Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920 - 1940) • Geniş kitlelere seslenme, seslenirken de onları harekete geçirme amacı vardır. • Seslenilen k...
Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920 - 1940)
• Geniş kitlelere seslenme, seslenirken de onları harekete geçirme amacı vardır.
• Seslenilen kitlenin sözcülüğü yapılır.
• Anlatımda söylev üslubuna özgü özellikler vardır.
• Halk ve divan şiirinden, Rus fütürizminden etkilenilmiştir.
• Kendilerinden sonra gelen kuşağı ve 1960 kuşağını derinden etkilemişlerdir.
• Serbest nazım olanaklarından yararlanmışlardır.
• Ölçü bırakılarak özü, biçimin bağından koparmak istemişlerdir.
• Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler, bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz
şiirler yazmışlardır.
• Şiir tezlidir, savunulan bir görüş vardır ve bu görüş kendini şiirde belli eder.
• Şair, toplumun bir parçası olduğu için şiirlerini toplumsal bir kaygı ile yazmalıdır.
• Şair ancak toplum şiirleri yazarak kendini geliştirebilir. Bireysellikten önce kolektiflik
vardır.
• Seslenilen kitlenin sözcülüğü yapılır.
• Anlatımda söylev üslubuna özgü özellikler vardır.
• Halk ve divan şiirinden, Rus fütürizminden etkilenilmiştir.
• Kendilerinden sonra gelen kuşağı ve 1960 kuşağını derinden etkilemişlerdir.
• Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler, bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz
şiirler yazmışlardır.
Yukarıda özellikleri verilen Cumhuriyet dönemi şiir anlayışını savunan görüş aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Öz şiir anlayışını sürdüren şiir
B) Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir
C) Serbest nazım ve toplumcu şiir
D) Yedi Meş’aleciler şiir anlayışı
E) Beş Hececiler şiir anlayışı
Çözüm: Özellikleri verilen şiir anlayışını savunan görüş serbest nazım ve toplumcu
şiirdir. Bu anlayış Rus fütürizminden etkilenmiş ölçüsüz uyaksız şiirler yazmışlardır.
Vahşi hayvanlara yediriyorlar ölülerimizi
Beyazlar bizimle savaşınca
Bizse kendimiz yiyiyormuşuz
Onları haklayınca
Böylede olsa
Daha şerefli bir mezar değil mi
Hayvan bağırsaklarından
Bir kahramanın midesi
Yukarıdaki şiirle ilgili olarak aşağıdaki yargıların hangisi yanlıştır?
A) Serbest nazım biçimi kullanılmıştır.
B) Toplumcu şiir özellikleri göstermektedir.
C) Sözcük yinelemeleriyle ritim sağlanmıştır.
D) İronik bir anlatımı vardır.
E) Konuşma dilinin doğallığıyla yazılmıştır.
Çözüm: Şiir dizelerine bakıldığında sözcük tekrarına yer verilmediği görülmektedir.
İkinci Dünya Savaşı’na girmemekle birlikte çekilen sıkıntının gittikçe artan yoksulluğun
etkisiyle şiirler yazmışlardır. İşledikleri tema, kullandıkları nazım biçimleri,
anlatım özellikleri kendilerine özgü olan şairler, 1940-1960 arasında “kırk kuşa
ğını” oluşturmuşlardır. İşledikleri değişik temalar yanında, ortak temaları, barış,
özgürlük, eşitliktir.
Bu parçada sözü edilen sanatçılar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gerçeküstücüler B) Öz şiir şairleri C) Toplumcu gerçekçiler
D) I. Yeniciler E) II. Yeniciler
Çözüm: Öncülde verilen bilgiler doğrultusunda cevap toplumsal gerçekçilerdir. Barış,
özgürlük bu kuşağın değişmez konularıdır.
SABAHATTİN ALİ (1907 - 1948)
Eserleri
Şiir: Dağlar ve Rüzgâr, Değirmen, Kurbağaların Serenadı
Roman: Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna
Öykü: Değirmen, Kağnı, Ses, Sırça Köşk, Yeni Dünya
Oyun: Esirler
SABAHATTİN ALİ (1907 - 1948) EDEBİ KİŞİLİĞİ
• Bulgaristan’ın Gümülcine ilçesinin Eğridere köyünde doğdu.
• Sinop ve Konya cezaevlerinde bir yıl yattı.
• Rıfat İlgaz ve Aziz Nesin’le “Marko Paşa” dergisini çıkardı.
• İşsiz kaldığı bir dönemde bir süre kamyon şoförlüğü yaptı.
