İpekböceklerinin yapmış olduğu kozalar yardımıyla ipek elde edilmesi ile ilgili temel bilgilerin yer almış olduğu yazımız İpek çok eski ça...
İpekböceklerinin yapmış olduğu kozalar yardımıyla ipek elde edilmesi ile ilgili temel bilgilerin yer almış olduğu yazımız
İpek çok eski çağlardan beri insan giyiminde büyük oranı olan bir maddedir. Bu maddenin işlenmesine dayanan endüstriye de, ipekçilik denir.
İpek ilkin Doğu’da bulunmuştur. Eski Türkler, Çinliler ipekçilikte çok ileriydiler. İpekçilik XV. yüzyılda yurdumuzda çok gelişti, XVI. yüzyıldan sonrasında, en yüksek derecesine ulaştı. Osmanlı imparatorluğu zamanında ülkemizin ipekçilik merkezi Bursa’ydı.
İpek ipekböceğinin kozasından elde edilir, ipekçiliğin koza yetiştirme, iplik çekme, dokumacılık benzer biçimde çeşitli işleri vardır.
Böcekçinin, kozacının ilk işi böcek tohumlarından kurtçuklar çıkarmaktır, ipekböceği tohumlarının rengi sarıdır. Belli bir ısıda bırakılırlarsa, iki günde kızarıp çatlarlar. İçlerinden kara kara tırtılcıklar çıkar. Kozacı bu tarz şeyleri ince dut yapraklarıyla besler. Böcek, verilen dut yaprağının cinsine bakılırsa, küçük, ya da iri koza yapar. Bunun için, tırtıllar iyi cins dut yaprağıyla beslenmelidir.
İpekböceği dut yapraklarını yedikçe, büyür. Ergin hale ulaştıktan sonra da, kozasını örmeye adım atar. Yetiştirici, böceğin rahatça koza örmesini sağlamak için, her tırtılı ufak bir hücreye koyar. Koza tamamlandıktan sonrasında, olduğu benzer biçimde bırakılacak olursa, böcek kelebek haline gelir, 2-3 hafta içinde de kozayı delip dışarı çıkar. Yetiştirici, bunu beklemeden, kozaları toplar; içlerindeki kurtçukları öldürmek için, ya sıcak suya atar, ya da kızgın buhara meblağ. Koza, delindikten sonrasında, bir işe yaramaz, şu sebeple üstündeki iplikler kesik kesik çıkar. Yalnız, gelecek yıla tohum almak suretiyle, birkaç koza ayrılıp saklanır.
Bundan sonrasında, kozalar, yumuşatma kazanlarında kaynatılarak, çözülmeye hazır hale getirilir. İpek telleri mancınık denen aletlerle sarılmış olur. Sonrasında, gene hususi aletlerle, masuralara aktarılır. Tarakların da yardımıyla, ipek ipliği bükülür. Sadece bu büküm döneminden geçtikten sonradır ki ipek iplik haline gelir. Artık dokumaya elverişli bir duruma gelmiştir.
İnsanlar ipekli kumaşlara öteden beri büyük kıymet vermişlerdir. Bugünkü bilginlerin incelemelerinden de, ipeklilerin sıhhat bakımından yararlı kumaşlar bulunduğunu öğreniyoruz: Yün, ipek benzer biçimde hayvansal maddelerden yapılmış kumaşlarda vücuda terle yayılan zehirleri yok eden bir özellik vardır. Bunun için, yazın, naylon benzer biçimde suni maddelerden yapılmış gömlekler yerine, ipekli, yünlü elbiseler giymek çok yararlıdır.
YORUMLAR