Çarpışma Kuramı Nedir? Konu Anlatımı

Kimyada çarpışma kuramı (teorisi) nedir? Çarpışma kuramının özellikleri, örneklerle mevzu sunumu, hakkında bilgi. ÇARPIŞMA KURAMI (TEORİSİ) ...

Kimyada çarpışma kuramı (teorisi) nedir? Çarpışma kuramının özellikleri, örneklerle mevzu sunumu, hakkında bilgi.

ÇARPIŞMA KURAMI (TEORİSİ)

Çarpışma kuramı, tepkimeleri tanecik düzeyinde açıklar. Tepkimeye giren atom, iyon ya da molekül birbirleriyle çarpışmadığı (birbirlerinden uzakta olduğu) sürece bir kimyasal tepkime olmaz. Bu tanecikler tepkime vermesi için birbirleriyle ne olursa olsun çarpışmalıdır.

Örnek olarak: ve moleküllerinden HI(g) molekülleri oluşabilmesi için;

I. Tepkimeye giren ve moleküllerinin çarpışması,

II. Tepkimeye giren ve da aynı tür atomlar arasındaki bağların kopması.

III. Ürünlerde (hidrojen ile iyot içinde) yeni bağların oluşması gereklidir.

Bundan dolayı de (bir tepkimenin olması için):

1- Taneciklerin uygun geometride çarpışmaları.

2- Çarpışan taneciklerin tepkime için minimum kinetik (eşik enerjisine) enerjiye haiz olmaları gereklidir.

HI ün oluşumu alt tarafta şematik olarak gösterilmiştir.

Tepkimeye Aktifleşmiş ürünler giren maddeler karmaşık HI ün oluşumunu grafik üstünde gösterebiliriz.

►Aktifleşme (Etkinleşme) enerjisi: Tepkimeye giren maddelerin

potansiyel enerjisi ile aktiflenmiş (etkinleşmiş) kompleksin (H2I2 nün) potansiyel enerjisi arasındaki farktır. Ea simgesi ile gösterilir.

►Bir kimyasal tepkime de, tepkimenin başlayabilmesi için lüzumlu minumum enerjiyi (eşik) kinetik enerji yönünden aşan tanecik (molekül, atom ya da iyon) sayısı ne kadar çok ise tepkime o aşama hızlıdır.

Örnek olarak verilen alt taraftaki iki şekilden II. sinde I. sine gore daha çok molekül, eşik enerjisini aşmıştır.

Aktiflenmiş karmaşık iki şekilde bozunabilir.

1- Aktiflenmiş kompleksden tepkimeye giren maddeler yine oluşabilir. Bu durumda tepkime olmaz. Aktiflenme enerjisi, tepkimeye giren maddelerin kinetik enerjisi şeklinde ortaya çıkar. Örnek olarak; oluşan aktiflenmiş kompleksin yine ve ye dönmesi.

2- Aktiflenmiş karmaşık ürünler vererek bozunabilir. Bu durumda aktiflenme enerjisi, ürünlerin kinetik enerjisi olarak açığa çıkar. Soğurulan enerji ile açığa çıkan enerji arasındaki fark, TEPKİME ISISINI verir. Tazyik durağan olduğunda entalpi değişimini verecektir.

Tepkime ısısı:

ΔH=İleri tepkimenin Eai — Geri tepkimenin Eag