• Kılavuzu Ali Ertekin tarafından öldürüldüğü iddia edildi.
• Yazmaya şiirle başladı. Ününü öykü ve romanlarıyla kazandı.
• Şiirlerini halk şiirinden esinlenerek yazdı.
• En iyi tanınan şiirleri: Geçmiyor Günler, Aldırma Gönül, Leylim Ley’dir.
• Türk edebiyatında, köye ve köylüye ilgiyi ilk o göstermiştir.
• Romanlarında da insanın ruhuna ayna tutmuş ve gerçeğe bu aynadan bakmıştır.
• Anadolu insanına yaklaşımıyla edebiyata yeni bir boyut kazandırdı.
• Konularını toplumsal eşitsizliklerden aldı. Ezilen insanların acılarını, sömürülmelerini
dile getirdi. Aydınlar ve kentlilerin Anadolu insanına karşı takındıkları küçümseyici
tavrı eleştirdi.
Leylim Ley
Döndüm daldan düşen kuru yaprağa
Seher yeli dağıt beni kır beni
Götür tozlarımı burdan uzağa
Yarin çıplak ayağına sür beni
Ayın şavkı vurur sazım üstüne
Söz söyleyen yoktur sözüm üstüne
Gel ey hilal kaşlım dizim üstüne
Ay bir yandan sen bir yandan sar beni
Aldım sazı çıkmış gurbet görmeye
Dönüp yare geldim yüzüm sürmeye
Ne lüzum var şuna buna sormaya
Senden ayrı ne hal oldum gör beni
Yedi yıldır uğramadım yurduma
Dert ortağı aramadım derdime
Geleceksen bir gün düşüp ardıma
Kula değil yüreğine sor beni
Sabahattin ALİ
Edebiyata şiirle başladı. Romanlar yazdı. Asıl gücünü hikâyelerinde gösterdi.
Anadolu’nun köylü hayatından aldığı acıklı konuları realist hatta natüralist bir teknikle
işledi. “Kağnı”, ‘Değirmen”, Kürk Mantolu Madonna’ yapıtlarından bazılarıdır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nabizade Nazım
B) Sabahattin Ali
C) Selahattin Enis
D) Rıfat İlgaz
E) Necati Cumalı
Çözüm: Parçada bahsedilen bilgiler Sabahattin Ali’ye aittir. Kuyucaklı Yusuf ve
Kürk Mantolu Madonna adlı eserleriyle tanınmıştır.
NAZIM HİKMET (1902 - 1963)
Eserleri
Şiir: Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı, Varan 3,
* Portreler, 1+1=1, Dört Hapishaneden, Gece Gelen Telgraf, Kuvayi
Milliye Destanı, Benerci Kendini Niçin Öldürdü, Taranta
Babu’ya Mektuplar, Memleketimden İnsan Manzaraları, 835
M k Satır, Rübailer, Sesini kaybeden Şehir
Oyun: Kafatası, Bir Ölü Evi veya Merhumun Hanesi, Yusuf ile Menofis, Kadınların
İsyanı
Roman: Kan Konuşmaz, Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim
Masal Kitabı: Sevdalı Bulut
NAZIM HİKMET (1902 - 1963) EDEBİ KİŞİLİĞİ
• Lakabı “Güzel Yüzlü Şair” ve “Mavi Gözlü Dev” dir.
•Yasaklı olduğu yıllarda Orhan Selim adını da kullandığı olmuştur.
• Türkiye’de serbest nazmın ilk uygulayıcısıdır.
• Eserleri birçok ödül almıştır. Türkiye’deki yaşamının bir kısmını hapiste geçirmiş
daha sonra Moskova’ya gitmiş ve Türk vatandaşlığından çıkarılmıştır.
• Nazım Hikmet, 1938’de cezaevine girmiş ve şiirleri yasaklanmıştır. Türkiye’de
ancak ölümünden iki yıl sonra 1965’te şiirleriyle yeniden önem kazanmıştır.
• İlk şiirlerini hece ölçüsü ile yazmaya başlamasına rağmen içerik bakımından di
ğer hececilerden uzaktı. Şiirsel gelişimi arttıkça hece ölçüsü ile yetinmemeye ve
şiiri için yeni formlar aramaya başladı.
• Hece ölçüsünden ayrılarak Türkçenin vokal özellikleri ile harmoni oluşturan serbest
ölçüyü benimsedi.
• Şiirlerini siyasi düşüncelerini yaymakta araç olarak kullandı.
• Tahir ile Zühre en iyi bilinen şiiridir.
