Kaynakça ve Bibliyografya Nedir

Kaynakça , kaynakça ya da bibliyografik künye, yaratı hazırlanırken başka eserlerden yararlanılınca, eserin sonunda belirtilmesidir. Kitapla...

Kaynakça, kaynakça ya da bibliyografik künye, yaratı hazırlanırken başka eserlerden yararlanılınca, eserin sonunda belirtilmesidir. Kitapların hazırlanmasında başka kaynaklardan yararlanılıyorsa, bu kaynaklar kitabın son sayfasında, kaynakça başlığı altında yazılır.

Kaynakçalar oluşturulurken, ilkin yazar adı, sonrasında eserin adı, ondan sonra eserin yayınlandığı yayınevi ya da kitabevi, en sonunda da eserin basılmış olduğu kent, son olarak da eserin basılmış olduğu yıl yazılır. Bu bilgiler yazılırken, aralarına virgül (,) işareti konulur.

Örnek:
Orhan Pamuk, Kar, OP Matbaa, Antalya, 2010.

Detaylı Kaynakça Yazımı:
Kaynakça Yazımı

Kitap
Bulunması ihtiyaç duyulan bilgiler:
§ Yazar adı (soyadı, adının baş harfi)
§ Gösterim zamanı (parantez içinde)
§ Yaratı adı (koyu ya da italik)
§ Basım kaydı (parantez içinde; birinci basımlar belirtilmez.)
§ Gösterim yeri (arkasından: gelir)
§ Gösterim evi

Örnekler:
Tek Yazarlı Kitaplar
Uçan, A. (1994). İnsan ve Müzik, İnsan ve Sanat Eğitimi. Ankara: Müzik
Ansiklopedisi Yayınları.

Çok Yazarlı Kitaplar
Fidan, N. ve Erden, M. (1986). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Kadlıoğlu
Matbaası.

Editörü Olan Kitaplar
De Vaney, A.,Stephan, G. ve Ma, Y. (Ed.). (2000). Technology & Resistance.
New York: Peter Lang

Kurum Yazarlığı Olan Kitaplar
Türk Standartlar Enstitüsü. (1992). Toplam Kalite. Ankara: Türk Standartları Enstitüsü.

Yazı
Bulunması ihtiyaç duyulan bilgiler:
§ Yazar adı (soyadı, adı)
§ Gösterim zamanı (parantez içinde)
§ Yazı Adı
§ Mecmua adı (koyu ya da italik)
§ Cilt numarası
§ Sayısı
§ Sayfa numarası

Örnek:
Kızılçelik, S. (2002). Küreselleşme ve Post Modernleşmeye Karşı Ulusal Bağımsızlık
Hareketi. Eğitim Araştırmaları Dergisi. Sayı 7.( Nisan 2002).

Gazete
Eşme, E. (2002). Ezberci Eğitim: Depremden Beter. Cumhuriyet Gazetesi.
(5 Temmuz 2002).

Ansiklopedi
Donanım. (1998). Bilgi Hayatına Seyahat. 2.Basım, Cilt 15,
Ankara: 3B Yayıncılık

Bildiri
Sevgi, A.(2003). Iyi mi Bir Müzik Öğretmeni.Cumhuriyetimizin 80.
Senesinde Müzik Sempozyumu. (26 -31 Ekim 2003). Malatya: İnönü Üniversitesi.

Sav
Tekin, E. (2004). Müzik Alan Derslerinin Müzik Öğretmeni Adaylarının Yaratıcı
Düşünme Becerileri Üstündeki Tesirleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Elektronik Kaynaklar
Bulunması ihtiyaç duyulan bilgiler
§ Yazar adı (soyadı, adının baş harfi)
§ Gösterim zamanı (parantez içinde)
§ Belgenin adı
§ URL (üçgen parantez içinde)
§ Erişim zamanı

Örnek:
Persellin, D. C. (1999). The Effect of Orff-based Music Instruction on Spatial-
Temporal Task Performance of Young Children. http://www.Idonline. org/ld indepth/ abilities/ orff based music instruction. html (30 Nisan 2002).

