Hava ile ilgili deneysel temel ve garip bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Havada ne bulunur havanın varlığı iyi mi kanıtlama edilir astro...
Hava ile ilgili deneysel temel ve garip bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Havada ne bulunur havanın varlığı iyi mi kanıtlama edilir astronotlar niçin hususi elbise giyerler?
Dünyamız bir hava tabakasıyla çevrilmiştir. Hava olmadan hiçbir canlı yaşayamaz. Dünyayı çepeçevre saran havaya hava küre (atmosfer) adı verilir. Kalınlığı 500 ila 700 km.’dir.
Havayı gözümüzle göremesek de, yaptığımız birçok gözlem bizlere havanın varlığını kolayca anlatır. Bu deneylerden çıkardığımız sonuca nazaran:
• Hava renksiz, kokusuz, gaz halinde bir maddedir.
Öyleyse, havanın hacmi de, ağırlığı da olacaktır; bu sebeple maddenin hacmi, ağırlığı vardır. Hakkaten, havanın da hacmi, ağırlığı var. Sadece, tüm gazlar şeklinde havanın hacmi de, basıncı da içinde bulunmuş olduğu kaba göre farklılık gösterir.
Ağzı açık bir şişe alalım. Bunun içinde hava vardır. Dolayısıyla şişenin içindeki havanın hacmi şişenin hacmine eşittir. Bir pompayla şişenin içine hava doldurursak, şişeye düzgüsel durumdakinden daha çok hava sokmuş oluruz. İkinci durumdaki havanın ağırlığı, birinci durumdaki havanın ağırlığından büyüktür elbet. Yalnız, her iki durumda da şişenin hacmi değişmediğine nazaran, havanın hacmi de değişmemiştir. Gaz olan maddelerin ortak özelliğidir bu:
• Gazlar büyük oranlarda sıkıştırabilirler. Şişenin içine hava bastıkça,»havanın hacmi değişmez fakat, şişenin tüm çeperine yapmış olduğu tazyik değişmiş olur. Demek ki:
• Kapalı bir kap içine ne kadar çok hava basarsak, havanın o kaba yapmış olduğu tazyik artar.
Gelgelelim, dünyamızı çevreleyen atmosfer şişede olduğu şeklinde kapalı bir kap içinde değildir. Şimdi durum birazcık daha değişiyor, ilkin, akla şu sual gelebilir: Gazlar kolayca uçan, dağılan maddeler olduğuna nazaran, hava niçin dünyamızla beraber dönüyor, dağılıp gitmiyor? Bu probleminin karşılığı yerin çekim kuvvetinde —yer çekiminde— gizlidir. Hava bir madde olduğuna nazaran yer çekimi, her madde şeklinde, havayı da çeker, dünyadan uzaklaşmasına engel olur; ek olarak, havanın bir ağırlık kazanmasına da neden olur. İşte, havanın bu ağırlığına biz hava basıncı deriz. Dünyanın her noktasında havanın ağırlığı tazyik tesiri yapar. Canlılar bu basıncı duymazlar; bu sebeple tüm dış, iç organları bu tazyik altında çalışacak şekilde yaratılmıştır.
ASTRONOTLAR NEDEN ÖZEL ELBİSE GİYİYORLAR?
Yeryüzünden yükseldikçe havanın basıncı azalır. Şu sebeple gitgide hava tabakasının kalınlığı, bundan dolayı da ağırlığı azalır. Biz buna tazyik azalması deriz. Onun için, uzaya giden astronotlar hususi giysilerle korunurlar. Korunmazlarsa ne olur? Yükseldikçe havanın basıncı azalır, astronot atmosferin dışına çıkınca bu tazyik büsbütün yok olur. O süre damarlarındaki kan dışarı fışkırır. Yeryüzünde hava basıncı ile damarlarımızda dolaşan kanın basıncı birbirini dengeler, kan damardan dışarı fışkırmaz. Hava basıncı ortadan kalkarsa, kan basıncını dengeleyecek hiçbir kuvvet kalmaz, kan dışarı fışkırır.
Hava, bundan başka, tüm canlıların solumaları için de olmazsa olmaz bir maddedir. Bundan dolayı, başka gezegenlerde canlıların olup olmadığı, o gezegende hava bulunup bulunmadığına bakılarak, kolayca anlaşılır.
HAVANIN İÇİNDE NELER VAR?
Hava bir gaz karışımıdır. Azot ile oksijen gazlarının karışımından oluşmuştur. Havanın % 78’i azot, % 21’i oksijendir. İçinde ek olarak minik oranlarda karbondioksit, asal gazlar, su buharı, toz, yabancı madde tanecikleri, mikroplar, bakteriler de vardır.
Hava basıncını ölçmeye yarayan aletlere barometre denir.
YORUMLAR