Sanat Eğitimi Nedir

SANAT EÄžİTİMİ Tanımı ve Kapsamı Sanat eğitimi, yeni bir tarif olarak sanat ve bilim çevrelerince benimsenmiş görünse de, terim, kavram ve k...

SANAT EÄžİTİMİ


Tanımı ve Kapsamı

Sanat eğitimi, yeni bir tarif olarak sanat ve bilim çevrelerince benimsenmiş görünse de, terim, kavram ve kapsam olarak tam yerine oturmuş olduğu söylenemez. Şundan dolayı, bugüne dek bu terim yerine ya da alanı belirlemeye yönelik kullanılan terimler oldukça fazladır (resim-iş, sanat öğretimi, sanat kanalıyla öğretim, güzel duyu eğitim, güzel sanatlar eğitimi, plastik sanatlar eğitimi sanata doğru eğitim, temel sanat eğitimi vb.). Sanatın eğitimiyle ya da sanatı mevzu alan eğitimle ilgili olarak bayağı fazla denilebilecek sayıdaki bu kavramlar, ara sıra kavram kargaşalarına da zemin hazırlamakta ve zihinleri karıştırmaktadır.

“Sanat eğitimi”nin yeni sayılabilecek bir alan ve kavram olmasından meydana gelen bu karışıklığa; terimi tanımlamaya çalışan şahıs ve kurumlar, haberleşme-iletişim eksikliği, terminolojik yöntem eksiklikleri ve nihayet yabancı kaynaklardan meydana getirilen çevirilerdeki kavram ve terim çeşitlilikleri sebep olmaktadır.

Sanat eğitimiyle ilgili olarak bir başka yanlış anlama ise, sanat denince yalnız plastik sanatların akla gelmesi sebebiyle sanat eğitimi de plastik sanatların eğitimi olarak anlaşılmasıdır. Oysa sanat denildiğinde yalnız plastik sanatlar değil, fonetik, ritmik ve acıklı sanatları da içine alan oldukça geniş bir alan akla gelmelidir. Bu şekilde olunca, sanatla ilgili eğitim faaliyetlerinin kapsamı içine yalnızca plastik sanatlar değil, sözünü ettiğimiz öteki dallar da girer. Bu amaçla, tüm sanatları ve bu sanatların birbiriyle ilişkisini düşünsel boyutta sanatçı, sanat tüketicisi, cemiyet, kültür ve eğitim bağlamında irdeleyen kuramsal çalışmalara “Güzel Sanatlar Eğitimi” denilebilir.

Dar anlamıyla sanat eğitimi, görsel sanatların eğitimi ve öğretimiyle ilgilenir. Bu öğretimin kapsamı içinde, uygulamalı emek harcamalar, sanat eseri araştırma, eleştiri, sanat zamanı ve güzel duyu yer alır. Bu kapsamın içine, araç-gereç ve işlik donanımı ile beraber müfredat programları, emek verme düzeni, değerlendirme şeklinde yöntemsel mevzuları da dahil etmelidir.

Çağımızda eğitim, bilim ve sanatın işbirliğine dayandırılmalıdır. Sanatın da, bilimin de amacı; insana hizmet etmek ve yeniyi keşfetmektir. Sanata ve duyguların eğitimine ehemmiyet veren okul ya da eğitim sistemlerinde, duygular eğitilirken, zihinsel yeteneklerin, düşüncenin ve zekânın da geliştiği gözlenmektedir. Sanat, duygu ve fikir arasındaki iç içe geçmiş bağlantıyı vurgularken, öğrenme ve gelişim sürecinin de etkin bir yardımcısıdır.

Sanat eğitiminin örgün ve yaydın eğitim içindeki tanımını şu şekilde yapmak mümkündür: Kişinin duygu, fikir ve izlenimlerini anlatabilmek, beceri ve yaratıcılığını güzel duyu bir seviyeye ulaştırmak amacıyla meydana getirilen eğitim faaliyetlerinin tümü.

