Zaman Zarfı Nedir

Fiilin yapılmış zamanını bildiren sözcüklere vakit zarfı denir. Süre zarfları fiile sorulan "ne vakit" sorusuna çözüm verir. Özell...

Fiilin yapılmış zamanını bildiren sözcüklere vakit zarfı denir. Süre zarfları fiile sorulan "ne vakit" sorusuna çözüm verir.

Özellikleri
* Fiile (ya da zarfı olduğu başka kelimelere) sorulan “ne zaman”, “ne kadar süre” sorusuna çözüm verir.

* Süre zarfları, zarf olarak kullanılan çeşitli vakit isimleridir.

 * Çekimsizdirler. İsim çekim ekleri alırlarsa zarf olmaktan çıkarlar.

* Başlıca vakit zarfları şunlardır:
“dün, bugün, yarın, şimdi, gece, gündüz, güpegündüz, gündüz gözüne, cuma günü, haftaya, önceki gün, akşam, sabah, akşamleyin, sabahleyin, azca ilkin, geç, iki gün, iki saat, on dakika, iki günde, iki saatte, uzun süre, uzun vakit, biz gelmeden, demin, hemen hemen, hâlâ, daha, gene, gene, artık, sonrasında, evvelâ, daima, hep, hemen hemen, derhal, geceleri, sabahları, evvel, ayda bir, buraya gelmeden, anlatırken, yaşarken ...”

Azca ilkin gitmişti.

Sonrasında uğrarsınız.

Hemen hemen işimiz bitmedi.

Artık buralara gelmeyeceğim.

Yarın geleceklermiş.

Okulu gelecek yıl bitireceğim.

Kâmil dün akşam telefon etti.

Ayda bir uğrar buralara.

Toplantı iki saat sürdü.

İnsanların vefasızlığını geç anladım.

İzmir'den dün geldi

Bu mevzuyu akşam konuşalım.

O erken kalkar, geç yatardı.

* “-leyin” eki sınırı olan sayıda vakit zarfı yapar:

sabahleyin, akşamleyin...

* “-leri” eki vakit isimlerine gelmiş olarak -iyelik anlamı taşımaksızın- “her ” anlamı katacak şekilde vakit zarfı yapar:

sabahları, akşamları, önceleri, ikindileri...

* “-ın” eki de vakit isimlerine gelmiş olarak vakit zarfı yapar:

 yazın, kışın, ilkin, güzün...

* “-e, -de, -den” ekleri ve bu eklerle beraber bazı edatlar vakit zarfı yapar:

Yola çıktık; akşama geliriz sanırım.

Bayramlarda tüm aile bir araya toplanır.

Azıklarınızı geceden hazırlamıştım.

* Edat barındıran ve fiilin başlangıç ve bitiş zamanını bildiren zarflar edat tümleci olarak da değerlendirilebilir.

Sabahtan beri burada bekliyoruz.

Akşama kadar geri döner misin?

Günlerden beri yağmur yağıyordu.

Kar akşama kadar yağabilir.

* Süre anlamı taşıyan zarf-fiiller ve zarf-fiil grupları da vakit zarfı olarak kullanılır:

Buraya gelmeden haber verin.

Bizi karşısında görünce şaşırdı.

Yaşadıklarını anlatırken gözleri yaşardır.

İstanbul'a geleli iki yıl oldu.

* Bazı deyimler, vakit zarfı olur:.

Eli kulağında gelir. (Süre Zarfı)

* “İleride” kelimesi cümlede kullanılışına bakılırsa kimi zaman isim, kimi zaman zarf olur.

İleride bir adam duruyor. (İsim) 

İleride size oturmaya geleceğim. (Süre zarfı)