Tahirle Zühre Meselesi
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil,
bütün iş Tahirle Zühre olabilmekte
yani yürekte.
Meselâ bir barikatta dövüşerek
meselâ kuzey kutbunu keşfe giderken
meselâ denerken damarlarında bir serumu
ölmek ayıp olur mu?
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.
Seversin dünyayı doludizgin
ama o bunun farkında değildir
ayrılmak istemezsin dünyadan
ama o senden ayrılacak
yani sen elmayı seviyorsun diye
elmanın da seni sevmesi şart mı?
Yani Tahiri Zühre sevmeseydi artık
yahut hiç sevmeseydi
Tahir ne kaybederdi Tahirliğinden?
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.
Nazım Hikmet RAN
HAŞAN İZZETTİN DİNAMO (1909 - 1989)
Eserleri
Şiir: Karacaahmet Senfonisi, Deniz Feneri, Özgürlük Türkü
sü, Sürgün Şiirleri, Çoban Şiirleri, Mapushanemden Şiirler,
Nazım’dan Meltemler, Gecekondumdan Şiirler, Tuyuğlar
Roman: Kutsal İsyan, Kutsal Barış, Savaş ve Açlar, Aç
lık, Anadolu’da Bir Yunan Askeri, Koyun Baba, Öksüz Musa,
Musa’nın Gecekondusu, Musa’nın Mapushanesi
Öykü: Savaşta Çocuklar
Anı: 6-7 Eylül Kasırgası
HAŞAN İZZETTİN DİNAMO
KUTSAL İSYAN
HAŞAN İZZETTİN DİNAMO (1909 - 1989) EDEBİ KİŞİLİĞİ
• Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümünü bitirdi.
•Askerlik hizmetini yaparken “Yeni Edebiyat” dergisinde yayımlanan şiirleri nedeniyle
suçlandı.
• Fotoğrafçılık yaptı.
• Takma isimlerle görgü ve çocuk kitapları yazdı.
• İlk şiiri 1925 yılında Giresun’da çıkan “İzler” dergisinde yayımlandı.
• Başlangıçta hece ölçüsüyle şiirler yazdı. Daha sonra serbest vezne yöneldi.
• İlk şiirlerinde Faruk Nafiz Çamlıbel, sonrakilerde Nâzım Hikmet etkisi görülür.
• Şiirlerinde zengin bir çağrışım düzeniyle doğayı ve yaşamın çeşitli kesitlerini
vermeyi amaçlar, bir yandan da toplumsal gerçeği kavratmak ister.
• Şiirlerini uzun bir süre kitaplaştırmadı.
• İlk şiir kitabı “Deniz Feneri” 1937’de basıldı.
Eğitimini yarıda bırakan şair, geçimini çeviriler yaparak ve özel ders vererek sağ
ladı. Gençliğinde bireysel şiirler yazsa da Nazım Hikmet’in şiirleriyle tanışınca
kandine toplumcu bir çizgi çizdi. Nazım’ın yanında, Sabahattin Ali, Rıfat İlgaz ve
A. Kadir gibi şairlerle birlikte çalıştı. Yedi ciltlik “Kutsal İsyan” ve “Savaş ve Açlar”
gibi önemli romanlara imza atmıştır. Genellikle savaş dönemini anlatan romanlarının
yanında şiir kitapları ve bir de öykü kitabı bulunmaktadır.
Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Haşan İzzettin Dinamo
B) İlhami Bekir Tez
C) Ömer Faruk Toprak
D) Niyazi Akıncıoğlu
E) Abdülkadir Demirkan
Çözüm: Öncülde edebi kişiliğinden ve eserlerinde bahsedeilen sanatçı Haşan İzzettin
Dinamo’dur.
Çocuklar ölebilir yarın,
hem de ne sıtmadan ne kuşpalazından
düşerek de değil kuyulara filân;
çocuklar ölebilir yarın,
çocuklar sakallı askerler gibi ölebilir yarın,
çocuklar ölebilir yarın atom bulutlarının ışığında
Yukarıdaki şiirle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Ölçü kullanılmamıştır.
B) İmgeye yer verilmemiştir.
C) Belli bir uyak düzeni vardır.
D) Bireysel bir dramdan hareketle savaşın kötülüğü anlatılmıştır.
E) Ses benzerliklerinden yararlanılmıştır.
Çözüm: Şiirde belirli bir uyak düzeni bulunmamaktadır.
Ne Kadar Öğrendim?
1. Rus yazar Mayakovski’den etkilenmiştir. Fütürizm akımının etkisi altında kalan
sanatçı ölçüsüz, serbest şiirler yazarak Türk şiirine yeni bir soluk kazandırmıştır.
