Mahpeyker Kösem Sultan Kimdir? Kösem Sultan’ın yaşamı, saltanatı. Mahpeyker Kösem Sultan ile ilgili bilgi. Mâh-Peyker Kösem (1590-2 Eylül ...
Mahpeyker Kösem Sultan Kimdir? Kösem Sultan’ın yaşamı, saltanatı. Mahpeyker Kösem Sultan ile ilgili bilgi.
Aklı ve zekası, güzelliği, hayrat ve hasenatı ile meşhur, saliha, temiz bir hanım olan Kösem Mahpeyker Haseki, 28 yaşlarında saltanat vekili oldu. Bazılarına nazaran Moralı Ortodoks bir rahibin kızı Anastasya, bazılarına nazaran de Bosnalı ve Osmanlı Devleti’nin saltanat vekili Mahpeyker Valide Sultanıydı. Daha hasekiliği zamanında kendisine Kösem (sürüler önünde, rehber olarak giden) denilmiştir.
I. Ahmed’in dikkatini çekmeyi başaran Kösem Sultan, kısa sürede kendinden kıdemli hasekilerin önüne geçer, sarayın en kuvvetli hanımı olur. Murad, Süleyman, İbrahim ve Kasım adlı şehzadeler ile Ayşe ve Fatma sultanları dünyaya getirir.
Çok şefkatli olan Mahpeyker Sultan, çevresindeki fakirlere tekrar hiç kimseye muhtaç kalmayacak şekilde yardım etmiştir. Her yıl Receb-i Şerif ayında giyim değiştirip otomobil ile hapishanelere gider, borç yüzünden hapse düşünlerin borçlarını ödeyerek onları hapisten kurtarmıştır. Katiller hariç tüm mahkûmlara yardım elini uzatmıştır.
Yaptırdığı hayır işlerinin başlangıcında Üsküdar’daki Çinili Camii, Boğaziçi’nde Anadolu Kavağı, Sultan Selim civarında Valide Medresesi Mescidi’ni yaptırdı. Mekke ve Medine’deki fakirlere yardımlarda bulunmuştur.
Osmanlı tarihinde, oğulları IV. Murad ve İbrahim ile torunu IV. Mehmet döneminde uzun seneler devlet idaresini ele almıştır.
Osmanlı hanım sultanlarının en meşhurlarından birisi olan Kösem Sultan, ara sıra Valide-i Muazzama, Sahibet-ül Makam, Valide-i Atika, Valide-i Kebire sıfatıyla anılır.
I. Ahmed döneminde siyasal işlere fazla karışmayan Kösem Sultan, gene de büyük bölümü süre sözünü yerine getirtmiştir. I. Ahmed’in vefat etmesiyle tane suretiyle eski saraya gider. Fakat I. Mustafa ve II. Osman döneminde etrafına etki etmiş, devlet işlerine karışmaya adım atmıştır. I. Mustafa’nın ikinci saltanat döneminde tahtan indirilişinde mühim tesiri olur.
Ve oğlu IV. Murad’ın tahta çıkmasıyla Kösem Sultan, Valide Sultan olarak Topkapı Sarayına yerleşir. IV. Murad’ın daha 11 yaşlarında olması, iktidar ihtirası olan Kösem Valide Sultan için bulunmaz bir fırsat olmuştur. Padişahın yaşlarının küçüklüğünü kullanarak devleti perde arkasından yönetim etmeye başlar.
Mahpeyker Kösem Sultanın büyük nüfuz ve iktidarı, IV. Murad’ın idareyi tam olarak eline almasına kadar sürmüştür. IV. Murat idareyi tam olarak eline alınca da uzun süre tesiri altında kalmış olduğu annesinin fikirlerine genel olarak kıymet vermeye devam etmiştir.
IV. Murad’ın, Kasım ve Süleymanı katlettirmesine engel olamayan Kösem Sultan, İbrahim’i ise güçsüz ve saltanat sürme iktidarından yoksun bulunduğunu ileri sürerek koruyabilmiştir.
Kimi tarihçilere nazaran Sultan IV. Murad, Osmanoğulları hanedanlığının devamının kesilmemesi için kardeşi İbrahim’i sağ bırakır.
Kimi tarihçilere nazaran de, IV. Murad’ın İbrahim’i de öldürerek Kırım Hanının tahta geçirmeyi düşündüğünü fakat buna Kösem Sultanın engel bulunduğunu bildirirler.
