ilyada'yi anlatmaya başlamadan once, şoyle bir neler olmuş bitmiş esas mevzunun oncesinde onu anlatalim. truva savaşi'nin başlamasin...
ilyada'yi anlatmaya başlamadan once, şoyle bir neler olmuş bitmiş esas mevzunun oncesinde onu anlatalim. truva savaşi'nin başlamasinin sebebi troy kralinin oglu paris'in bir guzellik yarişmasinda afrodit'e kiyak gecmesi (ki karşiliginda afrodit'ten sparta'ya gidip helen'e ulaşmasi yardimini ve garantisini almiştir) ve onu bu yarişmada birinci secerek, helen'i kendisi ile beraber troy'a kacmasina ikna etmesidir. helen, yunanlilarin (akha) krali menelaus'un zevcesidir. bu kacirma/kacma olayinin akabinde menelaus devasa bir ordu kurar, ordunun genelkurmay başkanligina da kardeşi agamemnon'u getirir. bu orduda buyuk kahraman achilles de vardir. aslına bakarsan kitabin baş karakteri de achilles'dir. ordu truva'ya gider ve harp adım atar. truva'daki bir kasabaya saldiri sirasinda cok guzel iki kiz bulunur ve rehin olarak alinirlar akhalar tarafindan. bunlarin adları briseis ve chryseis'dir. achilles ve agamemnon troya savaşinda o ana kadar gosterdikleri ustun başarilarindan dolayi bu kizlar kendilerine odul olarak verilir. chryseis, tanri apollo'nun rahipligini icra eden chryses'in kizidir. chryses agamemnon'a kizini birakmasi icin yalvarir fakat agamemnon bunu kabul etmez. bunun uzerine chryses apollo'dan yardim dilenir. işte ilyada bu aşamada adım atar.
apollo bir yunan kampina salgin hastalik yollar ve bu yunan ordusunun moralini bozar. peygamber calchus, agamemnon'un chryseis'i özgür birakmasi halinde salginin duracagini aciklar. agamemnon istemeyerek de olsa bunu kabul eder, fakat bu sefer de bu kaybini telafi etmek icin achilles'e verilen kiza (briseis) sulanir ve haiz olur. achilles onurunu kucuk duşurucu bu vakaya cok sinirlenir ve askerlerini savaştan ceker. o gece achilles, anası denizler kralicesi thetis'e zeus'a rica etmesi icin yakarış eder ve zeus'tan istedigi yunanlilarin savaşi kaybetmesini saglamasi ve boylelikle yunanlilarin achilles'e muhtac olarak ondan harp alanina geri donmesini saglamaktir. bu sayede zedelenmiş onurunu yeniden saglayacagini duşunur. zeus bunu kabul eder, her ne kadar truvalilardan nefret eden hera (zeus'un karisi) bunu onaylamasa da. zeus agamemnon'u savaşi kazandiklarina ikna eder ve zafer (oyle oldugunu saniyor) sarhoşu agamemnon askerlerine savaşi aldiklarini ve eve donme vaktinin geldigini aciklar. bir başka kahraman savaşci odysseus bu askerleri durdurur ve tekrardan harbe hazir hale getirir. truva'nin en buyuk savaşcisi hector tarafindan korkaklikla suclanan paris, helen'in babasi menelaus ile teke tek dovuşmeyi kabul eder. paris menelaus'a tam yenilmek uzereyken afrodit tarafindan kurtarilir. agamemnon savaşi kazandiklarini aciklarken, harp tanrisi athena bir truva savaşcisina menelaus'u yaralattirir. ortalik gene karişir. artik tanrilar da harbe katilmiştir. yunanli liderlerden diomedes, athena'nin yardimiyla yunanlilari başarili bir halde yonetir, truvali kahramanlardan aeneas'i ve ayrica afrodit'i yaralar. diomedes apollo'ya saldirip, ares'i yaraladiktan sonrasında tanrilar savaştan cekilir. diomedes glaucus'a saldirirken aslinda atalarinin dost oldugunu ogrenir. bu ikili savaşmama karari alirlar. hector eve geri doner ve karisi andromache ve oglu astyanax'i truva duvarlarindan savaşi seyrederken bulur. sonrasında hector harbe geri doner ve bir yunanli ile bire bir dovuş yapmak ister. yürekli bir yunanli savaşci olan ajax kendisi ile dovuşmek icin secilir. hector tam oldurulecekken tanrilar gene sahne alir ve birden gece oluverir ortalik. bu da savaşi tekrardan durdurur. her iki ordu da bu aşamada ateşkesi kabul eder ve olulerini gommeye başlarlar. yunanlilar bu sirada kamplarinin etrafina bir müdafa duvari orerler. tanri zeus ve gizemli bir guc olan "fate" yunanlilarin işlerini bozarlar. hector komutasindaki truva ordusu yunanlilari endişeye sokar. truvalilarin başarisi uzerine agamemnon hatasini kabul eder ve odysseus'u, ajax'i ve phoenix'i yeniden harbe geri donmesini ikna icin achilles'in yanina gonderir. phoenix achilles'in eski hocasidir. fakat achilles savaşmanin ona hic bir şey getirmeyecegini soyler ve harp alaninda kalacagini fakat kendi gemilerine ve bulundugu yere bir saldiri gelmedigi taktirde harbe girmeyecegini soyler. daha da endişelenen agamemnon