Rusya’dan Türkiye’ye döndüğünde yayımladığı “835 Satır” adlı eseriyle
çağdaşlarından ayrı bir şiir anlayışı benimsediğini göstermiştir.
Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A) Cahit Zarifoğlu
B) Refik Durbaş
C) Ataol Behramoğlu
D) İsmet Özel
E) Nazım Hikmet
Çözüm: Parçada sözü edilen şair Nazım Hikmet’tir. Nazım Hikmet fütürizm akı
mının ülkemizdeki temsilcisidir, serbest şiiri edebiyatımıza getirmiştir.
2. (I) Toplumcu şiir halkı ve halkın sorunlarını anlatan şiir türüdür. (II) Nazım
Hikmet ve Rıfat İlgaz’ın şiirleri buna örnektir. (III) Yirminci yüzyılın başlarında,
neredeyse tüm dünyada eşzamanlı olarak gelişen siyasal ve toplumsal hareketlere
bağlı olarak yeni bir edebiyat akımı doğar. (IV) Toplumsal gerçekçilik ya
da sosyalist gerçekçilik adı verilen bu akım; sadece şiirde etkisini gösterir. (V)
Emekçilerin sorunlarını, emek-sermaye çelişkisini ve yaşamsal kaygılarını konu
alan bu akım, “toplum için sanat” görüşünü temsil eder.
Bu parçadaki numaranmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C)III. D) IV. E) V.
Çözüm: Toplumsal gerçekçilik akımı sadece şiirde değil hikaye ve roman türünde
de etkisini gösterir.
3. Aşağıdakilerden hangisi serbest nazım ve toplumcu şiir için söylenemez?
A) Sürrealizmin etkisi şiirde kendini gösterir.
B) Şiir tezlidir, savunulan bir görüş vardır ve bu görüş kendini şiirde belli eder.
C) Şair, toplumun bir parçası olduğu için şiirlerini toplumsal bir kaygı ile yazar.
D) Şair ancak toplum şiirleri yazarak kendini geliştirebilir.
E) Dilin harekete geçiren gücünden, etkisinden yararlanılmıştır.
Çözüm: Serbest nazım ve toplumcu şiirde görülen şiir akımı fütürizmdir, sürrealizm
akımının etkisi görülmez.
4. Aşağıdakilerden hangisi serbest nazım ve toplumcu şiir için söylenemez?
A) Söylev üslubundan yararlanılmıştır.
B) Geniş kitlelere hitap etmek, onları harekete geçirmek için yazılmıştır.
C) Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz
şiirler yazmışlardır.
D) Gelecekçilik (Fütürizm) akımından etkilenmişlerdir.
E) Göz için kafiye anlayışını benimsemişlerdir.
Çözüm: Serbest nazım ve toplumcu şiirde biçimden çok içeriğe önem verilmiştir
bu nedenle ölçüsüz uyaksız şiirler yazmışlardır.
5. 20. yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bu akımın sanatçıları, şiirde
temel öğelerin cesaret, isyan ve cüret olduğunu savunmuşlardır. Edebiyatın
durgun değil hareketli, barışçıl değil kavgacıl olmasını istemişlerdir. Savaşı övmüşler
ve geçmişi kötülemişlerdir. Türk Edebiyatında Nazım Hikmet, ünlü Rus
şairi gelecekçi Mayokovski’den etkilenmiştir.
Yukarıda sözü edilen akım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fütürizm
B) Sembolizm
C) Sürrealizm
D) Egzistansiyalizm
E) Dadaizm
Çözüm: 20. Yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bir akım olup ülkemizde
ise bu akımın temsilcisi Nazım Hikmet olmuştur.
6. I. Şiiri kavga ve mücadelenin emrinde kullanırlar.
II. Şairlerin hepsi şiirlerinde cesaret, fırsat ve kanunlardaki boşluklara göre
ideolojik davranır.
III. Bu tip şiirler yirminci yüzyıl başlarında yazılmaya başlamıştır.
IV. Sürekli işçi - patron, ağa - köylü, köylü - şehirli, ordu-halk, polis - vatandaş
çatışması üzerinde dururlar.
V. Dilin göndergesel işlevinden yararlanılmıştır.
Yukarıdakilerden hangisi toplumcu şiir için söylenemez?
A) I. B) II. C)III. D) IV. E) V.
Çözüm: Toplumcu şiir daha çok dilin harekete geçiren gücünden etkisinden yararlanmıştır.