IV. Murad ölünce, padişahın öldüğü haberi İbrahim’e verilir. Fakat son üç senesinde her an öldürülme korkusuyla yaşayan Sultan İbrahim, bunun bir oyun bulunduğunu düşünerek tahtta gözü olmadığını söyleyip, ağabeyinin sağlığını diler.
Bunun üstüne Kösem Sultan, korkudan kapısını dahi kilitlemiş olan İbrahim’in odasına gelmiş olarak ona padişahın öldüğünü, tahta geçme sırasının kendisine geldiği söyler. Sultan İbrahim mecburi odasından çıkarılır.
IV. Muradın yatmış olduğu odaya gelip Murad’ın cesedini görmesine karşın, hala bunun bir oyun olabileceği düşünerek tahtta gözü olmadığını bir kez daha söyler.
IV. Murad’ın ölümünden sonrasında Osmanlı başkentinde yeni bir çekişme başlar. Kapıkulu, ulema, vezirler ve saray erkanı iktidarda daha çok söz sahibi olmanın mücadelesini verirler . IV. Murad ve Sultan İbrahim’in anası Valide Kösem Sultan, oğlu İbrahim’in saltanatı esnasında devlet işlerine daha çok karışmaya başlar.
İbrahim’in ruhsal sıkıntısına çare olmak hem de adam evlad sahibi olabilmesi için saraya üfürükçüler davet edilmiştir. Hele bunlardan biride bir tanesi vardır ki, İbrahim’in saltanatı esnasında çok ünlenmiştir. Safranbolulu Cinci Hoca lakaplı Hüseyin Efendi’dir. Cinci Hocanın üfürmeleri sonucu sultanın günden güne iyileşmesi Cinci Hocanın ününe ün katar. Cinci Hocanın saraydaki etkinliği o denli artar ki, Cinci Hoca bundan böyle devlet idaresine dahi karışmaya başlar. Rüşvet alabilmek ve medrese hocalıklarını satmak yöntemiyle epeyce zenginleşir. IV. Mehmed’in cülusünün dağıtımında hazinede para olmadığı için, sadrazam tarafınca, kendisinden yardım dahi istenecek bir zenginliği vardır. Cinci Hocanın öldürülmesi ve mal varlığının hazineye aktarılması sonrasında cülus olarak askere dağıtılan paralar halk içinde uzun bir süre “Cinci Hoca Akçesi” diye anılmıştır.
Kösem Sultan, Zihni zaafından ve tecrübesizliğinden ıstırap etmiş olduğu oğlunu avutmak ve Osmanoğullarını, hanedanlığın sona erme tehlikesinden korumak amacıyla padişaha devamlı yeni cariyeler takdim etmiştir.
Zaman içinde sayıları artan hasekiler ve cariyeler , hazineye oldukça yük olmuştur. Sarayda hanımlar içinde nüfuz çatışmaları adım atmıştır. Kösem Sultana karşı cephe alanlar olmuştur. Şekerpare adındaki hanım, Kösem Sultana karşı kafa meblağ bir davranışından dolayı Kösem Sultandan şiddetli bir dayak dahi yemiştir.
Ruhi hastalıkları sebebiyle Sultan İbrahim’e söz geçirmekte zorluk çeken ve iktidarda etkisiz kaldığını gören Kösem Sultan, Topkapı Sarayından uzaklaşır, fakat devlet işleriyle uğraşmaya devam eder.
Sadrazam Salih Paşa, İbrahim’in tahammül edilmez bir hal aldığını, devlet işlerinin iyi gitmediğini, İbrahim’in tahtan indirilerek yerine Mehmed’i tahta çıkarmak lazım geldiğini Kösem Sultana gizlice iletir. Sultan İbrahim tarafınca bu durumun öğrenilmesi sadrazamın sonunu getirir. Kösem Sultan da Florya’daki İskender Çelebi bahçesine sürülür.
Sultan İbrahim daha da ileri giderek, annesini Rodos’a sürdürmek istemişse de buna engel olunmuştur.
Saraydan uzaklaştırılan Kösem Sultan boş durmaz. Oğlunun bu hareketine karşılık Ocak Ağalarının ve yeteneksiz vezirlerin sebep olduğu yolsuzluklardan oğlunu görevli tutup, oğluna karşı propaganda hareketine girişir.
Gözlerini iktidar ihtirası bürüyen Kösem Sultan daha da ileri giderek, Sadrazam Ahmet Paşaya, “Bu beni ve seni sağ komaz, alem harap oluyor; devlet elden gidiyor bunun hakkından gelelim de şehzadeyi cülus ettirelim.” diyerek planını açıklar.
YORUMLAR