LOĞUSA a. (yun. /ehusa'dan). Kad. doğ. 1. Yeni doğum yapmış hanım. 2. Loğusa humması —Folk. Loğusa mevlidi, doğumdan sonr...
LOĞUSA a. (yun. /ehusa'dan). Kad. doğ.
1. Yeni doğum yapmış hanım.
2. Loğusa humması
—Folk. Loğusa mevlidi, doğumdan sonraki kırk gün içinde okutulan mevlit. (Dinsel yönden mecburi olmamakla beraber yaygın bir uygulamadır. Bir takım yörelerde mevlide çağnlanlann çocuğa ya da loğusaya hediye getirmeleri gelenektendir.) || Loğusa şekeri, karanfil, tarçın vb. baharat, şekerci boyası ve şekerle meydana getirilen; kırmızı renkli ve baklava biçimli şeker. (Loğusa şerbeti yapmak için kullanılır.) || Loğusa şerbeti, loğusa şekerini suyla kanştırarak meydana getirilen ve loğusayı kutlamaya gelenlere ikram edilen şerbet. (Bk. ansikİ. böl.) || Loğusa yatağı, loğusa için evde hazırlanan süslü yatak. (Bk. ansikl. böl.)
—Psik. Loğusa psikozu, doğumu izleyen haftalarda ortaya çıkan akut psikoz hali.
—ANSİKL Folk. Anadolu folklorunda loğusalık ehemmiyet verilen geçiş dönemlerinden biridir. İnanışa gore bilhassa doğumdan sonraki kırk gün ana ve çocuk pek çok zararı olan etkiye açıktır. "Loğusanın mezan kırk gün açık kalır" sözü bununla ilgilidir. Bu yüzden türlü uygulamalara başvurularak anne ve çocuğun bu etkilerden korunmalarını sağlamak gerekir. İlk akla gelen fena tesir, “nazar" ya da “göz" değmesidir. Bu durumu önlemek için loğusaya ve çocuğa nazarlık takılır, ev tütsülenir, kırklanır ya da loğusaya kurşun dökülür. Nazarın en fena etkilerinden birinin loğusanın sütünün kaçması olduğuna inanılır. Loğusayı görmeye gelenleri uğurlarken annenin "hoşçakal" demesinin sütün kaçmasına niçin olacağı da yaygın inanışlardandır. Herhangi bir sebeple annenin sütü kaçarsa "sütüm çayıra gitti, gelecek" yorumunda mevcuttur. Bunun kökeninde sütü bir diri benzer biçimde düşünüp etkilemeye çabalama inanışı yatar. Bİazı yörelerde loğusanın sütünün kaçması halinde başvurulan uygulamalardan birisi de; "Mehmet" adlı kişilerin yaşamış olduğu yedi evden un toplayıp bununla bir pide yaparak soğanla beraber bir çobana vermektir. Çoban bunlan akşama değin yaninda taşıdıktan sonrasında "size süt getirdim" diye loğusaya verir. Bu şekilde loğusanın sütünün gürleşeceğine inanılır.
Loğusalıkta özenle üstünde durulan konulardan birisi de kırk gün süreyle anne ve çocuğun evden dışan çıkarılmamasıdır Bunun yanı sıra aynı günlerde doğum yapmış iki kadının karşılaşmamasına da itina gösterilir. Karşılaşırlarsa kırklarının kanşacağına loğusaların fena etkisinde bırakır altında kalıp hastalanacağına ve çocuklardan birinin aydaş olacağına inanılır.
Loğusalık döneminde anne ve çocuk için en büyük çekince, albastıdır. Al karısının niçin olduğu albastıyı önlemek için yörelere gore çok türlü uygulamalara başvurulur. (ALBASTI, AL'KARISI.) Buna karşı en yaygın uygulama loğusanın üstünde al renk bulundurmaktır. Alınan önlemler kafi eğer olmazsa al'ocağına başvurulur. Loğusa şerbetinin ve loğusa şekerinin kırmızı renkli olması, loğusanın başına kırmızı kurdele takılması da bu inanışla ilgilidir. Doğumdan kırk gün sonrasında düzenlenen kırk'hamamı, loğusalık periyodunun sonu olarak kabul edilir.
* Loğusa şerbeti, doğum sonrasında göz aydınına gelen konuklara ikram edilir. Akraba ve tanıdıklann evlerine sürahi içinde gönderilir. Çocuk adam olmuşsa sürahinin boğazına, kız olmuşsa kapağın üstüne kırmızı gaz boyaması tülbent bağlanır. Sürahiyi taşıyanlara gittikleri evden bahşiş verilir Bu anane günümüzde; akraba ve tanıdıklara göndermeden çok konuklara ikram etme şeklinde yaşamaktadır. Şekerli ve baharatlı olduğundan sütünün çoğalması için anneye de bundan sık sık içirilir.
* Loğusa yatağı, doğumdan sonrasında belirgin bir süre dinlenmesi ihtiyaç duyulan loğusanın yatacağı yatak özenle süslenir, işlemeli yatak örtüleri, çarşaflar ve yastıklarla bezenen yatağın başucuna işlemeli bir kap içinde Kurar) asılır. Bir takım yörelerde onun altında da üstüne şiş saplanmış soğan bulundurulur. Bu, albastıyı önlemek içindir. Loğusa kırk günün sonunda bu soğanı kapının eşiğinde ezer, bu şekilde eve gelebilecek fenalık ve zararların önlendiğine inanılır Onuncu gün çoğu zaman loğusa yatağından kalkar, ama yatağı toplanmaz; loğusa, kutlamaya gelenleri burada kabul eder.
