Kolay faiz hesaplama yöntem ve formüllerinin bulunmuş olduğu ve faiz hesaplamasının öykü yolu ile anlatıldığı yazımız. Hayatta, çeşitli işl...
Kolay faiz hesaplama yöntem ve formüllerinin bulunmuş olduğu ve faiz hesaplamasının öykü yolu ile anlatıldığı yazımız.
Hayatta, çeşitli işlerle uğraşırken, bazı hesaplar yapmak gerekir: Sayıları toplarız; birbirinden çıkarırız; birini ötekine böleriz; iki sayıyı birbiriyle çarparız. Bunlar kolay işlemlerdir; adına dört işlem diyoruz. Aritmetik bizlere bu tarz şeyleri, bunlarla ilgili daha birçok detayları-bilgileri öğretir. Hesapladığımız işler yalnız sayılarla değil de yüzeylerle, hacimlerle ilgiliyse bu tarz şeyleri iyi mi yapacağımızı da bizlere geometri öğretir. Aritmetikle geometri, ikisi bir arada, matematik diye anılır.
FAİZ HESAPLARI
O gün Cabbar’lara babasının çok yakın bir arkadaşı gelmişti. Cabbar’da, ister istemez, yanlarında oturuyor, konuştuklarını anlamaya çalışıyordu, ilk önceleri mevzu asla ilgilendirmedi onu. Bir yığın sayılardan, yıllardan söz ediyorlardı. Birden faiz sözcüğünü işitince kulak kabarttı. Okulda faiz hesaplarını öğreniyorlardı o sıralarda. Neydi acaba mevzu? Dinledikçe ilgisi arttı.
Babasının arkadaşı tüccardı, bir işe yatırmak için bankadan borç para almıştı, onu anlatıyordu. Cabbar, konuşmalardan, bankaların iş adamlarına faizle para verdiğini öğrendi. Bir çeşit borç vermeydi bu. Tecim alanında buna kredi diyorlardı.
Erol Amca da o şekilde yapmıştı: Bir bankadan 1 yılda ödemek suretiyle, 200.000 lira almıştı. Babasıyla, ne kadar faiz ödeyeceğini hesaplıyorlardı.
Faizi hesaplamak için paranın yüzde kaç faizle verildiğini de bilmek gerekiyordu. Bay Erol %8’den almıştı 200.000 lirayı, ilkin bu para için bir yılda ne kadar faiz vereceğini hesapladılar:
• %8 faiz demek, bir yılda her 100 lira için 8 lira faiz ödenecek anlama gelir.
Alınan borç 200.000 lira olduğuna bakılırsa, bunun içinde kaç tane 100 lira var ise o denli 8 lira ödenecekti. Babasıyla Erol Amca akıldan hesap yaparlarken Cabbar’da kağıt, kalem alıp hesaplamaya başladı:
Ilkin 200.000 lirayı 100’e böldü: 200.000 : 100 = 2.000.
Demek ki bankaya 2.000 tane 8 lira faiz olarak verilecekti.
Bir senelik faiz 2.000 x 8 = 16.000 lira ediyordu.
Erol Amca yılda 16.000 lira vermeyi çok buluyordu fakat, çaresiz kalmış olduğu için borçlanmıştı bir kez.
Demek ki Bay Erol 1 yıl sonunda bankaya hem almış olduğu 200.000 lirayı geri vermek, hem de ek olarak 16.000 lira faiz ödemek zorundaydı.
O süre, Cabbar’ın babası: «Yapacağın işte ne kadar kazanacaksın?» diye sordu. «Bankadan faizle para almaya değecek bir iş mi bu bari?»
Bay Erol anlatmaya başladı:
— «Benim 300.000 liram vardı, 200 bin lira da bankadan aldım, hepsini pamuk işine yatırdım. %20 bir kar temenni ediyorum, bakalım ne olacak. Umduğum şeklinde ürün almazsam halim duman…»
BİR PROBLEM
Tam o sırada Cabbar’ın can kulağıyla kendilerini dinlediğini fark edince dönerek ona sordu:
— «Söyle bakalım, Cabbar: Diyelim elimdeki 500.000 lirayla işe girdim, 1 yıl sonunda da %20 kar ettim. Bankaya olan borcumun da tamamını ödedikten sonrasında benim elimde kaç lira kalır? İşte sana bir sorun!»
Cabbar problemi kendi kendine bir kez daha tekrarladı:
Bay Erol senelik % 8 faizle 200.000 lira borç almıştı. Yıl sonunda bankaya 16.000 lira faiz olarak, 200.000 lira da almış olduğu parayı, doğrusu borcunu ödemek için (16.000 + 200.000 =) 216.000 lira ödeyecekti. Yıl sonunda elinde kaç lira kalacağını bulmak için ilkin yılda Bay Erol’un kaç lira kazanacağını bulmalıydı. Kar oranı da %20 olarak verilmişti. Bu işin başlangıcında Erol Amca’nın ana parası, doğrusu sermayesi ise 500.000 liraydı. Öyleyse 500.000 liranın %20’den kaç lira getireceğini bulmalıydı:
Demek 500.000 lira, %20 kâr getiren bir işe yatırılırsa, sonunda 100.000 lira kâr getiriyordu, öyleyse Bay Erol’un elinde yıl sonunda 500.000 + 100.000 = 600.000 lira birikecekti. Bundan bankaya vereceği 216.000 lirayı çıkarınca elinde kalan para bulunurdu:
600.000 — 216.000 = 384.000 lira.
YORUMLAR