Sanat eğitimi; kişiye güzel duyu yargı yapabilme mevzusunda destek olmayı amaçlarken, yeni biçimleri hissedip, eğlenmeyi ve heyecanlarını doğru biçimlerde yönlendirmeyi öğretir. Demek ki sanat eğitimi, sanatçı yetiştirmeye değil; yetiştirmek durumunda olduğu her kişiyi yaratıcılığa yöneltip, onun bilgisel, bilişsel, duyusal ve duygusal eğitim gereksinimlerini karşılamaya yöneliktir.

Sanat eğitimi, her yaşlarındaki kişi için gereklidir ve insan hayatında mühim bir yer meblağ. Sanat eğitimi; kişinin yaratıcı güç ve potansiyellerini eğitmek, güzel duyu fikir ve bilinci örgütlemek için gereklidir. Sanat, kişinin toplumsal ilişkilerini ayarlamasını, ortaklaşa iş ve yardımlaşmayı, doruyu seçme ve ifade edebilmeyi, bir işe başlayıp bitirme sevincini tatmayı, üretken olmayı sağlamış olduğu için gereklidir. Sanat eğitimi, gözlem yapma, orjinalite buluş ve kişisel yaklaşımları destek sunar, ergonomik düşünceyi geliştirir. Vakaları, olmadan da beyinde gerçekleştirebilme enerjisini arttırır. Kişinin el becerisini geliştirir ve bireşim yapmasına destek sağlar.

Sanatla ister ürün vererek, isterse seyrederek, dinleyerek, okuyarak olsun ilgilenmek, yalnız duyguları ve duyarlılığı harekete geçirmekle kalmamakta, bilişsel ve duyuşsal yönleriyle tüm zihinsel süreçleri canlı tutmaktadır.

Canlandırabilme ve fikirlerini çeşitli araçlarla sunabilme kabiliyeti, hem sanatla alakalı hem de bilimsel mesleklerdeki kişilerin eğitimsel başarılarına katkıda bulunmaktadır. Sanat eğitimi, hayal enerjisini çalıştırarak, dramatize edip canlandırarak, güçleri geliştirecek yaratıcı çabayı yönlendirmek için gereklidir.

Kendisine sanatla ilgili alanlar erkenden açılmış, evinde, yuvada, anaokulunda sanat eğitimi almaya başlamış çocuk, ilkokulda sınıflar ilerledikçe, çevresindeki sanat vakalarını, biçimlendirmeleri yavaş yavaş değerlendirebilir; güzeli anlamaya ve aramaya adım atar.

Sanat eğitimi rastlantısal olarak kimi yönelişleri, kimi becerileri ya da kabiliyetleri ortaya çıkarabilirse de, sanat eğitiminin salt temel amacı bunlar değil; yaşamı kıymetli kılmak ve ondan zevk almayı sağlamaktır. Şu demek oluyor ki sanat eğitimi; insanı hedef alan ve onun mutluluğu için, insan anlayışına uygun nesiller yetiştirmeyi amaçlar. Sanat eğitimi; her bir sanat eserinin hedeflediği seyircide, dinleyicide, okuyucuda güzel duyu kaygı meydana getirmeyi; zihnin bir boyutu olan sanatla alakalı zekanın beslenmesi ve geliştirilmesini, bununla beraber ona, insan ve insana bağlı değerleri iletmeyi hedefler. Sanat içerikli anlatımı, onun hususi dilini kullanan şahıs, hem de bu dil yardımıyla geçmiş ve uygar sanat eserlerine kıymet yargısıyla ulaşabilir. Görmüş olduğu eserleri kalite yönünden farkeder. Sanat eğitiminin bir başka işlevi de, sanat eserlerine olmasıyla birlikte, çevreye ve her türlü görsel nesneye, güzel duyu ölçütlerle ulaşmayı sağlamaktır.

Değerlerle düşünmeyi, nitelikleri farketmeyi öğrenen kişinin güzel duyu bakışı ve görüş alanı genişler. Beğenileri sığ, yalnız kendi sevdiklerini güzel kabul eden insanoğlu yerine, çevresine ve sanat eserlerine onların kendi nitelikleri, sanatla alakalı dilleri ve kültürel birikimleri doğrultusunda yaklaşan insanoğlu yetiştirmek, sanat eğitiminin amaçları içinde yer alır.