1. Yeni doğum yapmış hanım.
2. Loğusa humması
—Folk. Loğusa mevlidi, doğumdan sonraki kırk gün içinde okutulan mevlit. (Dinsel yönden mecburi olmamakla beraber yaygın bir uygulamadır. Bir takım yörelerde mevlide çağnlanlann çocuğa ya da loğusaya hediye getirmeleri gelenektendir.) || Loğusa şekeri, karanfil, tarçın vb. baharat, şekerci boyası ve şekerle meydana getirilen; kırmızı renkli ve baklava biçimli şeker. (Loğusa şerbeti yapmak için kullanılır.) || Loğusa şerbeti, loğusa şekerini suyla kanştırarak meydana getirilen ve loğusayı kutlamaya gelenlere ikram edilen şerbet. (Bk. ansikİ. böl.) || Loğusa yatağı, loğusa için evde hazırlanan süslü yatak. (Bk. ansikl. böl.)
—Psik. Loğusa psikozu, doğumu izleyen haftalarda ortaya çıkan akut psikoz hali.
—ANSİKL Folk. Anadolu folklorunda loğusalık ehemmiyet verilen geçiş dönemlerinden biridir. İnanışa gore bilhassa doğumdan sonraki kırk gün ana ve çocuk pek çok zararı olan etkiye açıktır. "Loğusanın mezan kırk gün açık kalır" sözü bununla ilgilidir. Bu yüzden türlü uygulamalara başvurularak anne ve çocuğun bu etkilerden korunmalarını sağlamak gerekir. İlk akla gelen fena tesir, “nazar" ya da “göz" değmesidir. Bu durumu önlemek için loğusaya ve çocuğa nazarlık takılır, ev tütsülenir, kırklanır ya da loğusaya kurşun dökülür. Nazarın en fena etkilerinden birinin loğusanın sütünün kaçması olduğuna inanılır. Loğusayı görmeye gelenleri uğurlarken annenin "hoşçakal" demesinin sütün kaçmasına niçin olacağı da yaygın inanışlardandır. Herhangi bir sebeple annenin sütü kaçarsa "sütüm çayıra gitti, gelecek" yorumunda mevcuttur. Bunun kökeninde sütü bir diri benzer biçimde düşünüp etkilemeye çabalama inanışı yatar. Bİazı yörelerde loğusanın sütünün kaçması halinde başvurulan uygulamalardan birisi de; "Mehmet" adlı kişilerin yaşamış olduğu yedi evden un toplayıp bununla bir pide yaparak soğanla beraber bir çobana vermektir. Çoban bunlan akşama değin yaninda taşıdıktan sonrasında "size süt getirdim" diye loğusaya verir. Bu şekilde loğusanın sütünün gürleşeceğine inanılır.
Loğusalıkta özenle üstünde durulan konulardan birisi de kırk gün süreyle anne ve çocuğun evden dışan çıkarılmamasıdır Bunun yanı sıra aynı günlerde doğum yapmış iki kadının karşılaşmamasına da itina gösterilir. Karşılaşırlarsa kırklarının kanşacağına loğusaların fena etkisinde bırakır altında kalıp hastalanacağına ve çocuklardan birinin aydaş olacağına inanılır.
Loğusalık döneminde anne ve çocuk için en büyük çekince, albastıdır. Al karısının niçin olduğu albastıyı önlemek için yörelere gore çok türlü uygulamalara başvurulur. (ALBASTI, AL'KARISI.) Buna karşı en yaygın uygulama loğusanın üstünde al renk bulundurmaktır. Alınan önlemler kafi eğer olmazsa al'ocağına başvurulur. Loğusa şerbetinin ve loğusa şekerinin kırmızı renkli olması, loğusanın başına kırmızı kurdele takılması da bu inanışla ilgilidir. Doğumdan kırk gün sonrasında düzenlenen kırk'hamamı, loğusalık periyodunun sonu olarak kabul edilir.
* Loğusa şerbeti, doğum sonrasında göz aydınına gelen konuklara ikram edilir. Akraba ve tanıdıklann evlerine sürahi içinde gönderilir. Çocuk adam olmuşsa sürahinin boğazına, kız olmuşsa kapağın üstüne kırmızı gaz boyaması tülbent bağlanır. Sürahiyi taşıyanlara gittikleri evden bahşiş verilir Bu anane günümüzde; akraba ve tanıdıklara göndermeden çok konuklara ikram etme şeklinde yaşamaktadır. Şekerli ve baharatlı olduğundan sütünün çoğalması için anneye de bundan sık sık içirilir.
* Loğusa yatağı, doğumdan sonrasında belirgin bir süre dinlenmesi ihtiyaç duyulan loğusanın yatacağı yatak özenle süslenir, işlemeli yatak örtüleri, çarşaflar ve yastıklarla bezenen yatağın başucuna işlemeli bir kap içinde Kurar) asılır. Bir takım yörelerde onun altında da üstüne şiş saplanmış soğan bulundurulur. Bu, albastıyı önlemek içindir. Loğusa kırk günün sonunda bu soğanı kapının eşiğinde ezer, bu şekilde eve gelebilecek fenalık ve zararların önlendiğine inanılır Onuncu gün çoğu zaman loğusa yatağından kalkar, ama yatağı toplanmaz; loğusa, kutlamaya gelenleri burada kabul eder.
Kaynak: Büyük Larousse
Loğusa Humması (Albastı)
YORUMLAR