Karagöz, elbet, dünyaca tanınan ve sevilen Türk gölge tiyatrosunun ismidir. Önemi : Karagöz, Türk Halk (Anane) Tiyatrosu'nun özüdür ve ...
Karagöz, elbet, dünyaca tanınan ve sevilen Türk gölge tiyatrosunun ismidir.
Önemi : Karagöz, Türk Halk (Anane) Tiyatrosu'nun özüdür ve son temsilcidir.
Ama daha evvel, Karagöz, Türk Halk Tiyatrosu'nun bir dalıdır. Başka adı Türk Anane Tiyatrosu olan ve kökü Orta Asya'ya giden öz tiyatromuzun başka dalları da ortaoyunu, meddahlık, kukla, köy ve tulûat tiyatrosudur.
Dolayısı ile bu dalların hepsinin ortak özellikleri vardır ve Karagöz de bunun içindedir.
Bu ortak özellikler, gösterilerin güldürücü ve eğlendirici amaçlı olması, seyircilerle bağ kurulması ve evvelde bir ezberleme gereğinin bulunmamasıdır.
Şu demek oluyor ki, Karagöz'ü örnek alırsak, sanatçı oynatacağı oyunu özetle bilir fakat ezberlemez ve isterse seyircilerle de konuşarak mevzuyu özgür olarak perdede işler. Bu vakaya "tulûat" ve günümüzde "doğaçlama" denilmektedir.
Mühim not : Esnek yapısı itibariyle doğaçlamaya ve güncel olayların işlenmesine son aşama açık olan Karagöz perdesi, zamanının en mühim toplumsal yergi vasıtasıydı. Halkın beğenmediği hükümet kararlarını eleştirdiği ve kamuoyunu temsil etmiş olduğu dönemler vardır. OsmanlıÂ’nın son dönemlerinde Karagöz sanatçıları devlet ileri gelenlerinden bazılarının hırsızlığını, rüşvetçiliğini vs. perdede canlandırdıkları için bu taşlamalar çok keskin bulunmuş, oyunlar yasaklanmıştır. Devlet ileri gelenlerinin perdeye yansıtılmaları ağır cezalara bağlanmış, bu yasaklamalardan sonrasında Karagöz basit, kaba saba bir komedi durumuna düşmüştür.
YORUMLAR