Gayzer Nedir

Gayzer Nedir (Özet): volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suyun belli başlı aralıklarla fışkırması ile oluşan kaynaklardır. Gayzer Nedir ? ...

Gayzer Nedir (Özet): volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suyun belli başlı aralıklarla fışkırması ile oluşan kaynaklardır.

Gayzer Nedir ? (Detay) :
Kaynaç (ya da gayzer), tertipli ya da düzensiz aralıklarla, suları yukarı doğru fışkırarak patlama meydana getiren bir sıcak su membaı. Kelime kökeni İzlandaca olup, buradaki bir kaynaç olan gjósa (Türkçe, patlak verme) kelimesinden türemiştir.

Yerin derinliklerinde bulunan suların sıcaklığı yıl içinde fazla bir değişme göstermez. Fay kaynakları volkanik ve kırıklı bölgelerde görülür. Bundan dolayı kutuplara yakın bir bölge olmasına karşın İzlanda'da bir sürü gayzer ve sıcak su membaı mevcuttur. Kaynak su belli başlı bir mekanda isininca (kaynayinca), bir patlama yapar ve bu kaynar suyu disa fiskirir. Gayzerler, çoğu kez yeni bir volkanik aktiviteye haiz bölgelerde ortaya çıkmaktadır. Gayzerlerde peşpeşe iki fışkırma arasındaki süre periyodu umumiyetle düzensizdir. ABD’da Yellowstone Ulusal Parkındaki gayzerin suyu takriben, saatte bir, 50 m yüksekliğe fışkırmaktadır. Bir takım yerlerde gayzer faaliyeti gösteren soğuk su kaynakları da vardır. Yeni Zelanda’da ve İzlanda’da gayzerler mevcuttur. Yeni Zelanda’da 1886’daki Taravera volkanik püskürmesinden sonrasında su, buğu, balçık ve taşları 4 saat müddetle 240 m kadar yükseğe püskürten yedi sayı gayzer teşekkül etmiş ve 1904’te bitişik Taravera Gölünün sularının akıtılmasıyla bu gayzerlerden 450 metreye kadar su püskürten birinin faaliyeti durmuştur.

Gayzerler milyonlarca yıl ilkin erimiş volkanik kayalarda bulunan ısıdan faydalanırlar. Gayzerlerdeki suyun buğu halinde bu kayalardan geldiği de olmaktadır. Bir sürü gayzerlerdeki su, yüzeydeki çatlaklardan ve geçirgen tabakalardan sızarak, gayzer tüpünü dolduran yağış sularıdır. Alttaki suyun iç sıcaklığı, yeryüzündeki suyun düzgüsel kaynama sıcaklığına ulaşsa dahi tüpde toplanan suyun statik basıncı onun fokurdamasını önler. Su içinden yükselen hava kabarcıklarıyla yukarıya doğru bir su kabarması meydana gelmiş olarak, su dışarı taşar. Bunun sonucu olarak su basıncındaki azalma, alttaki çok fazla ısınmış bir miktar suyun buğu haline geçerek püskürtmeyi başlatmasına sebeb olur. Püsküren suyun içinde mineral maddeler gayzer ağızı civarında kireçli ya da renkli tebeşir görünümündeki birikintilere neden olur. Bu maddeler, opal cinsi kıymetsiz maddelerdir.

Gayzer faaliyetlerinin anlaşılması için püsküren suyun kimyasal ve hacimsel incelemeleri ile sıcak su kaynaklarının bulunmuş olduğu yerde açılan kuyuların etüdünden istifade edilmektedir. Bununla birlikte gayzerlerin peryodik olarak püskürme mekanizması halen tam anlaşılamamıştır. İzlanda’daki bir gayzerin incelenmesi ile bulunan sonuçların başka gayzerlere de uygulanmasına çalışılmışsa da bir başarı sağlanamamıştır.

* Değişik bir kaynaktan Gayzer Nedir ?

Gayzer Alm. Gaysir, Geiser (m), Fr. Geyser (m), İng. Geyser. Sıcak su ve buharı, zemin içinde 30 m benzer biçimde bir derinliğe ulaşabilen doğal bir tüp şeklindeki boşluktan yeryüzüne fasılalı olarak fışkırtan kaynak. Gayzer ismi, Güneybatı İzlanda’da mevcut ve püsküren anlamını taşıyan “Geysir” adlı bir gayzerden gelmektedir.

Gayzerler, çoğu kez yeni bir volkanik aktiviteye haiz bölgelerde ortaya çıkmaktadır. Gayzerlerde peşpeşe iki fışkırma arasındaki süre periyodu umumiyetle düzensizdir. ABD’da Yellowstone Ulusal Parkındaki gayzerin suyu takriben, saatte bir, 50 m yüksekliğe fışkırmaktadır. Bir takım yerlerde gayzer faaliyeti gösteren soğuk su kaynakları da vardır. Yeni Zelanda’da ve İzlanda’da gayzerler mevcuttur. Yeni Zelanda’da 1886’daki Taravera volkanik püskürmesinden sonrasında su, buğu, balçık ve taşları 4 saat müddetle 240 m kadar yükseğe püskürten yedi sayı gayzer teşekkül etmiş ve 1904’te bitişik Taravera Gölünün sularının akıtılmasıyla bu gayzerlerden 450 metreye kadar su püskürten birinin faaliyeti durmuştur.

Gayzerler milyonlarca yıl ilkin erimiş volkanik kayalarda bulunan ısıdan faydalanırlar. Gayzerlerdeki suyun buğu halinde bu kayalardan geldiği de olmaktadır. Bir sürü gayzerlerdeki su, yüzeydeki çatlaklardan ve geçirgen tabakalardan sızarak, gayzer tüpünü dolduran yağış sularıdır. Alttaki suyun iç sıcaklığı, yeryüzündeki suyun düzgüsel kaynama sıcaklığına ulaşsa dahi tüpde toplanan suyun statik basıncı onun fokurdamasını önler. Su içinden yükselen hava kabarcıklarıyla yukarıya doğru bir su kabarması meydana gelmiş olarak, su dışarı taşar. Bunun sonucu olarak su basıncındaki azalma, alttaki çok fazla ısınmış bir miktar suyun buğu haline geçerek püskürtmeyi başlatmasına sebeb olur. Püsküren suyun içinde mineral maddeler gayzer ağızı civarında kireçli ya da renkli tebeşir görünümündeki birikintilere neden olur. Bu maddeler, opal cinsi kıymetsiz maddelerdir.

Gayzer faaliyetlerinin anlaşılması için püsküren suyun kimyasal ve hacimsel incelemeleri ile sıcak su kaynaklarının bulunmuş olduğu yerde açılan kuyuların etüdünden istifade edilmektedir. Bununla birlikte gayzerlerin peryodik olarak püskürme mekanizması halen tam anlaşılamamıştır. İzlanda’daki bir gayzerin incelenmesi ile bulunan sonuçların başka gayzerlere de uygulanmasına çalışılmışsa da bir başarı sağlanamamıştır.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi