Kurduğu ve işlettiği gazete sebebi ile Mizancı adı ile de anılan Mehmet Murat Bey ya da Mizancı Murat yaşamı ve eserleri hakkında bilgiler. ...
Kurduğu ve işlettiği gazete sebebi ile Mizancı adı ile de anılan Mehmet Murat Bey ya da Mizancı Murat yaşamı ve eserleri hakkında bilgiler.
Doğduğu bölgede tahsil gördü. Rus baskısı karşısında 20 yaşına gelmeden İstanbul’a firar etti (1873). Memurluklar yapmış oldu, tarih öğretmenliğine atandı, gazete yazarlığına başladı (Zaman, İttihat), 1882’de Darülmuallimin (öğretmen okulu) yöneticiliği de verildi, birkaç yıl sonrasında gazetesini kurdu (21 Ağustos 1886).
Bu haftalık siyasal gazetenin 159. sayısında yayımına son vermek mecburiyetinde bırakıldı (2 Aralık 1890). Bir süre Düyun-i Umumiye’de çalıştıktan sonrasında çağının Jön Türk kuşağı şeklinde Avrupa’ya firar etti (1895). Mizan’ı Kahire’de (Ocak 1896), II. Abdülhamit’in uyarılarıyla sonrasında da sürülünce Paris’te çıkardı (Temmuz 1896), Ahmet Rıza çevresinde biriken Jön Türklerin bir kısmına baş oldu. Cenevre’ye geçerek gazetesini de orada yayımladı (Mayıs 1897).
Yurda dönünce (14 Ağustos 1897), Şurayı Devlet üyeliğiyle 1908’e kadar kişisel çıkarlarını yoluna koymuş oldu. İkinci Meşrutiyet’in duyuru edilmesiyle Mizan’ı tekrardan çıkarmaya başladıysa da (30 Temmuz 1908), ilk adımda İttihatçılardan tepki görmüş oldu, 31 Mart 1909’daki (13 Nisan) gerici eylemde etkinliği olduğu kanısıyla Rodos’a sürüldü, Midilli’ye geçirildi (1911), 1912 affıyla İstanbul’a döndü, Özgürlük ve İtilaf Partisi’nden yana birkaç yazıyla okur ilgisini büsbütün yitirince tüm vaktini hususi alanı olan tarih çalışmalarına verdi.
Başlıca eserleri: Özyaşamsal doğrulara ve kişisel eleştirilere dayalı en garip romanı Turfanda mı, Turfan mı? (1891), bugünkü dille Mansur Bey, Ertuğrul Düzdağ’ın emeğiyle 1972’de yayımlandı), Tarih-i Ebü’l Faruk (Osmanlı Zamanı, 7 cilt, 1909-1916), Taharri-i İstikbal (Gelecek Arayışı, iki cilt, 1913-1914).
YORUMLAR