bir sabah erkenden odysseus ve diomedes'i bir casusluk gorevine gonderir ve bu ikisi bir truvali casus ve uykularinda olan bir cok truva muttefikini oldururler. ertesi gun agamemnon yeniden ordusunu harbe sokar, İlk olarak onemli başarilar alirlar ve "esrarengiz guc" fate truvalilarin kazanmasina karar verir. kampta bulunan achilles'in en yakin arkadaşi patroclus geri donen bir cok yarali asker gorur ve onlara yardim eder. bu sirada denizlar tanrisi poseidon (zeus'un kardeşi) yunan ordusuna yardim eder ve ordu yeniden truvalilarin on kisimlarina saldirir. olimpos daginda oturan hera, poseidon'un yunanlilara yardim etmesine sevinir. hera, yunanlilara yardim etmek icin zeus'u baştan cikarir ve onu uykuya gonderir. bu aşamada yunan ordusu savaşi kazanmaya adım atar. fakat tam bu sirada zeus uyanir ve poseidon'u evine yollar. zeus'un fikrine itaat edilir ve ona gore bir tek apollo hector'u harekete gecirerek tartişmaya girebilirdi. hector ordusunu yunan gemilerine saldirmaya yoneltti. patroclus, achilles'den zirhini istedi ve boylelikle truvalilari yaniltabileceklerini soyledi. achilles istemeye istemeye olsa da bunu kabul etti fakat bir tek gemileri kurtarmasini, hayatini tehlikeye atarak truvalilara saldirmamasini istedi. patroclus, onun ordusu ile başarili bir sekilde truvalilari geri puskurttu fakat bununla yetinmeyip zeus'un oglu sarpeton'u ve bir cok askeri oldurdu, truva duvarina saldirdi. apollo tarafindan yardim edilen hector patroclus'u oldurdu. akhalar bunun uzerine truvalilarin patroclus'un vucuduna işkence yapmamalari icin cabaladilar sadece hector'un achilles'in zirhini ele gecirmesini engelleyemediler. bunun uzerine menelaus achilles'e patroclus'un öldugu haberini iletti. bu haberi alinca achilles cok uzuldu ve hektor'dan en iyi arkadaşinin intikamini almaya yemin etti. bu yemini kendisinin yakinda olucegini bile bile etti. achilles truvalilara saldirdi, geceleyin truvalilar bu saldiri karşisinda geri cekildiler ve akhalar patroclus'un olu vucudunu işkence yapilmaktan kurtardilar. truvalilar yeniliyor olmalarina ragmen hektor truva duvarlari icinde geri cekilmeyi reddetti. olimpos daginda metal, demir işlerinin tanrisi hephaestus achilles'e kaybettigi zirhini telafi edebilecek bir zirh yapti. yeni zirhi cok guzel işlendi. ertesi sabah thetis zirhi achilles'e getirdi. agamemnon ondan ozur diledi fakat achilles'in aklinda bir tek intikam almak vardi, o yuzden bu ozuru pek dikkate almadi.
truvalilar gelecek olan felaketi hissederken, tanrilar da her an harbe mudahale edecekmiş şeklinde bekliyorlardi. ilk saldirida bir ara achilles, aeneas ve hector'u oldurmeye cok yaklaşti fakat apollo onlari kurtardi. bunun ardindan achilles truvalilari xanthus nehrine dogru surdu ve sikiştirdi. genc bir truvali kendisine onlari affetmesi icin yalvardi fakat onu dinlemeyen achilles burdaki tum truvalilari nehirde bogdu. bu vakaya sinirlenen bir dere tanrisi achilles'i bogmak istedi ve achilles ortadan kayboldu. fakat poseidon, athena ve hephaestus onu kurtardilar. bunun uzerine diger tanrilar da harbe dahil oldular. tamamen yenilen truvalilar kendi şehirlerine donduler fakat hector şehrin duvarlarinin dişinda kaldi. achilles'e karşilaşmaktan korkuyordu fakat başka caresi de yoktu. achilles gorununce hector kacmaya başladi. achilles kent duvarlarini 3 kez dolaşti hector'u bulabilmek icin. zeus hector'un olmesine karar verdi. bunun uzerine hector achilles ile karşilaşti ve dovuşu yitirdi. achilles hektor'un vucudunu kendi at arabasina bagladi ve arkasinda surukledi. hector'u öyleyse goren anne ve babasi feryat figan agladilar, andromache hector'un geri gelecegini bekliyordu fakat olusunu gorunce izdirabindan bayildi. achilles sonraki gunler de hector'un vucudunu ayni şekilde suruklemeye devam etti. o ana kadar gomulmemiş olan patroclus'un vucudu, hayaletinin achilles'e yalvarip kendisini gommesini istemesi uzerine gomuldu. zeus achilles'in yaptigi hatalardan sonrasında problemi cozmeye karar verdi ve tanrica iris'i priam'a gonderdi. priam achilles ile konuştu ve achilles hector'un vucudunu özgür birakti. hemen sonra truvalilar hector'un vucudunu gomup yas tuttular. yunanlilar tam zafere icinde askerlerin bulundugu devasa bir ati kent duvarlarindan gecirerek elde ettiler.
eserin milattan once 750 ile 675 yillari arasinda yazildigi duşunuluyor.
YORUMLAR