya’dan sağlayacakları ziraat ürünlerini Avrupa’ya götürememişler ve Avrupa’daki açlığı ve sefaleti önleyememişlerdir.
5. 1917 ‘de Rusya’da ihtilâl çıkınca, boğazlar kapalı olduğundan İngiltere ve Fransa müttefikleri Çar’a yardım yapamamışlar ve Çarlık Rusya devleti yıkılmıştır.
6. Büyük seviyede kendi imkanlarımızla kazandığımız bu zafer, on binlerce kaybımıza niçin olsa da Türk kamuoyu ve Türk kuvvetleri için büyük bir moral membaı olmuştur.
YORUMLAR