Kaynakça

Kaynakça, bir mevzu hakkında yayınların tamamı. Eski Yunancada βιβλιογραφία vasıflandırmak anlamına gelen biblios (kitap) ile grapho (yazma) kelimelerinden türemiştir. "Kitaplar hakkında yazı" anlamında kullanılmıştır. Kelimenin iki manası vardır:

1.Belli bir mevzuda ya da çeşitli konulardaki yayınların (kitap, broşür, yazı vb.) sıralaması. Çoğu zaman bu listede yazar (müellif) ile eserin; çeviri ise mütercimin adı, cilt ve baskı kaydı, basılmış olduğu yer, yıl ve yayıncı ile sayfa adedi hakkında bilgi verilir.
2.Basılı ya da yazma eserlerin listelerinin iyi mi yapılacağından, iyi mi tanımlanacağı ve sınıflandırılacağı, ek olarak bu işi yaparken uyulması ihtiyaç duyulan kurallardan bahseden bilimin adı.
Özetlemek gerekirse kaynakça; Bilim, sanat benzer biçimde düşünce ürünleri ve kayıtlarla ilgili yayınları bir seviye içinde toplayan listedir. Fakat çoğu zaman anlattıkları eserlerin nerede bulunduklarını göstermezler. Bu özellikleriyle kataloglardan ayrılırlar. (Bkz. Katalog)

Bizde, kaynakça sahasında yapılmış en varlıklı ve büyük emek harcama; Katib Çelebi'nin 17. yüzyılda meydana getirmiş olduğu Keşf-üz-Zünun adlı eseridir. Başlıbaşına bir kıymet ifade eden ve asırlarca elden düşmeyen bu mühim yaratı, 300 kadar bilimin özelliklerini anlatmakta, 10.000 kadar yazar ve alfabetik olarak 15.000'e yakın kitap hakkında bilgi vermektedir. Ondan sonra Bağdatlı İsmail Paşanın bu esere yazdığı iki ciltlik zeyl ile iki ciltlik Esma-ül-Müellifin de çok meşhurdur.

1935 senesinden beri yayınlanmakta olan Türkiye Bibliyografyası; Türkiye'de basılan tüm kitapların, broşürlerin, harita ve atlasların gazete ve dergilerin, öteki yayınların bibliyografik künyelerini bildiren ulusal bir bibliyografyadır. Ek olarak Türkiye'de seçilmiş dergilerde piyasaya sürülen yazıları bildiren bir de Türkiye Makaleler Bibliyografyası vardır. Bu da Türkiye Bibliyografyası benzer biçimde üç ayda bir yayımlanmakta kimi zaman yayınını aksatmaktadır.

Bibliyografyalar çeşitli açılardan ele alınır:

Mahiyetleri bakımından: Kolay, tahlili ve tenkidi olmak suretiyle üçe ayrılırlar:
Kolay bibliyografyalar: Ele aldıkları eserlerin, belirli kaidelere nazaran bir tek künyelerini verirler.
Tahlili bibliyografyalar: Eserlerin künyeleri yanında ek olarak muhtevaları hakkında bilgi verirler.
Tenkidi bibliyografyalar: Bu bibliyografyalarda eserlerin münderecatı ve tertipleri tenkid edilir.

Ek olarak mahiyetleri bakımından bibliyografyalar esas (pirimaire) ve kopya (secondaire) olmak suretiyle iki gruba ayrılırlar:
Esas bibliyografyalar: Bu tip bibliyografyalar, eserler bizzat görülerek ve incelem edilerek hazırlanırlar.
Kopya bibliyografyalar: Esas bibliyografyalardan yararlanmak suretiyle hazırlanan bibliyografyalardır. Bu tip bibliyografyalarda eserlere direkt müracaat yoktur.

Süre bakımından: Tamamlanmış ve periyodik olmak suretiyle iki çeşittir:
Tamamlanmış bibliyografyalar: Belli iki tarih içinde ya da belli bir tarihe kadar çıkmış olan eserleri ele alırlar.
Periyodik bibliyografyalar: Belli bir mevzu ya da mevzulara dair piyasaya sürülen eserleri muntazam ya da düzensiz fasılalarla bildirirler.

