Gravür nedir ve gravür iyi mi yapılır? Gravür yapma teknikleri ve gravürün özellikleri hakkında genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. ...
Gravür nedir ve gravür iyi mi yapılır? Gravür yapma teknikleri ve gravürün özellikleri hakkında genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız.
Bir ağacın ya da madeni levhanın kazınması ile elde edilmiş fotoğraf şeklidir, aynı resimden birkaç kopya elde etmek için kullanılır. Gravür, direkt doğruya fotoğraf değil, kağıda basılmak, için meydana getirilen bir çeşit kalıptır. Meselâ dünyanın en meşhur ve en kıymetli Japon estampaları, (Japon kağıdına basılarak çoğaltılmış tek ya da çok renkli resimler) tahta üstüne oyma kalıplarla, elde edilir.
Gravür sanatı, çok eskiden beri biliniyordu. Sadece, ilk gravürcüler, istenilen resmi «adam» (kabartma), ya da «dişi» (çukur) olarak taşlara kazıyorlar ve tek bir tane olarak kullanıyorlardı: Eski Mısır anıtlarındakî hiyeroglifler bir çeşit gravür sayılır. Bizim eski gömüt taşlarımızdaki, anıtlarımızdaki yazıtlar da taş üstüne gravürdür. Sadece, bunlar, uygulama seçimi bakımından gravürdür. Yoksa gravür sanatının aslolan gayesi, resmi kalıptan basarak çoğaltmaktır. Basım işleri ve klişecilik çok ilerlemiş olmasına rağmen bugün dünyanın her yerinde gene gravür, Güzel Sanatlar’ın bir dalı olarak rağbet görüyor.
Çeşitli gravür şekilleri vardır. Belli başlıları şunlardır:
Kuru Gravür. — Çelik kalemle bakır ya da bir başka maden levha üstüne direkt doğruya meydana getirilen gravürdür. Burada resmin siyah çizgileri beyaz olarak görünecektir, bundan dolayı kazılmıştır, baskıda mürekkep tutmaz.
Helyogravür. — Üstüne ışıktan etkilenen bir katman sürülmüş madenî levhaya lüzumlu fotoğraf çizildikten ya da aksettirildikten sonrasında bunun bir asitle indirilmesidir. Elde edilmiş kalıpta çizgiler kabartma da görünebilir. O süre, baskıda çizgiler siyah görünecektir.
Ofort. — Üstüne asitten etkilenmiyen bir mum tabakası sürülmüş madenî levhanın bu kısmı, sivri uçlu bîr kalemle kaldırılmak suretiyle fotoğraf yapıldıktan sonrasında, levhanın nitrik asidine batırılmasiyle elde edilmiş gravürdür. Burada da çizgiler «dişi» dir, şu demek oluyor ki çukurda kalır. Kalıp kâğıda basılınca siyah bölgeler beyaz görünür.
Porogravür. — Ağaç bir yüzey kızgın demirle yakılmak yolu ile elde edilmiş gravürdür. Estamp basmaktan ziyade tek kopye olarak kullanılır. Ağaç yüzey üstüne, yakarak, istenildiği şekilde fotoğraf yapılabilir. Yalnız, ara tonlar elde edilemez.
Linolyum. — Teknik bakımdan gravürdür. Yumuşak bir madde olan linoleumun üstüne ilkin fotoğraf çizilir. Sonrasında kesilerek gereksiz bölgeler çıkarılır. Adam ya da dişi netice alınabilir. Linolyum bir siljndirle mürekkeplenip basılırsa aynı resimden birçok kopya elde edilir. Linolyum yumuşak olduğundan bu teknikle fazla detaylı, çizgileri ince fotoğraf basılamaz.
Basım işlerinde klişecilik ilerlemeden ilkin şimşir ağacı üstüne meydana getirilen gravürler kullanılırdı. Taş baskısı fotoğraf, ve afişler ise ofort tekniğiyle yapılırdı.
YORUMLAR