Kaime Nedir? Kaime , Osmanlı'da sadrazam ve yüksek rütbeli memurlar tarafınca yazılan ya da iki daire içinde ilmühaber niteliği...
Kaime Nedir?
Kaime, Osmanlı'da sadrazam ve yüksek rütbeli memurlar tarafınca yazılan ya da iki daire içinde ilmühaber niteliği taşıyan yazı. Klasik dönemde üst makamdan alt makama yazılan yazılara kaime, tersine arîza denirdi.
KAİME a. (ar. kadime). Esk.
1. Uzun bir kâğıt üstüne yazılmış buyruk, emir.
2. Kâğıt para; kayme.
3. Kitap yaprağı.
4. Satmaca.
—Esk. mal. ve Nümism. Abdülmecit döneminde (1839-1861), Maliye nazırı Hacı Saip Paşa tarafınca bastırılan kâğıt para (1840). [Bk. ansikl. böl.]
—isi. huk. Altın ya da gümüş karşılığı olarak basılan ve dolaşımı mecburi kılınan para. || Kaime-i mutebere-i nakdiye, OsmanlI devletinde, 1840 tarihinde Sultan Abdülmecit'in ikinci saltanat senesinde dolaşıma çıkarılan ilk kâğıt para.
—ANSİKL. Esk. mal. ve Nümism. Kaimeler bir tür borç senetleriydi; Gömü'ye getirildiklerinde karşılıkları altın sikke olarak ödeniyordu, sadece yasal düzenlemeye gore de kâğıt para niteliğindeydiler. Mahmut II döneminde yeniçeriliğin kaldırılması, yunan ayaklanması, OsmanlI -Rus savaşı'yla devlet hâzinesinin zayıflaması, ilk kaimelerin dolaşıma çıkarılmasına heden oldu. Bunlar, Kavaimi nakdiyei mûteberri olarak malum, iki milyon kuruş faizli, otuz iki bin keselik muacceleli (yüz altmış bin lirası derhal ödemeli), % 8 faizli ve sekiz yıl sonrasında dolaşımdan çekilecek karşılıksız kâğıt paralardı. Seri numarası bulunmadığından ve gerçek-itibari değerleri arasmda büyük fark olduğundan kısa sürede sahteleri yapılmış, halkın rağbeti de azalmıştır. Buna karşılık tedbir olarak ikinci tertiplerinin üstlerine soğuk damga ile tuğra, arkalarına Maliye nazırının mührü basıldı. Bu ilk kaimeler Abdülaziz döneminde dolaşımdan çekilmiş (1862) ve banknot çıkarma hakkı ve yetkisi Bankı osmani'ye verilmiştir (4 şubat 1863). Murat V döneminde kaimelerin dolaşıma çıkarılması için yeni bir tüzük hazırlandı (7 ağustos 1876); Abdülhamit II döneminde (1876 -1909) meydana gelen bu faizsiz kaimeler, OsmanlI bankası'nın denetiminde ve Maliye nezareti'nin sorumluluğundaydı. Hicaz, Yemen ve Trablusgarp benzer biçimde uzak yöreler haricinde kullanımı mecburi olan bu kaimelerin sahtelerini önlemek amacıyla hususi ithal kâğıt ve Avrupa'dan ustalar getirilmesi, uzmanlarla denetimin yaygınlaştırılması tasarlandı. Bu önlemler de kaimelerin uzun ömürlü olmasını sağlayamadı ve 6 aralık 1878'de resmen piyasadan çekilecekleri açıklandı. Mehmet V (Reşat) döneminde. Birinci Dünya sava- şı'nın çıkması, OsmanlI devletinin Avus- turya-Macaristan cephesinde muharebeye girmesiyle düşülen mali bunalım yüzünden üçüncü kez kaime çıkarılması yoluna gidildi (1915). Ödeme tarihleri üzerlerinde belirtilmiş olan bu kaimelerin karşılıkları vardı ve sulh antlaşmasının imzalanmasından sonrasında on iki yıla kadar ortadan kalkacaklardı. 30 mart 1915'te 6 583 094 lira tutarında kaime bastırıldı. Birinci Dünya savaşı esnasında çıkarılan 160 milyon tutarındaki kaimelere yalnızca 2 milyonluk karşılık ödenmiş ve 158 milyon lira karşılıksız olarak Türkiye Cumhuriyeti' ne kalmıştır. OsmanlI bankası'nın yetki süresi birkaç kez uzatıldıktan sonrasında 31 aralık 1946'da kaldırılarak 1 nisan 1947 tarihinden adım atmak suretiyle ödemelere geçilmesi kararlaştırıldı. Bu tarihten sonrasında Ösmanlı bankası banknotları da tarihe karıştı.
KAİME sıf. (ar. kâhm'in dişi, ka'ime). Esk.
1. Bir şeyin yerine kullanılan.
2. Dik, dik duran.
3. Duran, ayakta olan.
4. Namaz kılan.
—Denize. Baş ve kıç kaime, baş ve KIÇ DİKEY''in eşanlamlısı. ||Orta kaime, ORTA DİKEYâ€in eşanlamlısı.