Tertib edilişleri bakımından: Alfabetik, dizgesel, kronolojik, vurgu ve başlık kelimelerine nazaran düzenlenen bibliyografyalardır.
Alfabetik bibliyografyalar: Eserleri müelliflerin adlarına nazaran; müellifi yoksa ya da anonim eserse, kitap adlarına nazaran veren bibliyografyalardır.
Dizgesel bibliyografyalar: Bu bibliyografyalarda eserler konularına nazaran tanzim edilmişlerdir.
Kronolojik bibliyografyalar: Bu bibliyografyalarda ele alınan eserler, gösterim tarihlerine ya da bahis mevzusu, hadiselerin vuku buluş tarihlerine nazaran sıralanırlar.
Vurgu ve başlık kelimelerine nazaran tertib edici bibliyografyalarda tanzim işi, bu eserlerden çıkarılan vurgu ve başlık kelimelerine nazaran, alfabetik olarak yapılır.

Şžümulleri bakımından: Ulusal ve milletlerarası olmak suretiyle ikiye ayrılır:
Ulusal bibliyografyalar: Bir tek memleketin hudutları içinde ya da aynı dilde yayımlanmış tüm eserleri ele alırlar.
Milletlerarası bibliyografyalar: Her mevzuya ya da çeşitli mevzulara dair, çeşitli memleketlerde, çeşitli dillerde yapılmış yayımları ele alırlar.

Ek olarak şümulleri bakımından bibliyografyalar genel ve hususi olmak suretiyle ikiye ayrılırlar:
Genel bibliyografyalar: Çeşitli ya da tüm mevzulara ilişkin eserleri ele alırlar.
Hususi bibliyografyalar: Bir tek mevzuda ya da birbiriyle yakın ilgisi olan mevzularda yayımlanmış eserleri ele alırlar. Bu bibliyografyalara uzmanlık bibliyografyaları da denir.

Gene hususi bibliyografyalar grubunda mütalaa edilen iki çeşit kaynakça daha vardır:
Şžahıs bibliyografyaları: Bir ya da birkaç şahsa dair bibliyografyalardır. Bu bibliyografyalarda o şahsın eserleri ya da o şahsa dair yazılan kitap ve makaleler yer alır.
Yer bibliyografyaları: Belirli bir yerin ya da bir mıntıkanın geçmişine, coğrafyasına, kültürüne, vs. dair yazılan eserleri bildirirler.

Bibliyografyaların derhal her mevzuda yapılması ve çok çeşitli olması, son zamanlarda bu bibliyografyaları tanıtan bibliyografyaların hazırlanması ihtiyacını doğurmuştur. Bu tip bibliyografyalara bibliyografyaların bibliyografyası adı verilir.

Türk bibliyografları
Yazman Çelebi (1609-1656)
Bursalı Mehmet Tahir (1861-1925)
Osman Nuri Ergin (1883-1961)
Seyfettin Özege (1901-1981)
Muzaffer Gökman(1915-1996)
Türker Acaroğlu (1915-)
Sami Nabi Özerdim (1918-1997)
Yaşar Karayalçın (1923-)
Leman Şženalp (1924-)
Müjgan Cunbur (1926-)
Aykut Kazancıgil (1930-)
İsmet Binark (1941-)
Mahmut Şžakiroğlu (1941-)
Hasan Duman (1946-)
Hasan S. Keseroğlu (1955-)
Bülent Ağaoğlu (1958 - )
--------------------------------------------------
Fazlı Konuş, "Selçuklular Bibliyografyası", Konya 2006, ISBN: 9758867881
Mehmet Yılmaz (Kastamonu Bibliyografyası, 2007. www.kaynakça.info . Eskişehir Bibliyografyası, Eskişehir: Anadolu Ünviversitesi, 2009)
Cemil Cahit Can (Edirne Bibliyografyası, Edirne: Trakya Ünviversitesi, 2009. Eskişehir Bibliyografyası, Eskişehir: Anadolu Ünviversitesi, 2009
Son dönem Türkiyede Kaynakça emek vermesi yapanlar Mehmet Yılmaz ve Cemil Cahit Can'dır.