Volkanik Dağlar Nedir

Yanardağ Nedir ? Bir yanardağ (ya da volkan ), magmanın (Dünya'nın iç tabakalarında bulunan, yüksek tazyik ve yüksek sıcaklıkta ergimiş...

Yanardağ Nedir ? Bir yanardağ (ya da volkan ), magmanın (Dünya'nın iç tabakalarında bulunan, yüksek tazyik ve yüksek sıcaklıkta ergimiş ya da erimiş kayalar), yeryuvarlağının yüzeyinden dışarı püskürerek çıkmış olduğu coğrafi yer şekilleridir. Güneş sisteminde bulunan kayalık gezegen ve aylarda (bazıları çok etken olan) birçok yanardağ olmasına karşın, bu olgu, en azından Dünya'da, çoğu zaman tektonik plaka sınırlarında görülür. Ne varki, sıcak nokta yanardağlarında mühim istisnalar vardır.

Yanardağ Iyi mi Oluşur?

Yer yuvarlağının iç kesimlerinin bir çoğu gibi, magmanın hareketleri ve dinamikleri de fazla iyi anlaşılamamıştır. Sadece, bir püskürmenin, yanardağın altında bulunan katı bir tabakaya (Dünya'nın kabuğuna) doğru magmanın hareket ederek bir "magma odacığı"nı işgal etmesinin arkasından geldiği bilinmektedir.

Sonunda, odacıktaki magma yukarı doğru itilir ve gezegenin yüzeyine lav olarak yayılır ya da yükselen magma civardaki yer şekillerinde bulunan suyu ısıtır ve patlamalı buğu çıkışlarına niçin olur. Bu çıkışlar ya da magmadan kaçan gazlar, kaya, kül, volkanik cam ya da volkanik külün güçlü bir halde fırlatılmasına neden olur. Püskürmeler daima güçlü olsa da, akıntı ya da büyük patlamalar şeklinde olabilirler.

1961 de ortaya atılan plaka (levha) tektoniği teorisinin bilimsel çalışmalara mühim katkısı olmuştur. Yerkabuğunun tek parça halinde olmadığını, katı olmayan manto üstünde yüzen ve plaka isminde olan parçalardan oluştuğunu öngören plaka tektoniği teorisi, volkanik etkinliğin % 99'luk bölümünün bu plakaların birbirleriyle olan sınırlarında gerçekleştiğini kabul etmektedir. Volkanik etkinliğe haiz bölgelerin yerkabuğundaki dağılımına bakıldığında, bu plaka sınırları süresince dizildikleri kolayca görülebilir.

Çoğu zaman yanardağlar, zirvesinden büyük duman bulutları ve ateş çıkartan dağlar olarak hayal edilirler. Ne var ki, yanardağlar nadir olarak duman ve ateş püskürtürler. Duman olarak kabul edilen, su buharı ve çoklukla kükürt buharlarıyla karışmış çok büyük miktarlarda ince tozdur. Ateş benzer biçimde görünen ise püsküren maddelerin parlamasıdır. Parlamanın sebebi, yüksek sıcaklıktır ve bu parlama toz ve buğu bulutlarından yansır ve bu yansıma da ateşe benzer.

Karadaki yanardağlar çoğu zaman, çıkışların seneler içinde devamlı birikmesiyle koni ya da kül konisi şeklini alırlar. Suyun altında ise, yanardağlar çoğu zaman fazlasıyla dik sütunlar oluşturur ve seneler içinde okyanus yüzeyine çıkarak yeni adacıklar haline gelirler.

Türkiyedeki Volkanik Dağlar

Volkanik dağlar, yerin derinliklerinde bulunan kızgın, erimiş ve tazyik altındaki magmanın yeryüzüne çıkmasıyla oluşur. Ülkemizdeki volkanik faaliyetler III. Zamanda yoğun olarak görülmüştür. Bu faaliyetler sonucu kırıklar süresince magma yeryüzüne akmış ve volkanik araziyi oluşturmuştur. Volkanik dağları şu şekilde sıralayabiliriz.

a) Doğu An. Bölgesi Volkanları:

Bu dağlar Van gölünün kuzeyinde bir fay hattı üstünde yer almıştır. Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı dağı bu dağ sırasının kuzeydoğu ucunda yer alır.
Ağrı Dağı: 1203km2’lik alan içersinde kuruludur. İki kütle halindedir. Ufak Ağrı 3896santimetre yük. Büyük Ağrı ise 5137m yüksekliğe haizdir.
Tendürek Dağı: Yüksekliği 3533 m’dir Çaldıran ilk Doğu beyazıt içinde bulunur.
Süphan dağı: Yüksekliği 4058 m’dir (Bitlis)
Nemrut Dağı: Bitlis de yer alır. Van gölü varlığını bu dağa borçludur.Nemrut Dağı şimdiki görünümünü son volkanik patlama ve çökmeden sonrasında kazanmıştır.son patlama sonucunda dağın tepe noktası yok olmuş ve krater olmuştur. Birkaç kraterin birleşmesiyle kalderalar oluşmuştur.
Ek olarak Kargapazarı, Dumlu ve Bingöl dağları volkanik yapılı dağlardır.

B)İç Anadolu bölgesi Volkan Dağları :

Erciyes: 3917m dir. Bu dağ, İç Anadolu’nun en yüksek dağıdır. Erciyes dağının oluşumu birkaç aşamalıdır. Yamaçlardan merkezden çevreye doğru yayılan kırık hatları vardır. Zirve kesimlerinde sirkler ve buzullar vardır. Erciyes Kayseri ve Develi için su deposu görevini görür.Yurdumuzun başlıca kayak ve kış turizmi merkezleri arasındadır.
Hasan Dağı:
Aksaray da yer edinen bu dağ bir volkan konisidir. Ek olarak: gene Aksaray’da yer edinen
Melendiz Dağı, Karapınar civarlarında
Karacadağ ve Karadağ genç volkan konileridir.
İç Anadolu’da Ürgüp-Nevşehir çevresinde tüfler ve tüflerin sıkışmasıyla oluşan kayaçların yer almış olduğu bir volkanik arazi yer alır. Bunların üstünde Peribacaları bulunur. Karapınar (Konya) çevresinde volkanik arazi üstünde oluşmuş göller vardır. Bunların en tanınmışı Meke Tuzlası dır.

C) Ege Bölgesi Volkanları:

Kula çevresinde yoğunlaşmıştır. Genç Kula volkanlarının 70 kadar konisi vardır. Bunlar fazla yüksek değildirler. Koyu renkli volkanik materyallerin yaygın olmasından dolayı yöreye halk içinde yanık arazi de denir.

D) Güneydoğu Anadolu Bölgesi Volkanları:

Bunlardan en tanınmışı 1957 m yüksekliğindeki Karacadağ’ dır. Karaca dağdan lavlar geniş bir alana yayıldığından yayvan biçimine haiz olan bu dağ halk içinde kalkan biçimli volkan olarak adlandırılıyor.
Bunlardan başka ;Köroğlu Dağı, Işık Dağı,öteki volkan dağlarıdır.