Sosyoloji biliminin tarih, psikoloji, antropoloji, hukuk, iktisat ve coğrafya bilimleri ile olan ilişkisinin inceleyen ve özetlemek gerekirs...
Sosyoloji biliminin tarih, psikoloji, antropoloji, hukuk, iktisat ve coğrafya bilimleri ile olan ilişkisinin inceleyen ve özetlemek gerekirse açıklayan yazımız.
A. SOSYOLOJİ VE TARİH
Tarih, vaka ve olguları, oluştukları ve devam ettikleri yere ve zamana nazaran, belgelere dayanarak, gerçeğe uygun şekilde açıklayan bir bilimdir. Geçmişteki tüm vakalar tarihçinin çabalama alanı içine girer. Sosyoloji ise vakalar üstünde analizler yapar ve genel tipleri belirlemeye, vakit ve yerden bağımsız olarak gerçekleri saptamaya çalışır.
Tarih, olayların ne işe yaradığını, iyi mi bulunduğunu araştırırken; sosyoloji, olaylarftı niteliklerini, içeriklerini açıklamaya ve değerlendirmeye çalışır. Bu yolla ilke ve kanunlara ulaşmaya çalışır. Sosyoloji, tarihsel olaylardan, toplumda değişme yaratan, toplumların yaşamlarında dönüm noktası niteliğindeki yazgı belirleyici vakalarla ilgilenir. Mesela, sosyologu, Kurtuluş Savaşı’ndan çok, Kurtuluş Savaşı sonunda saltanatın kaldırılıp demokratik yönetim şekline geçiş ilgilendirir.
B. SOSYOLOJİ VE PSİKOLOJİ
Psikoloji, insan davranışlarım inceleyen bir bilimdir. Sosyoloji ise insanların oluşturduğu grup davranışlarını inceler. Grup davranışları, onu oluşturan bireylerin davranışlarının bir toplamı değildir. Grubun, fert davranışları üstünde düzenleyici rol oynayan bir yanı vardır. Bu yüzden, ortaya çıkan davranış, hem psikolojiyi hem de sosyolojiyi ilgilendirir. Bunun sonucu olarak da ruhsal içerikli, toplumsal nitelikli
davranışları inceleyen bir başka ilim dalı ortaya çıkmıştır ki, buna da “Toplumsal Psikoloji” denir. Mesela, bağış, yakarma, propaganda şeklinde mevzuları toplumsal psikoloji inceler.
C. SOSYOLOJİ VE ANTROPOLOJİ
Antropoloji; insanoğlunun kökenini, evrimini, kalıtsal özelliklerini, toplumsal ve kültürel yanlarını inceleyen ilim dalıdır, insanoğlunun oluşumunu, değişimini inceleyen Fizyolojik Antropoloji
“toplumların maddi ve içsel kültür öğelerini sistemli, belirli kurallara uyan bir şekilde açıklayan, Toplumsal Antropoloji”, antropoloji biliminin başlıca iki dalıdır.
Toplumsal antropoloji kültürü bir tüm olarak incelerken; sosyoloji, antropolojinin incelemiş olduğu kültür konusunu cemiyet içeriklerinden birisi olarak ele alır. Kültürün cemiyet sistemleri ile etkileşimi, sosyolog için önemlidir. Kültür kuramlarından çok, cemiyet içinde yaşayan kültür öğeleri sosyolojiyi ilgilendirir.
D. SOSYOLOJİ VE HUKUK
Hukuk, normatif bir bilimdir. Ölçü, şu demek oluyor ki kaide koyar. Hukuk, insanoğlu arası ilişkileri düzenleyen kuralları ve bu kuralları koymanın yöntemlerini gösterir. Sosyoloji ise pozitif bir bilimdir.
ilkel toplumlarda, cemiyet yaşamı din kurallarına nazaran düzenlenmiş, bir süre sonra ahlak kuralları ön plana çıkmıştır. Toplumlar karmaşıklaştıkça, bu kurallar, cemiyet yaşamını düzenlemede yetersiz kalmış ve hukuk kuralları ortaya çıkmıştır. Hukukun temeli “hak”a dayanır. Hakkın dağıtılması ve kullanılmasında da hak prensiplerine uymak gerekir. Hukuk kuralları, toplumsal yaşama düzenlilik kazandıran kurallar olduğundan, hukukla sosyoloji bir sürü mevzuda iç içe girmiş durumdadır.
Mesela Şahıs Hukuku, Miras Hukuku, Borçlar Hukuku, yönetim Hukuku… (mevzuları toplumsal olduğundan) sosyolojiyi de ilgilendirirler. Bu bakımdan sosyolojinin bir dalı da “Hukuk Sosyolojisi”dir.
E. SOSYOLOJİ VE EKONOMİ
Iktisat, toplumların üretim, dağıtım, değişiklik bölüşüm ve tüketim ilişkilerini inceleyen bir bilimdir. Ekonomik etkinliklerin her aşamasında, insan, başka insanlarla ilişki kurarak toplumsal bir yaşam sürdürmek zorundadır. Bu yüzden, her ekonomik etkinliğin bir de toplumsal boyutu vardır. Ürün fazlasını pazara getirip gereksinimini gideren insanoğlu, başka insanlarla ilişki oluşturmak zorundadır.
Ekonominin kuramsal mevzuları içinde yer edinen kapitalizm, sosyalizm şeklinde sistemler, bununla birlikte, sosyolojinin de mevzusu içinde yer alırlar.
F. SOSYOLOJİ VE COĞRAFYA
Coğrafya, yerküredeki kıtalar, ülkeler ve ülkelerin yeryüzü şekillerini, iklimini, tabii kaynaklarını ve burada yaşayan insan, hayvan ve nebat örtüsünü inceleyen bir bilimdir. Tüm bu mevzular, sosyolojiyi de ilgilendirir. Sosyolojinin ana mevzularından olan kültür, coğrafi koşullarla sıkı sıkıya ilişkilidir. Coğrafi ortam, o ortamdaki toplumsal yaşamın oluşumunda etkili olmakta, belirleyici öge özelliği göstermektedir.
YORUMLAR