Göndergesel işlev ise öğretici metin türlerinde kullanılır.
• Geniş kitlelere seslenme, seslenirken de onları harekete geçirme amacı vardır.
• Seslenilen kitlenin sözcülüğü yapılır.
• Anlatımda söylev üslubuna özgü özellikler vardır.
• Halk ve divan şiirinden, Rus fütürizminden etkilenilmiştir.
• Kendilerinden sonra gelen kuşağı ve 1960 kuşağını derinden etkilemişlerdir.
• Serbest nazım olanaklarından yararlanmışlardır.
• Ölçü bırakılarak özü, biçimin bağından koparmak istemişlerdir.
• Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler, bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz
şiirler yazmışlardır.
• Şiir tezlidir, savunulan bir görüş vardır ve bu görüş kendini şiirde belli eder.
• Şair, toplumun bir parçası olduğu için şiirlerini toplumsal bir kaygı ile yazmalıdır.
• Şair ancak toplum şiirleri yazarak kendini geliştirebilir. Bireysellikten önce kolektiflik
vardır.
• Seslenilen kitlenin sözcülüğü yapılır.
• Anlatımda söylev üslubuna özgü özellikler vardır.
• Halk ve divan şiirinden, Rus fütürizminden etkilenilmiştir.
• Kendilerinden sonra gelen kuşağı ve 1960 kuşağını derinden etkilemişlerdir.
• Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler, bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz
şiirler yazmışlardır.
Yukarıda özellikleri verilen Cumhuriyet dönemi şiir anlayışını savunan görüş aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Öz şiir anlayışını sürdüren şiir
B) Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir
C) Serbest nazım ve toplumcu şiir
D) Yedi Meş’aleciler şiir anlayışı
E) Beş Hececiler şiir anlayışı
Çözüm: Özellikleri verilen şiir anlayışını savunan görüş serbest nazım ve toplumcu
şiirdir. Bu anlayış Rus fütürizminden etkilenmiş ölçüsüz uyaksız şiirler yazmışlardır.
Vahşi hayvanlara yediriyorlar ölülerimizi
Beyazlar bizimle savaşınca
Bizse kendimiz yiyiyormuşuz
Onları haklayınca
Böylede olsa
Daha şerefli bir mezar değil mi
Hayvan bağırsaklarından
Bir kahramanın midesi
Yukarıdaki şiirle ilgili olarak aşağıdaki yargıların hangisi yanlıştır?
A) Serbest nazım biçimi kullanılmıştır.
B) Toplumcu şiir özellikleri göstermektedir.
C) Sözcük yinelemeleriyle ritim sağlanmıştır.
D) İronik bir anlatımı vardır.
E) Konuşma dilinin doğallığıyla yazılmıştır.
Çözüm: Şiir dizelerine bakıldığında sözcük tekrarına yer verilmediği görülmektedir.
İkinci Dünya Savaşı’na girmemekle birlikte çekilen sıkıntının gittikçe artan yoksulluğun
etkisiyle şiirler yazmışlardır. İşledikleri tema, kullandıkları nazım biçimleri,
anlatım özellikleri kendilerine özgü olan şairler, 1940-1960 arasında “kırk kuşa
ğını” oluşturmuşlardır. İşledikleri değişik temalar yanında, ortak temaları, barış,
özgürlük, eşitliktir.
Bu parçada sözü edilen sanatçılar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gerçeküstücüler B) Öz şiir şairleri C) Toplumcu gerçekçiler
D) I. Yeniciler E) II. Yeniciler
Çözüm: Öncülde verilen bilgiler doğrultusunda cevap toplumsal gerçekçilerdir. Barış,
özgürlük bu kuşağın değişmez konularıdır.
SABAHATTİN ALİ (1907 - 1948)Eserleri
Şiir: Dağlar ve Rüzgâr, Değirmen, Kurbağaların Serenadı
Roman: Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna
Öykü: Değirmen, Kağnı, Ses, Sırça Köşk, Yeni Dünya
Oyun: Esirler
SABAHATTİN ALİ (1907 - 1948) EDEBİ KİŞİLİĞİ
• Bulgaristan’ın Gümülcine ilçesinin Eğridere köyünde doğdu.
• Sinop ve Konya cezaevlerinde bir yıl yattı.
• Rıfat İlgaz ve Aziz Nesin’le “Marko Paşa” dergisini çıkardı.
• İşsiz kaldığı bir dönemde bir süre kamyon şoförlüğü yaptı.
• Kılavuzu Ali Ertekin tarafından öldürüldüğü iddia edildi.