1. Uzun bir kâğıt üstüne yazılmış buyruk, emir.
2. Kâğıt para; kayme.
3. Kitap yaprağı.
4. Satmaca.
—Esk. mal. ve Nümism. Abdülmecit döneminde (1839-1861), Maliye nazırı Hacı Saip Paşa tarafınca bastırılan kâğıt para (1840). [Bk. ansikl. böl.]
—isi. huk. Altın ya da gümüş karşılığı olarak basılan ve dolaşımı mecburi kılınan para. || Kaime-i mutebere-i nakdiye, OsmanlI devletinde, 1840 tarihinde Sultan Abdülmecit'in ikinci saltanat senesinde dolaşıma çıkarılan ilk kâğıt para.
—ANSİKL. Esk. mal. ve Nümism. Kaimeler bir tür borç senetleriydi; Gömü'ye getirildiklerinde karşılıkları altın sikke olarak ödeniyordu, sadece yasal düzenlemeye gore de kâğıt para niteliğindeydiler. Mahmut II döneminde yeniçeriliğin kaldırılması, yunan ayaklanması, OsmanlI -Rus savaşı'yla devlet hâzinesinin zayıflaması, ilk kaimelerin dolaşıma çıkarılmasına heden oldu. Bunlar, Kavaimi nakdiyei mûteberri olarak malum, iki milyon kuruş faizli, otuz iki bin keselik muacceleli (yüz altmış bin lirası derhal ödemeli), % 8 faizli ve sekiz yıl sonrasında dolaşımdan çekilecek karşılıksız kâğıt paralardı. Seri numarası bulunmadığından ve gerçek-itibari değerleri arasmda büyük fark olduğundan kısa sürede sahteleri yapılmış, halkın rağbeti de azalmıştır. Buna karşılık tedbir olarak ikinci tertiplerinin üstlerine soğuk damga ile tuğra, arkalarına Maliye nazırının mührü basıldı. Bu ilk kaimeler Abdülaziz döneminde dolaşımdan çekilmiş (1862) ve banknot çıkarma hakkı ve yetkisi Bankı osmani'ye verilmiştir (4 şubat 1863). Murat V döneminde kaimelerin dolaşıma çıkarılması için yeni bir tüzük hazırlandı (7 ağustos 1876); Abdülhamit II döneminde (1876 -1909) meydana gelen bu faizsiz kaimeler, OsmanlI bankası'nın denetiminde ve Maliye nezareti'nin sorumluluğundaydı. Hicaz, Yemen ve Trablusgarp benzer biçimde uzak yöreler haricinde kullanımı mecburi olan bu kaimelerin sahtelerini önlemek amacıyla hususi ithal kâğıt ve Avrupa'dan ustalar getirilmesi, uzmanlarla denetimin yaygınlaştırılması tasarlandı. Bu önlemler de kaimelerin uzun ömürlü olmasını sağlayamadı ve 6 aralık 1878'de resmen piyasadan çekilecekleri açıklandı. Mehmet V (Reşat) döneminde. Birinci Dünya sava- şı'nın çıkması, OsmanlI devletinin Avus- turya-Macaristan cephesinde muharebeye girmesiyle düşülen mali bunalım yüzünden üçüncü kez kaime çıkarılması yoluna gidildi (1915). Ödeme tarihleri üzerlerinde belirtilmiş olan bu kaimelerin karşılıkları vardı ve sulh antlaşmasının imzalanmasından sonrasında on iki yıla kadar ortadan kalkacaklardı. 30 mart 1915'te 6 583 094 lira tutarında kaime bastırıldı. Birinci Dünya savaşı esnasında çıkarılan 160 milyon tutarındaki kaimelere yalnızca 2 milyonluk karşılık ödenmiş ve 158 milyon lira karşılıksız olarak Türkiye Cumhuriyeti' ne kalmıştır. OsmanlI bankası'nın yetki süresi birkaç kez uzatıldıktan sonrasında 31 aralık 1946'da kaldırılarak 1 nisan 1947 tarihinden adım atmak suretiyle ödemelere geçilmesi kararlaştırıldı. Bu tarihten sonrasında Ösmanlı bankası banknotları da tarihe karıştı.
KAİME sıf. (ar. kâhm'in dişi, ka'ime). Esk.
1. Bir şeyin yerine kullanılan.
2. Dik, dik duran.
3. Duran, ayakta olan.
4. Namaz kılan.
—Denize. Baş ve kıç kaime, baş ve KIÇ DİKEY''in eşanlamlısı. ||Orta kaime, ORTA DİKEYâ€in eşanlamlısı.
Kaynak: Büyük Larousse
kaime
isim, eskimiş (ka:ime) Arapça
1 . Emir, resmî kâğıt, buyruk.
2 . Kâğıt para, kâğıt lira, kayme:
"Atıf Bey cüzdanından çıkardığı bir reçeteyle bir beş liralık kaimeyi uzatarak..."- H. R. Gürpınar.
isim, eskimiş (ka:ime) Arapça
1 . Emir, resmî kâğıt, buyruk.
2 . Kâğıt para, kâğıt lira, kayme:
"Atıf Bey cüzdanından çıkardığı bir reçeteyle bir beş liralık kaimeyi uzatarak..."- H. R. Gürpınar.
YORUMLAR