Türkiye’nin enerji kaynakları nedir? Türkiye’nin enerji kaynakları ile ilgili genel açıklamalar ve bulundukları bölgeler hakkında bilgiler. ...
Türkiye’nin enerji kaynakları nedir? Türkiye’nin enerji kaynakları ile ilgili genel açıklamalar ve bulundukları bölgeler hakkında bilgiler.
TAŞ KÖMÜRÜ
Taş kömürü; bitkilerin jeolojik dönemler süresince dönüşüme uğraması ile oluşmuş, yüksek ısı gücü olan bir enerji membaıdır. Kalori değerinin oldukça yüksek olması ve bolca oranda bulunması sebebiyle taş kömürünün enerji üretiminde olmazsa olmaz bir yeri vardır. Bu maden elektrik santrallerinde sanayide ve kok kömürü yapımında kullanılır.
Türkiye, taş kömürü yatakları bakımından varlıklı sayılmaz. En varlıklı yataklar Garp Karadeniz’deki Ereğli-Zonguldak kömür havzasındadır.
Ülkemizdeki başka taş kömürü yatakları Akseki, Kemer ve Hazro’da (Diyarbakır) dır. Senelik üretim, Türkiye’nin ihtiyacını karşılayamadığı için, yurt dışından taş kömürü ithal edilmektedir.
LİNYİT
Linyit, kömürleşme sürecinin ilk ürünlerinden olduğundan, turba ile taş kömürü içinde yer alır. Bundan dolayı kalori kıymeti yüksek değildir. Linyit yatakları yüzeye oldukça yakın olduğundan kolayca işlenebilir. Linyitin uzaklara taşınması hem maliyetini arttırır, hem de kolayca ufalandığı için kıymetini düşürür. Bu bakımdan linyit, çoğu zaman çıkarıldığı yerlerdeki endüstri tesisleri ile konutlarda tüketilir.
Türkiye’nin derhal her tarafında linyit yatakları mevcuttur. En mühim yataklar Beypazarı (Ankara), Tunçbilek (Kütahya), Soma (Manisa), Elbistan (Kahramanmaraş), Menteşler (Bolu), Dodurga (Çorum)da’dır.
PETROL
Çağımızın en mühim enerji kaynaklarından birisi petroldür. Petrol; ham olarak çıkarıldıktan sonrasında, rafinerilerde işlenir. Bu işleme sonucunda akaryakıt (benzin, motorin, gaz yağı) ve türlü yan ürünler elde edilir. Yan ürünler petro-kimya tesislerinde işlenerek kullanım alanı çok geniş yeni ürünlere dönüştürülür. Plâstik, kauçuk, sunî gübre, deterjan, boya, ziraat ilâcı benzer biçimde çok sayıda ürünün yapımında petrol yan ürünlerinden yararlanılır.
Vatanımızda pek çok OrtaDoğu ülkesinde olduğu benzer biçimde varlıklı petrol yatakları yoktur. Çünkü, içinde varlıklı petrol yatakları bulunan katmanlar, Türkiye sınırında sona ermektedir.
Mevcut yatakların tamamına yakını Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde mevcuttur. Buradaki yatakların en yoğun olduğu bölgeler Batman, Siirt ve Diyarbakır’dır. Bununla birlikte Adıyaman, Urfa ve Mardin’de de petrol yataklarına rastlanmıştır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışındaki başlıca yataklar Adana ile Kırklareli çevresindedir.
Ülkemizdeki petrol üretimi, ihtiyacın yedide birisini ama karşılamaktadır. Bundan dolayı yurt dışından büyük seviyede petrol alımı yapılmaktadır. Yurdumuzdaki petrol rafinerileri şunlardır :
– Batman Rafinerisi
– Ipraş Rafinerisi (izmit)
– Ataş Rafinerisi (Mersin)
– Aliağa Rafinerisi (izmir)
– Orta Anadolu Rafinerisi (Kırıkkale)
DOĞALGAZ
Do^al gaz; yer altında oluşmuş; türlü gazların bir karışımıdır. Bu karışımın büyük bir kısmını metan gazı oluşturur. Çoğu zaman yakıt olarak kullanılan tabii gaz, bununla birlikte petro-kimya sanayiinin mühim bir ham maddesidir.
Türkiye’de tabii gaz yataklarının aranmasına 1990’lı yıllarda başlanmış ve türlü yerlerde tabii gaz yataklarının varlığı tespit edilmiştir. Bunların içinde en önemlisi Kırklareli’deki yataklardır. Halen, Güneydoğu Anadolu’da, Trakya’da, Garp Toroslar ve Garp Karadeniz Kısımı’nde tabii gaz arama emekleri devam etmektedir.
Nakli ucuz, kullanımı kolay olduğundan ve hava kirliliğini büyük seviyede azalttığından; büyük şehirlerimizde ısınmada ve mutfak işlerinde tabii gaz tercih edilmektedir. Şu andaki tabii gaz ihtiyacımız Rusya’dan temin edilmektedir. Türkmenistan ile de bir antlaşma yapılmıştır.
SU GÜCÜ
Su gücü, elektrik enerjisi üretiminde büyük ehemmiyet taşımaktadır. Hızla akan ya da düşen suyun enerjisi; jeneratörlerle elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Suyun bu gücüne “ak kömür” denilmektedir.
Türkiye yer şekillerinin oluşumu bakımından “genç” bir ülkedir. Bundan dolayı akarsula-rımızda yatak eğimi fazla, akış hızı yüksektir. Bu da hidroelektrik üretimi açısından son aşama elverişli bir durumdur. Türkiye, su potansiyeli açısından Norveç’ten sonrasında Avrupa’da ikinci sırada yer almıştır.
Petrol, tabii gaz ve taş kömürü kaynakları varlıklı olmayan ülkemiz için, su gücü enerjisi büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bunun önemini kavrayan Türkiye, baraj ve hidroelektrik santralı yapımına büyük ehemmiyet vermiş ve günümüze doğru artan hızda baraj yapımına devam edilmiştir.
Yurdumuzda şu anda baraj sayısı 160 civarındadır ve bunların 30 kadarında hidroelektrik santralı vardır. Mustafa kemal atatürk, Keban, Karakaya, başta olmak suretiyle bu santrallerimizden yılda ortalama 23 milyar kilowat/saat elektrik enerjisi üretilmektedir.
Meydana getirilen hesaplamalara bakılırsa akar sularımızın mevcut potansiyeli (mevcutlar dahil) 662 baraj yapımına elverişlidir. Bu barajların ortalama 500 tanesinin hidroelektrik üretimine uygun olacağı düşünülürse; bu yönüyle iyi mi büyük bir zenginliğe haiz olduğumuz kolayca anlaşılır.
YORUMLAR