• Yazmaya şiirle başladı. Ününü öykü ve romanlarıyla kazandı.
• Şiirlerini halk şiirinden esinlenerek yazdı.
• En iyi tanınan şiirleri: Geçmiyor Günler, Aldırma Gönül, Leylim Ley’dir.
• Türk edebiyatında, köye ve köylüye ilgiyi ilk o göstermiştir.
• Romanlarında da insanın ruhuna ayna tutmuş ve gerçeğe bu aynadan bakmıştır.
• Anadolu insanına yaklaşımıyla edebiyata yeni bir boyut kazandırdı.
• Konularını toplumsal eşitsizliklerden aldı. Ezilen insanların acılarını, sömürülmelerini
dile getirdi. Aydınlar ve kentlilerin Anadolu insanına karşı takındıkları küçümseyici
tavrı eleştirdi.
Leylim Ley
Döndüm daldan düşen kuru yaprağa
Seher yeli dağıt beni kır beni
Götür tozlarımı burdan uzağa
Yarin çıplak ayağına sür beni
Ayın şavkı vurur sazım üstüne
Söz söyleyen yoktur sözüm üstüne
Gel ey hilal kaşlım dizim üstüne
Ay bir yandan sen bir yandan sar beni
Aldım sazı çıkmış gurbet görmeye
Dönüp yare geldim yüzüm sürmeye
Ne lüzum var şuna buna sormaya
Senden ayrı ne hal oldum gör beni
Yedi yıldır uğramadım yurduma
Dert ortağı aramadım derdime
Geleceksen bir gün düşüp ardıma
Kula değil yüreğine sor beni
Sabahattin ALİ
Edebiyata şiirle başladı. Romanlar yazdı. Asıl gücünü hikâyelerinde gösterdi.
Anadolu’nun köylü hayatından aldığı acıklı konuları realist hatta natüralist bir teknikle
işledi. “Kağnı”, ‘Değirmen”, Kürk Mantolu Madonna’ yapıtlarından bazılarıdır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nabizade Nazım
B) Sabahattin Ali
C) Selahattin Enis
D) Rıfat İlgaz
E) Necati Cumalı
Çözüm: Parçada bahsedilen bilgiler Sabahattin Ali’ye aittir. Kuyucaklı Yusuf ve
Kürk Mantolu Madonna adlı eserleriyle tanınmıştır.
NAZIM HİKMET (1902 - 1963)Eserleri
Şiir: Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı, Varan 3,
* Portreler, 1+1=1, Dört Hapishaneden, Gece Gelen Telgraf, Kuvayi
Milliye Destanı, Benerci Kendini Niçin Öldürdü, Taranta
Babu’ya Mektuplar, Memleketimden İnsan Manzaraları, 835
M k Satır, Rübailer, Sesini kaybeden Şehir
Oyun: Kafatası, Bir Ölü Evi veya Merhumun Hanesi, Yusuf ile Menofis, Kadınların
İsyanı
Roman: Kan Konuşmaz, Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim
Masal Kitabı: Sevdalı Bulut
NAZIM HİKMET (1902 - 1963) EDEBİ KİŞİLİĞİ
• Lakabı “Güzel Yüzlü Şair” ve “Mavi Gözlü Dev” dir.
•Yasaklı olduğu yıllarda Orhan Selim adını da kullandığı olmuştur.
• Türkiye’de serbest nazmın ilk uygulayıcısıdır.
• Eserleri birçok ödül almıştır. Türkiye’deki yaşamının bir kısmını hapiste geçirmiş
daha sonra Moskova’ya gitmiş ve Türk vatandaşlığından çıkarılmıştır.
• Nazım Hikmet, 1938’de cezaevine girmiş ve şiirleri yasaklanmıştır. Türkiye’de
ancak ölümünden iki yıl sonra 1965’te şiirleriyle yeniden önem kazanmıştır.
• İlk şiirlerini hece ölçüsü ile yazmaya başlamasına rağmen içerik bakımından di
ğer hececilerden uzaktı. Şiirsel gelişimi arttıkça hece ölçüsü ile yetinmemeye ve
şiiri için yeni formlar aramaya başladı.
• Hece ölçüsünden ayrılarak Türkçenin vokal özellikleri ile harmoni oluşturan serbest
ölçüyü benimsedi.
• Şiirlerini siyasi düşüncelerini yaymakta araç olarak kullandı.
• Tahir ile Zühre en iyi bilinen şiiridir.
Tahirle Zühre Meselesi
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil,
bütün iş Tahirle Zühre olabilmekte
yani yürekte.
