hakikat nesnel gerçeğin düşüncedeki yansısı... gerçek ile hakikat aynı şeyler değildir. gerçek nesnel gerçekliği, hakikat ise bu nesnel gerç...
hakikat
nesnel gerçeğin düşüncedeki yansısı... gerçek ile hakikat aynı şeyler değildir. gerçek nesnel gerçekliği, hakikat ise bu nesnel gerçekliğin zihnimizdeki öznel yansısını dile getirir. mesela elimizde tuttuğumuz bir kalem gerçek, onun zihnimizdeki yansısı hakikattir. hakikat, gerçeğin kendisi değil, yansısıdır ve fikir ile nesnesi arasındaki uygunluğu dile getirir.
hakikat ile doğruluk ise birbirine bağımlı fakat aynı şeyler değildir. doğruluk mantık kurallarına hakikat ise nesnel gerçekliği dile getirir. hakikat, nesnel gerçekliğe uygunluğu gerektirdiği benzer biçimde nesnel gerçekliğin belli ilişkilerine de uygunluğu, eş değişle mantıksal uygunluğu dile getirir.
hakikat terimi, felsefe alanında çok önemlidir ve maddecilik ile idealizm arasındaki kavganın baş mevzusudur. bilhassa idealist öğretiler ona akla aykırı çeşitli anlamlar vermişlerdir.
hakikat terimini en iyi şekilde açıklayan diyalektik maddeci felsefedir. bahçemizde bir ağaç görürüz, bu nesnel gerçekliktir; bu ağaç bilincimizde yansır, bahçemizdeki ağaca uygun olarak doğru yansıdığı seviyede hakikattir. ne var ki bu yansı tıpa tıp uygun olmaz. yaklaşıktır, bundan dolayı de görelidir. fakat bu ağacı zihnimizde keyfimize nazaran biçimlendiremeyiz ve onu, tıpa tıp aslına uygun olmasa da, azca çok doğadaki biçimiyle yansıtırız, demek ki öznel olan hakikatimizle nesnel olan bir yanda vardır. hakikatimiz aslında nesnel olan bir şeyden yansıdığı için öznel deriz.
hakikatler görelidir, her göreli hakikat saltık hakikatin bir parçasıdır. diyelim 0 uzaktan bir ağaca baktığımızda onu ilk başta uzun bir çubuk benzer biçimde görürüz, yaklaştıkça onun dalları, meyveleri ortaya çıkar, daha derin bilgiye ulaşmak için ağacı keser içine bakar, iyi mi kök saldığına bakarız. işte bilgi sürecinde saltık hakikate bu göreli hakikatlerimizle adım adım yaklaşırız. saltık hakikat, göreli hakikatlerin toplamıdır. hakikatlerimiz görelidir fakat saltık bir hakikat vardır. saltık hakikat daima geliştirilecek, yeni bilgilerle güçlendirilecek, fakat daima doğru duracak bir bilgi anlamına gelir.
YORUMLAR