Mermer ile ilgili olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Mermerin özellikleri ile Türkiye’de çıkartılan mermer türleri hakkında b...
Mermer ile ilgili olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Mermerin özellikleri ile Türkiye’de çıkartılan mermer türleri hakkında bilgiler.
Mermer billur tanecikli bir taştır, deniz hayvancıklarının kalıntılarından meydana gelmiştir; büyük basınçlarla pek yüksek ısı sonucunda değişmeye uğramış kalkerden (kireç taşından) başka bir şey değildir. Mermerin içinde «kalsiyum karbonat», «dolomi» (tabii kalsiyum ve magnezyum karbonatı) billurları vardır. Bu tür şeyler beyazdır. Mermerin rengi de bu saflık derecesine bağlıdır. İçinde kalsiyum karbonattan, dolomiden başka maddeler bulunuyorsa, bu yabancı maddelerin renklerine nazaran değişik renkler alır, siyah, kurşuni, kahverengi, pembe, kırmızı, yeşil, alacalı olur.
«Şeker mermeri» de denilen saf mermer beyazdır. Heykelcilikte kullanılan mermerler, genel olarak, bu türdendir. Kırmızı mermere bu rengi veren, kalsiyum karbonatla dolomi billurlarının arasına karışmış «hematit» denilen demir filizinin parçacıklarıdır.
Renkli mermerlere «somaki» de denilir. Somaki mermerlerdeki yabancı maddeler kalsiyum karbonat ve dolomi billurlarının arasına gelişi güzel karışmışsa, o mermerler ya benekli, ya da damarlı olur. Bu tür mermerler ak mermer kadar kıymetli sayılmazsa da pek güzel, süslü türleri vardır. Damarlı mermerlerin elde edildiği yerlerin başlangıcında İtalya, Fransa, İspanya, Portekiz, gelir. Avrupa’nın en ünlü mermer ocaklarında birisi olan İtalya’daki Carrara ocağından kar benzer biçimde ak mermer elde edilir. Leonardo da Vinci, Michelangelo benzer biçimde ünlü heykelciler ölmez eserlerini bu mermerlerle yaratmışlardır. Mermer alevden, sudan zarar görmediği için çok eski çağlarda yapılmış mermer anıtlar, büyük yapılar günümüze kadar kalmıştır. Bugün de anıtlarda, bir sürü yapılarda, en muhteşem araç-gereç olarak mermer kullanılıyor, renkli, ak mermerlerden sütunlar, merdivenler, döşemeler, duvarlar yapılıyor. Mermerden, bununla birlikte, süs eşyası, masa, ocak üstleri de yapılır.
Türkiye’de Mermer
Mermerler cinslerine, renklerine üzerlerindeki şekillerine nazaran sınıflandırılır. İçinde ince damarları olanlara «damarlı mermer», damarsız, düz ak mermerlere «heykel mermeri», sivri bölgeleri kolayca kopan mermerlere «yumuşak mermer» denir. Yurdumuzda kullanılmış olan başlıca mermer türleri şunlardır;
Alaca serçegözü — Ufak, yuvarlak benekli bir mermerdir.
Alaca somaki. — Dört çeşidi vardır.
Kurtbağrı, — Kırmızı üzerine gene kırmızı alacalı bir mermerdir.
Mermer işleri Türk mimarlığında eskiden bu zamana kadar mühim bir yer meblağ; ayrıca dünya mermer işçiliğinin eşi olmayan örnekleri verilmiştir Bu tarz şeyleri camilerimizde, çeşmelerde, sebillerde, türbelerde görebiliriz. Türk sanatçıları bu eserlerde mermeri dantelâ benzer biçimde işleyerek, kabartma yazılarla, şekillerle süsleyerek, mermer sanatının en güzel örneklerini yaratmışlardır Mermer, Garp’da nasıl heykelciliğin en büyük unsuru haline gelmişse, Türkiye’de de mimarlıktaki süslemelerin en mühim unsuru olmuştur.
Mimar Mehmet Ağa, «Risale-i Mimariye» adlı eserinde Türk mimarlığında büyük bir yer tutan mermer hakkında şunları yazmıştır.
«İstanbul ve civarında çıkan mermerler paha biçilmiyecek kadar değerlidir. Malikî mermeri, «cezire-ı Marmara» (Marmara Adası) mermerleri elmas gibidir Zile mermerinin üstünde yer yer mavi benekler vardır. «Somaki» denen mermer kırmızı yakut ve akik gibidir Şu demek oluyor ki mermerlerimizin her birisi bir cevhere benzer »
Bugün yurdumuzun en kıymetli, dünyaca da tanınmış mermer ocakları Marmara Adası’ndadır. Adanın kuzeydoğusundaki Saraylar köyü yakınında ocaklardan çıkarılan mermerler ak, büyükçe kumludur Çok sevilen bir heykel mermeri olan Marmara mermerlerinden tarih süresince bir sürü heykeller yapıldığı benzer biçimde, İstanbul’daki Edirne’deki mimarlık eserlerinin, camilerin çoğunda da bu tür durumlar kullanılmıştır.
YORUMLAR