Meselâ bir barikatta dövüşerek
meselâ kuzey kutbunu keşfe giderken
meselâ denerken damarlarında bir serumu
ölmek ayıp olur mu?
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.
Seversin dünyayı doludizgin
ama o bunun farkında değildir
ayrılmak istemezsin dünyadan
ama o senden ayrılacak
yani sen elmayı seviyorsun diye
elmanın da seni sevmesi şart mı?
Yani Tahiri Zühre sevmeseydi artık
yahut hiç sevmeseydi
Tahir ne kaybederdi Tahirliğinden?
Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da
hattâ sevda yüzünden ölmek de ayıp değil.
Nazım Hikmet RAN
HAŞAN İZZETTİN DİNAMO (1909 - 1989)Eserleri
Şiir: Karacaahmet Senfonisi, Deniz Feneri, Özgürlük Türkü
sü, Sürgün Şiirleri, Çoban Şiirleri, Mapushanemden Şiirler,
Nazım’dan Meltemler, Gecekondumdan Şiirler, Tuyuğlar
Roman: Kutsal İsyan, Kutsal Barış, Savaş ve Açlar, Aç
lık, Anadolu’da Bir Yunan Askeri, Koyun Baba, Öksüz Musa,
Musa’nın Gecekondusu, Musa’nın Mapushanesi
Öykü: Savaşta Çocuklar
Anı: 6-7 Eylül Kasırgası
HAŞAN İZZETTİN DİNAMO
KUTSAL İSYAN
HAŞAN İZZETTİN DİNAMO (1909 - 1989) EDEBİ KİŞİLİĞİ
• Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümünü bitirdi.
•Askerlik hizmetini yaparken “Yeni Edebiyat” dergisinde yayımlanan şiirleri nedeniyle
suçlandı.
• Fotoğrafçılık yaptı.
• Takma isimlerle görgü ve çocuk kitapları yazdı.
• İlk şiiri 1925 yılında Giresun’da çıkan “İzler” dergisinde yayımlandı.
• Başlangıçta hece ölçüsüyle şiirler yazdı. Daha sonra serbest vezne yöneldi.
• İlk şiirlerinde Faruk Nafiz Çamlıbel, sonrakilerde Nâzım Hikmet etkisi görülür.
• Şiirlerinde zengin bir çağrışım düzeniyle doğayı ve yaşamın çeşitli kesitlerini
vermeyi amaçlar, bir yandan da toplumsal gerçeği kavratmak ister.
• Şiirlerini uzun bir süre kitaplaştırmadı.
• İlk şiir kitabı “Deniz Feneri” 1937’de basıldı.
Eğitimini yarıda bırakan şair, geçimini çeviriler yaparak ve özel ders vererek sağ
ladı. Gençliğinde bireysel şiirler yazsa da Nazım Hikmet’in şiirleriyle tanışınca
kandine toplumcu bir çizgi çizdi. Nazım’ın yanında, Sabahattin Ali, Rıfat İlgaz ve
A. Kadir gibi şairlerle birlikte çalıştı. Yedi ciltlik “Kutsal İsyan” ve “Savaş ve Açlar”
gibi önemli romanlara imza atmıştır. Genellikle savaş dönemini anlatan romanlarının
yanında şiir kitapları ve bir de öykü kitabı bulunmaktadır.
Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Haşan İzzettin Dinamo
B) İlhami Bekir Tez
C) Ömer Faruk Toprak
D) Niyazi Akıncıoğlu
E) Abdülkadir Demirkan
Çözüm: Öncülde edebi kişiliğinden ve eserlerinde bahsedeilen sanatçı Haşan İzzettin
Dinamo’dur.
Çocuklar ölebilir yarın,
hem de ne sıtmadan ne kuşpalazından
düşerek de değil kuyulara filân;
çocuklar ölebilir yarın,
çocuklar sakallı askerler gibi ölebilir yarın,
çocuklar ölebilir yarın atom bulutlarının ışığında
Yukarıdaki şiirle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Ölçü kullanılmamıştır.
B) İmgeye yer verilmemiştir.
C) Belli bir uyak düzeni vardır.
D) Bireysel bir dramdan hareketle savaşın kötülüğü anlatılmıştır.
E) Ses benzerliklerinden yararlanılmıştır.
Çözüm: Şiirde belirli bir uyak düzeni bulunmamaktadır.
Ne Kadar Öğrendim?
1. Rus yazar Mayakovski’den etkilenmiştir. Fütürizm akımının etkisi altında kalan
sanatçı ölçüsüz, serbest şiirler yazarak Türk şiirine yeni bir soluk kazandırmıştır.
