Sosyolojide metot ve araştırma teknikleri ile ilgili olarak genel bilgiler. Tümdengelim, tümevarım gibi metot ve araştırma yöntemlerinin açı...
Sosyolojide metot ve araştırma teknikleri ile ilgili olarak genel bilgiler. Tümdengelim, tümevarım gibi metot ve araştırma yöntemlerinin açıklaması ve özellikleri
Metot, genel anlamda, “bir amaca erişmek için izlenen yol” demektir. Bilimsel anlamda ise, “belli bir sonuca erişmek için, bir plana göre izlenen yol” demektir.
Metot, doğanın değişen yapısı içinde, değişmeyen kanunlarını ve prensiplerini bulmamıza yarayan yoldur.
Sosyoloji, metot konusunda, doga bilimlerini örnek almış ve onlar gibi, olaylardan yola çıkmıştır. Ancak, sosyolojinin ilgilendiği olaylar, diğer bilimlere oranla çok faktörlüdür. Bu nedenle sosyoloji, metodunu, kendi özelliğine uygun olarak seçmiştir.
Metodolojinin genel ilkeleri bütün bilimlerde aynıdır. Her bilim metodolojisinde gözlem, deney, tümevarım, tümdengelim ve birleştirici metot yollarından geçmektedir. Yine de, her bilim, araştırma tekniklerini kullanırken kendi konularına uygun bir şekil seçer.
Metot; metodolojinin genel prensipleri ve araştırma teknikleri diye iki grupta incelenebilir:
Metodolojinin genel prensipleri şunlardır:
• Tümdengelim
• Tümevarım
• Birleştirici metot
Araştırma teknikleri de şu üç başlık altında toplanabilir:
• Anket ve mülâkat
• Monografik inceleme
• istatistiğin uygulanması
1. Tümdengelim:
Bir ya da birkaç öncülden, mantık yasalarına dayanılarak bir sonucun zorunlu olarak çıkacağının gösterilmesi ve bu sonucun doğruluğunun ispatlanması amacıyla, genelden özele giden düşünme yoludur.
Tümdengelimde, bilgi üretilmesi yerine, bilinenlerin yeni durumlara uygulanması sözkonusudur. “‘Savaş,-‘ kıtlık, vb. bunalımlı dönemlerden geçen toplumlarda ahlak bunalımları, hırsızlık olayları daha fazla görülür.’ kuramından, A toplumunda savaş hali yaşandığına göre, burada hırsızlık ve ahlak bunalımı görülebilir.” sonucuna varılabilir.
2. Tümevarım
Tek tek olaylardan, genel önerilere geçmek üzere izlenen düşünme ve inceleme yoludur. Toplumsal doğada gözlenen tek tek olayların ortak yanlan bir araya getirilerek, genel yargılara ulaşılmaya çalışılır. Tümevarım, evrendeki tüm varlıkları inceleyerek, bir sonuç çıkarmaya dayanıyorsa “tam tümevarım”; evrendeki varlıklardan bir bölümünü inceleyerek sonuç çıkarıyorsa “eksik tümevarım” diye adlandırılır. Sosyal bilimlerde, genellikle, eksik tümevarım yöntemi kullanılır.
E.Durkheim, intiharlar üzerinde yaptığı incelemede, “Bekarlarda evlilerden daha çok, çocuksuz evlilerde çocuklulardan daha çok intihara rastlanmaktadır.” sonucuna varırken yaptığı gözlem ve istatistiklerden yararlanmış ve genel fikirlere ulaşmıştır.
3. Birleştirici Yöntem
Toplumsal olaylar, tek tek olaylar olarak ortaya çıkmış olsalar bile, aralarında bir bağ vardır. Bu bağı bulup ortaya çıkaran yöntem, birleştirici yöntemdir. Birleştirici yöntem, toplumsal olaylar arasındaki neden – sonuç ilişkisine göre olayları sınıflandıran ve sistemleştiren yöntemdir. Örneğin, göç olgusu ve sonuçları araştırı-lıyorsa burada farklı durumlar arasındaki bağı belirleme ve olayları somutlaştırma birleştirici yöntemle yapılır.
Bilimsel Yöntemin Geçerlilik İlkeleri:
Bir bilimsel yöntemin geçerli olabilmesi için belli ilkelere uyması zorunludur. Bu ilkelerin başlıcaları şunlardır:
1. Nesnel (Objektif) Olma İlkesi: Bilimsel çalışmalarda “olan”ı, olduğu gibi gözlemlemek, hiçbir anını saklamadan ve değiştirmeden, olduğu gibi çözümlemektir. Toplumsal olayların gözlenmesinde, önyargılardan kaçınılır.
YORUMLAR