Halk Edebiyatı Genel Özellikleri Nedir

HALK EDEBİYATI GENEL ÖZELLİKLERİ Halk edebiyatı, halk içinde yetişen kimselerin İslamlıktan önceki Türk edebiyatı geleneklerini sürdürerek ...

HALK EDEBİYATI GENEL ÖZELLİKLERİ

Halk edebiyatı, halk içinde yetişen kimselerin İslamlıktan önceki Türk edebiyatı geleneklerini sürdürerek meydana getirdikleri sözlü bir edebiyattır.

Bu edebiyat, okumamış halk tabakası içinde bugüne dek sürüp gelmiştir.

Halk edebiyatının başlıca özellikleri şu noktalar üstünde toplanabilir:

a. Dil, halk içinde kullanılan konuşma dilidir. İslâm uygarlığının etkisiyle konuşma diline bazı sözcükler girmiş olduğu benzer biçimde, Halk şiirine de, bilhassa XVI. yüzyıldan sonrasında, bazı yabancı sözcükler ve yabancı dil kuralları girmiştir.

b. Halk edebiyatında şiir, musikiden ayrılmamıştır. Bu edebiyatta şiir, saz şairi ya da âşık denen şairler tarafınca, bağlama ismi verilen bir sazla söylenir.

c. Halk şiirinin nazım ölçüsü hece veznidir.

ç. Halk şiirinin kendine özgü bazı nazım şekilleri vardır. Bunların başÂ­lıcaları engel, koşma, semai, türkü, v.b... dir.

Halk edebiyatının nazım birimi dörtlük’tür; doğrusu düşünceler dörder mısralık bendler içinde anlatılır. (Saz şairleri, şiirin içindeki dörtlüklerin bir tanesine hane, hepsine aniden katar derler.)

d. Halk şiirinde çoklukla yarım kafiye kullanılır. (Saz şairleri kafiyeye ayak derler.)

e. Halk edebiyatında mevzulara bakılırsa isim alan şiir türlerinin başlıcaları şun­lardır: güzelleme, taşlama, koçaklama, ağıt, şathiye, ilâhi, nefes vb...

Halk edebiyatı iki koldan yürümüştür:

1. Ortak Halk edebiyatı: Bu, kimin tarafınca söylendiği belirgin olmayan, hal­kın ortak malı bir edebiyattır. Başlıca verimleri engel, türkü, destan, masal, halk hikâyesi, meddah hikayesi, karagöz, ortaoyunu, v.b... dir.

2. Sanatçısı belirgin halk edebiyatı: Bu, kimin tarafınca söylendiği malum bir edebiyattır. Aşık edebiyatı ve Halk tasavvuf edebiyatı diye iki koldan yürü­müştür.

a. Aşık edebiyatı: Dindışı konulmuş olan işleyen ve aşık denen saz şairleri tara­fından söylenen edebiyattır. Kasabalarda, şehirlerde ve yeniçeri ocaklarında ge­lişmiştir. Bu edebiyatın başlıca şiir türleri güzelleme, taşlama, koçaklama, ağıt, v.b... dir.

b. Halk tasavvuf edebiyatı: Tasavvuf konusunu işleyen bir edebiyattır. Tekkelerde gelişmiştir. Mevzu ve dil bakımından İslâm uygarlığı etki­si altındadır. Bu edebiyatın başlıca şiir türleri ilâhî, nefes, deme v.b... dir.