1 - Türkçede adlar ve fiiller anlamlı kelimelerdir. Edatlar ise tek başlarına mana ifade etmezler; ama tümcede mana kazanır ya da yalnız baş...
1 - Türkçede adlar ve fiiller anlamlı kelimelerdir. Edatlar ise tek başlarına mana ifade etmezler; ama tümcede mana kazanır ya da yalnız başka kelimelere mana katarlar.
“için, kadar, -E kadar, şeklinde, nazaran, ile, suretiyle, yalnız, -E karşı, sanki, ama, -dEn bu yana, -E doğruâ€
2 - Kelimeler içinde türlü mana ilişkileri kurduğu için edatlara destek kelimeler de denir.
Ders analiz etmek için odasına çekildi. (gaye)
Kurt şeklinde acıkmıştım. (benzerlik)
3 - Edatlar önceki kelimeyle sonraki kelime arsında mana ilgisi kurar. Bağlaçtan ve zarflardan farkı, yeni bir mana ilgisi koruyor olmasıdır.
Sözlüden gene zayıf almış. (zarf)
Eve gittim, fakat onu bulamadım. (bağlaç)
Konuşmak suretiyle ayağa kalktı. (edat)
4 - Edatlar cümleden çıkarılınca cümlenin anlamında bir eksiklik, daralma ya da bozulma olur.
Güneş şeklinde başı göklere erdi. →edat çıkarılınca→ Güneş başı göklere erdi.
5 - Tek başlarına kullanamazlar. Başka kelimelerle birleşerek ödat ya da zarf görevli öbekler oluştururlar.
Dağ şeklinde adam yok oldu gitti. (ödat öbeği)
Sen de benin kadar çalışsan... (zarf öbeği)
6 - Tek başlarına iken isim, ödat, zarf, bağlaç olarak kullanılabilir. Bu durumda edat olmaktan çıkar:
Karşı köyde akrabaları vardı. ödat
Derenin karşısına geçtik. isim
Her söylenene karşı geliyor. birleşik fiilde isim
Bana gerçeği söyle. isim
Doğru söze ne denir? ödat
Lütfen doğru oturun. zarf
Beride bir adam duruyor. isim
Bu zamana kadar taraf oldukça dikenli. ödat
Küçük çapta bu yana gel. zarf
Bir yaşam boyu yalnız yaşadı. zarf
Bizler bu bütün ülkelerce hep yalnızız. isim
Parkta oturan yalnız adam onun babasıydı. ödat
Meyveler güzel, yalnız çok az renksiz. bağlaç
7 - Bir takım edatlar yalnız hâl ekleri ile beraber kullanılırlar. Bazıları da üstlerine ek alabilirler:
-e kadar, -e doğru, -den bu yana
bu kadarını, senin gibisi
8 - Tümcede ya da isim tamlamasında isim görevi alabilir; ek-fiil alıp yüklem olabilir.
Bu paranın ne kadarı sizin? (iyelik eki almış, isim şeklinde kullanılmış, nesne olmuş)
Her şey bıraktığım gibiydi. (ek-fiilin “diâ€li geçmiş vakit çekimi ile isim şeklinde kullanılmış, yüklem olmuş)
9 - Edat grupları (edat ve edattan önceki kelimenin oluşturduğu kelime grubu) tümcede genellikle zarf ya da edat tümleci olur.
Sabaha kadar ders çalıştık. (zarf tümleci)
Eve doğru yürüdüm. (edat tümleci)
YORUMLAR