TBMM’nin açılması sonrası Milli Mücadele sürerken çıkan ayaklanmaların isimleri, destekçileri ve bu ayaklanmaların sonuçları ile ilgili olar...
TBMM’nin açılması sonrası Milli Mücadele sürerken çıkan ayaklanmaların isimleri, destekçileri ve bu ayaklanmaların sonuçları ile ilgili olarak maddeler halinde bilgilerin yer aldığı sayfamız.
İSTANBUL HÜKÜMETTNİN TUTUMU
• İstanbul’un işgalinden sonra sadrazamlığa yeniden getirilen Damat Ferit, Anadolu hareketini yok etmek için hiçbir yola başvurmaktan çekinmedi.
• İstanbul yönetimi, kurduğu “Sıkıyönetim Mahkemesi” ile Mustafa Kemal ve arkadaşlarını idama mahkum ettirdi. Padişah bu kararın Mustafa Kemal’le ilgili olanını onayladı. Böylece ulusu başsız bırakacağını sanıyordu.
• Halkın dinsel duyguları istismar edilerek bir sonuca gidilmeye çalışıldı. Bu amaçla Şeyhülislam’a bir fetva hazırlatıldı. Ulusal hareketin önderlerinin öldürülmelerinin farz olduğunu belirten bu fetva, Anadolu’nun her tarafına dağıtıldı.
• TBMM’nin hiçbir yetkisi olmayan bir kuruluş olduğu ve halkın bunlara itaat etmemesi gerektiği her fırsatta belirtildi.
Bu kışkırtmalar sonucunda Anadolu’nun çeşitli yerlerinde ayaklanmalar çıktı.
Bu ayaklanmaların bir bölümü TBMM açılmadan önce milli, güçlere karşı başlamıştı. Bir kısmı da doğrudan doğruya TBMM’ye karşı başladı.
TBMM’YE KARŞI AYAKLANMALAR
TBMM’ye karşı ayaklanmalar 1920’nin Mayısında başlamış, ancak 1921 yılı sonlarına doğru bastırılabilmiştir.
Böylece TBMM, dış düşmanların yanı sıra iç düşmanla da savaşmak zorunda kalmış, bunalımlı bir dönem yaşamıştır. Bu ayaklanmaların bastırılması TBMM Hükümeti’ne maddi ve manevi çok büyük kayıplara mal olmuştur.
Ayaklanmaların Nedenleri
1. İstanbul yönetiminin kışkırtmaları. (Mustafa Kemal ve arkadaşlarının vatan haini
ve dinsiz oldukları, padişah ve halifeye başkaldırdıkları yayılarak halk kışkırtılıyordu.)
2. İngiliz propagandaları
3. Uzun yıllar boyunca savaşmış olan halkın, millî hükümetçe yeniden askere çağrılmasına olan tepki
4. Kuvayi Milliye’nin bazı olumsuz davranışları (halktan para ve malzeme toplamak, zorla askere almak, disiplinsizlik v.b.)
5. Siyasal ve dinsel tutuculuk
6. Kişisel çıkar ve bölgesel bağımsızlık istekleri
A- Doğrudan Doğruya istanbul Hükümeti’nce Yürütülen Ayaklanmalar
1. Anzavur Ayaklanması
İstanbul Hükümeti’nin yanı sıra İngilizlerden de destek görerek bu ayaklanmayı çıkarmış olan Ahmet Anzavur; okumamış, geri kafalı ve zayıf karakterli bir subaydı.
Bu ayaklanmayı özellikle İngilizler, Boğazları ellerinde tutabilmek için çıkarmıştır.
Bu ayaklanma, Batı Cephesi gerisinde büyük zararlara neden oldu. Balıkesir dolaylarında yayılan ayaklanma, Çerkez Ethem’in de yardımıyla, ulusal birlikler tarafından kanlı bir şekilde bastırıldı.
2. Halifelik Ordusu (Kuvai İnzibatiye) Ayaklanması
İstanbul’a geçişi sağlayan Geyve çevresinde çok iyi, donanmış Kuvayi Milliye birlikleri vardı.
İngilizler Boğaz’ın tehlikeye düşmemesi için İzmit’in doğusunun güvenlik altına alınmasını istiyorlardı. Bu amaçla İstanbul Hükümeti’ne bir ordu kurdurttular.
YORUMLAR