Rusya’dan Türkiye’ye döndüğünde yayımladığı “835 Satır” adlı eseriyle
çağdaşlarından ayrı bir şiir anlayışı benimsediğini göstermiştir.
Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A) Cahit Zarifoğlu
B) Refik Durbaş
C) Ataol Behramoğlu
D) İsmet Özel
E) Nazım Hikmet
Çözüm: Parçada sözü edilen şair Nazım Hikmet’tir. Nazım Hikmet fütürizm akı
mının ülkemizdeki temsilcisidir, serbest şiiri edebiyatımıza getirmiştir.
2. (I) Toplumcu şiir halkı ve halkın sorunlarını anlatan şiir türüdür. (II) Nazım
Hikmet ve Rıfat İlgaz’ın şiirleri buna örnektir. (III) Yirminci yüzyılın başlarında,
neredeyse tüm dünyada eşzamanlı olarak gelişen siyasal ve toplumsal hareketlere
bağlı olarak yeni bir edebiyat akımı doğar. (IV) Toplumsal gerçekçilik ya
da sosyalist gerçekçilik adı verilen bu akım; sadece şiirde etkisini gösterir. (V)
Emekçilerin sorunlarını, emek-sermaye çelişkisini ve yaşamsal kaygılarını konu
alan bu akım, “toplum için sanat” görüşünü temsil eder.
Bu parçadaki numaranmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C)III. D) IV. E) V.
Çözüm: Toplumsal gerçekçilik akımı sadece şiirde değil hikaye ve roman türünde
de etkisini gösterir.
3. Aşağıdakilerden hangisi serbest nazım ve toplumcu şiir için söylenemez?
A) Sürrealizmin etkisi şiirde kendini gösterir.
B) Şiir tezlidir, savunulan bir görüş vardır ve bu görüş kendini şiirde belli eder.
C) Şair, toplumun bir parçası olduğu için şiirlerini toplumsal bir kaygı ile yazar.
D) Şair ancak toplum şiirleri yazarak kendini geliştirebilir.
E) Dilin harekete geçiren gücünden, etkisinden yararlanılmıştır.
Çözüm: Serbest nazım ve toplumcu şiirde görülen şiir akımı fütürizmdir, sürrealizm
akımının etkisi görülmez.
4. Aşağıdakilerden hangisi serbest nazım ve toplumcu şiir için söylenemez?
A) Söylev üslubundan yararlanılmıştır.
B) Geniş kitlelere hitap etmek, onları harekete geçirmek için yazılmıştır.
C) Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz
şiirler yazmışlardır.
D) Gelecekçilik (Fütürizm) akımından etkilenmişlerdir.
E) Göz için kafiye anlayışını benimsemişlerdir.
Çözüm: Serbest nazım ve toplumcu şiirde biçimden çok içeriğe önem verilmiştir
bu nedenle ölçüsüz uyaksız şiirler yazmışlardır.
5. 20. yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bu akımın sanatçıları, şiirde
temel öğelerin cesaret, isyan ve cüret olduğunu savunmuşlardır. Edebiyatın
durgun değil hareketli, barışçıl değil kavgacıl olmasını istemişlerdir. Savaşı övmüşler
ve geçmişi kötülemişlerdir. Türk Edebiyatında Nazım Hikmet, ünlü Rus
şairi gelecekçi Mayokovski’den etkilenmiştir.
Yukarıda sözü edilen akım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fütürizm
B) Sembolizm
C) Sürrealizm
D) Egzistansiyalizm
E) Dadaizm
Çözüm: 20. Yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bir akım olup ülkemizde
ise bu akımın temsilcisi Nazım Hikmet olmuştur.
6. I. Şiiri kavga ve mücadelenin emrinde kullanırlar.
II. Şairlerin hepsi şiirlerinde cesaret, fırsat ve kanunlardaki boşluklara göre
ideolojik davranır.
III. Bu tip şiirler yirminci yüzyıl başlarında yazılmaya başlamıştır.
IV. Sürekli işçi - patron, ağa - köylü, köylü - şehirli, ordu-halk, polis - vatandaş
çatışması üzerinde dururlar.
V. Dilin göndergesel işlevinden yararlanılmıştır.
Yukarıdakilerden hangisi toplumcu şiir için söylenemez?
A) I. B) II. C)III. D) IV. E) V.
Çözüm: Toplumcu şiir daha çok dilin harekete geçiren gücünden etkisinden yararlanmıştır.
Göndergesel işlev ise öğretici metin türlerinde kullanılır.
YORUMLAR