Zamirler Kaça Ayrılır Nedir

Zamir (Adıl) İsim olmadıkları halde isim şeklinde kullanılan bu sözcüklere zamir adı verilir. Tümce içinde zamirin karşıladığı isim ya da s...

Zamir (Adıl)

İsim olmadıkları halde isim şeklinde kullanılan bu sözcüklere zamir adı verilir. Tümce içinde zamirin karşıladığı isim ya da söz öbeği bilinmiyorsa, tümce belirsiz bir mana taşır.

Zamirler değişik bölümlere ayrılır. Bu tarz şeyleri sağdaki menüde gördüğünüz şekilde 5 ayrı grupta sıralayabiliriz. Şžimdi bu tarz şeyleri tek tek inceleyelim.

1. Şžahıs (şahıs) Zamirleri

Şžahıs isimlerinin yerine geçen zamirlerdir. Dilimizde altı kişi olduğuna bakılırsa altı tane kişi zamiri var anlamına gelir.
Ben biliyorum.
Sen biliyorsun.
O biliyor.
Bizler biliyoruz
Siz bildiğiniz gibi.
Onlar biliyorlar.

2. Dönüşlülük Zamiri

Bu zamir “kendi” sözcüğüdür. Şžahıs isimlerinin yerine geçebileceği şeklinde hayvan isimlerinin ya da cansız varlıkların isimlerinin yerine de geçebilir. Büyük bölümü süre ek alıp kullanılır.

Kendim Kendimiz
Kendin Kendiniz
Kendi Kendileri

Bu sözcüklerdeki altı çizili ekler dönüşlülük zamirinin hangi şahsı ifade ettiğini gösterir.

Dönüşlülük zamirinin en mühim özelliği, başka zamirlerle birlikte kullanılabilmesidir. Bu şekilde durumlarda zamir, pekiştirme anlamı taşır.

“Bu suali ben kendim çözdüm.”

Cümlesinde hem “ben” hem “kendim” zamirleri kullanılmış; bu şekilde “ben” zamirinin anlamı kuvvetlenmiş.

3. İşaret Zamirleri

İsimleri, yerlerini işaret ederek karşılayan zamirlerdir. Bu tür durumlar işaret sıfatının zamirleşmesiyle oluşmuştur.

Bu geldi. Bu tür durumlar alındı.
Şžu satıldı. Şžunlar çağırdı.
O gidecek. Onlar beğenildi.

Cümlelerinde altı çizili sözcükler işaret zamirleridir. Burada üçüncü tekil kişi için kullanılan “o” zamiriyle, işaret zamiri olan “o” zamirini karıştırmayalım. Şžahıs zamirleri bir tek şahıslarda kullanılır.

“O, ders çalışır.” cümlesinde kişi zamiri olan “o” sözü “O, demirden yapılmış.” cümlesinde insan olamayacağından işaret zamiri olmuştur.

Fakat işaret zamirleri insanoğlu için de kullanılabilir.

“Bu bana ait kardeşim, şu da onun dostu.”

Cümlesinde altı çizili zamirler işaret zamiri oldukları halde kişi isimlerinin yerlerine geçmiş. Bu durumda “o” işaret zamirinin de insanı karşılayacağı fikir edilebilir. Mesela sınıfta işaret ederek,

“Bu, tembel; şu, küçük oranda çalışkan; o, sınıfın en iyisi.”
dersek “o” işaret zamiridir. Çünkü “o” kişi zamiri sözü edilen kişinin yanımızda olmadığı doğrusu bizim onu görmediğimiz durumlarda kullanılır.

Bunların haricinde işaret bildiren başka zamirler de vardır. Fakat bunların yapısı küçük oranda farklıdır.

Burası eskiden boştu.
Şžurası sizin ev miydi?
Orası pek hoşuma gitmedi.
Buraları bizlere aitti.
Şžuraları paklayın.
Oraları unuttum dahi ben.

Cümlelerinde altı çizili sözcükler de işaret zamirleridir. Bunların haricinde,

“Bu kitap bana ait, diğeri senin.”

Cümlesindeki altı çizili zamir şeklinde daha işaret zamiri de vardır.

4. Belgisiz Zamirler

İsimleri, tam olarak belirgin olmayan bir nicelik yönünden belirten belgisiz sıfatlar, adlar fikir onları karşılar ve belgisiz zamir olur.

“Bir takım insanoğlu çalışkandır.” cümlesinde altı çizili ödat;
“Bazıları çalışkandır.” cümlesinde zamir olur. Çünkü “insanlar” isminin yerine geçer. Bu durumu örnekte daha gösterelim.

Pek çok talebe bu meseleyi bilmez.
ödat

Çoğu bu meseleyi bilmez.
zamir

Hiçbir kalemi beğenmedim.
ödat

Hiçbirini beğenmedim.
zamir

Bir çok yaşlı parkta oturuyordu.
ödat

Birkaçı parkta oturuyordu.
zamir

Ödat olarak kullanılmayan belgisiz zamirler de vardır:
Hepimiz senin burada bulunduğunu sanıyordu.
Kimse ben haber vermeden içeri girmesin.
Hepsi de çok ucuz fiyata satılmış.

Bu cümlelerdeki altı çizili sözcükler bir tek zamir olarak kullanılabilir.

5. Sual Zamirleri

İsimlerin yerlerine sual yöntemiyle geçen sözcüklerdir. Bu kelimelerin yerine, sordurulmuş olduğu adlar getirilebilir.

“Bu çiçeği sana arkadaşından başka kim getirir?”

Cümlesinde altı çizili söz, çiçeği getiren kişinin isminin yerine kullanılmıştır. Bu kişinin adını “kim” zamirinin yerine koyabiliriz.

Çarşıdan ne aldın?
Nerede oturuyorsunuz?
Hangisi ilkin geldi?
Kaçı bizlerle gelecek?

Zamirler, kendileri şeklinde ismin yerine geçen adlaşmış sıfatlarla karıştırılmamalıdır. Bunların ikisi de ismin yerine geçiyor. Fakat zamirler adların herhangi bir niteliğini bildirmediği halde adlaşmış sıfatlar adı niteliğiyle birlikte karşılar.

Bu hanım dün de gelmişti.
Yaşlı hanım dün de gelmişti.

Bu tümcelerde altı çizili sözlerin ikisi de sıfattır. Birincisi işaret sıfatı, ikincisi ise niteleme sıfatıdır. Bu sıfatların belirttiği “kadın” adları cümleden çıkarılırsa,

“Bu dün de gelmişti.”
“Yaşlı dün de gelmişti.”

şekline gelen tümcelerde altı çizili sözler ismin yerine geçmişlerdir. Bu kelimelerin anlamlarına baktığımızda “bu” sözcüğünün, yerine geçmiş olduğu ismin niteliğini bildirmediğini, “yaşlı” sözcüğünün ise bildirdiğini görüyoruz. Öyleyse birincisi zamir, ikincisi adlaşmış sıfattır.