Ambrosius dinsel Ezgileri nedir? Ambrosius Ezgileri özellikleri, tarihçesi, hakkında bilgi. Ambrosius Ezgileri Ambrosius dinsel ezgisi, Lati...
Ambrosius dinsel Ezgileri nedir? Ambrosius Ezgileri özellikleri, tarihçesi, hakkında bilgi.
Ambrosius Ezgileri
Ambrosius dinsel ezgisi, Latin missasıyla Ambrosius kilise ayininin dualarına eşlik eden ve tek kişinin (monofonik) ya da koronun aynı perdeden (unison) söylediği ezgidir. Bu ezgi, Milano piskoposluğu ile onun nüfuzu altında bulunan kiliselerde söylenmiş ve ortaçağdaki etkisi Bavyera’ya kadar uzanmıştır. Milano, Lugano ve İsviçre’nin Ticino kasabasında bugün de kullanılmaktadır.
Ambrosius ezgisinin 355-374 arasında Milano piskoposu olan Kapadokyalı Auksentios tarafından Milano’ya getirildiği ve kaynağının da Antiokheia olduğu sanılmaktadır. Aziz Augustinus’a göre (Confessiones, IX, 7), Auksentios’un ardılı Aziz Ambrosius koro halinde sırayla söyleyişten yararlanmış, ama bunu kendine özgü bir biçimde uygulamıştı. Aziz Ambrosius ve yandaşları, Ariusçu imparatoriçe Justina’nm ordusu tarafından kiliselerinde kuşatıldıkları sırada Ambrosius onları, “Doğu tarzı”nda mezmur okumayı öğreterek yüreklendirmişti. Ambrosius’un kendi anlattıklarından (Heksameron, III, 25) strofik (kıtali) ilahilerin söylenmesine ve her mezmurun ilk dizesinden alınan bir nakaratla mezmurun yanıtlanmasına tüm cemaatin katıldığı anlaşılmaktadır. Bu söyleyiş yöntemi kısa zamanda tüm Batı kiliselerine yayıldı. Uzun süre Aziz Ambrosius, kendi adıyla anılan dinsel ezgiyi başlatan kişi olarak kabul edilmişse de artık böyle düşünülmemektedir. Günümüzde yalnızca “Ambrosius ilahileri” olarak bilinen ölçülü müzikle bestelenmiş Latin ilahilerinin yazarı olarak kabul edilmektedir. Tersi tüm söylencelere karşın, hiçbir Ambrosius dinsel ezgisinin melodisi Ambrosius’a mal edilememektedir.
Ambrosius ayininin genel bölümü Ordinarius (missa ezgilerinden haftanın günlerine göre değişmeyen metinleri) ile Gregorius ayininin genel bölümü Ordinarius’un (standart Katolik ayini ve ezgisi) bir oranda ilgisi vardır. Her ikisinde de bir Kyrie ile bir Gloria bulunur; ama Ambrosius’ta Kyrie, Gloria’ya eklenirken, Gregorius ayinindeki genel bölümde Gloria’dan önce gelir. Her ikisinde de bir Credo (Ambrosius ayininde bu Symbolium adını alır) ve bir de Sanctus vardır. Ambrosius ayini Komünyon’da ekmeğin bölünmesi sırasında bir Proprius ezgisi (metinleri kilise takvimine göre değişen ezgi) olan Confactorium’u kullanır. Oysa Gregorius dinsel ezgisinde bir Ordinarius ezgisi olan Agnus Dei vardır. Ambrosius ayininin genel bölüm ezgileri, her zaman olmasa da genellikle heceseldir. Yani her hece seslendirilir. Yortularda okunan Gloria’sında hecesel müzik cümlesinin sonunda anlatımlı melisma’lar (her hecede birçok nota ile seslendirme) vardır. Gregorius ayinine oranla Ambrosius ayininde Ordinarius ezgisi azdır.
Milano kilisesinin kullandığı Ambrosius ezgisinin ve Ambrosius ayininin benimsenmesine özellikle Charlemagne karşı çıktı. Charlemagne, Katolik uygulamasına uygun düşmeyen her türlü müziği ve ayini hoş karşılamıyor, ortadan kaldırmaya çalışıyordu. Ambrosius dinsel ezgilerinin Charlemagne döneminde son biçimini aldığı ve üslup açısından Gregorius ezgisinden farklılaştığı sanılmaktadır. Bu ve daha sonraki dönemlerin Gregorius ezgileriyle metinlerine, Ambrosius repertuarıyla bütünleşmiş bir durumda rastlanır. 12. yüzyıldan önce yazılmış Ambrosius ezgilerini içeren hiçbir yazma olmadığı için, var olan ezgilerden ne kadarının özgün ezginin özelliklerini taşıdığını kestirmek zordur. Bununla birlikte, Ambrosius ezgileri ayrıca daha az bir örneklilik gösteren ve biçim yönünden düzensiz olan ezgilerden oluşan bir ilkel öğe de içerir. Bunlar herhalde, incelmiş ve sistemleştirilmiş Gregoryen repertuardan etkilenmeden kalmış olanlardır.
Tipik Gregorius dinsel ezgisinde bulunmayıp da Ambrosius ezgisine özgü olan birkaç özellik vardır. Gregorius ezgilerinin tersine, Ambrosius ezgileri üslup, açısından bütün kategorilerinde birörneklik göstermezler. Örneğin Gregorius Tractus’larının (bir yalın ezgi kategorisi) birbiriyle ortak kimi müziksel özellikleri vardır. Oysa Ambrosius ezgileri arasında bu tür bir bağdaşıklık gözlenmez. Ambrosius ezgilerinin belli bir modda yazılmamasına karşılık, belli bir Gregorius ezgisi sekiz kilise modundan birinde yazılmıştır. Ambrosius mezmur ezgileri bunların orta kadansları (durgu noktaları) bulunmaması ve daha geniş bir okuma notası (reciting tone; her notada birçok hecenin seslendirilmesi) ile bitiş yerleri bulunması bakımından Gregorius mezmur ezgilerinden farklıdırlar.
YORUMLAR