Zırnık koklatmamak’taki zırnık Farsça zarnîx, arsenik sülfit demek, parlak sarı renkte zehirli bir mineral. 19. yüzyılda kadmiyum sarısı keş...
Zırnık koklatmamak’taki zırnık Farsça zarnîx, arsenik sülfit demek, parlak sarı renkte zehirli bir mineral. 19. yüzyılda kadmiyum sarısı keşfedilinceye dek sarı boya yapımında bu kullanılırmış. Farsça sözcüğün anlamı “sarı renkliâ€.
Simyacılar bu nesneyi altın yapım etme çalışmalarında kullanmışlar. Yunanca arsenÃkion Farsçadan (daha doğrusu bunun Arapça öntakılı az-zarnîk biçiminden) alıntıymış; ilk kez 1100’lerin sonunda Selanik Piskoposu Eusthatios’un eserinde kayda geçmiş. Bu şekilde saçma sapan şeyleri nereden biliyoruz? Du Cange’ın emsalsiz Ortaçağ Yunancası sözlüğünün 1688 baskısını internetten indirdik, oradan biliyoruz. 1250 yılı dolayında Paris Üniversitesinde Albertus Magnus zırnıktan saf arseniği ayırmayı başarmış, bu ayırdığı saf elemente de “arsenik ruhu†gibilerinden bir isim vermiş. Bu Albertus aslına bakarsak mühim bir felsefeci ve ilahiyatçıdır, bu şekilde işlerle de uğraştığını bilmiyordum.
Zarda “sarıya boyanmışâ€, Türkçede seslisi inceltilip zerde olur, zerde pilav demek aslına bakarsak safranla boyanmış sarı pilav anlamına gelir. Zard-alû sarı eriktir, Farsçada alelumum kaysıya denir, bizde ise zerdali kayısının bir cinsi. Zarrîn/zerrîn sarı saçlı ya da altın renkli olandır. Zerrîn-direht diye portakal ağacına denirmiş, “altın ağaç†manasına, zerrîn-kâse de şairlerin güneşe verdikleri bir isim. (Nişanyan'dan alıntıdır.)
YORUMLAR