Hurşid ü Ferahşad (Hurşidname) nedir, kim tarafından yazılmışmıştır? Hurşidname konusu, özellikleri hakkında bilgi. Hurşid ü Ferahşad (Hurşi...
Hurşid ü Ferahşad (Hurşidname) nedir, kim tarafından yazılmışmıştır? Hurşidname konusu, özellikleri hakkında bilgi.
Hurşid ü Ferahşad (Hurşidname)
Hurşid ü Ferahşad, Hurşidname, ferah name olarak da bilinir, Şeyhoğlu Mustafa’ nın 1387’de yazdığı aşk mesnevisi. 7.903 beyitten oluşan yapıt, Germiyanoğulları sarayında Süleymanşah adına yazılmışsa da, onun ölümü üzerine I. Bayezid’e (Yıldırım) sunulmuştur.
İran şahı Siyavuş’un, Ay Hatun’dan Hurşid adında bir kızı olur. Müneccimlerin Hurşid’in güzelliği yüzünden ülkenin büyük savaş ve felaketlere uğrayacağını söylemeleri üzerine Siyavuş, Ay Hatun’a kızı ortadan kaldırmayı önerir. Ay Hatun razı olmuş gibi görünerek çocuğu Darü’l-Melek Kalesi’ne gönderir. On altı yıl sonra Hurşid’in yaşadığı ortaya çıkar ve Siyavuş dört yiğidiyle birlikte kızını öldürmeye gider. Ama güzelliği karşısında büyülenir ve onu öldüremez; yanına alıp hüküm sürdüğü Cemâbad’a getirir. Hurşid’i gören dört yiğitten Azad, Magrip’e gider ve aşkından bir mecnun gibi yaşamaya başlar. Onun anlattıklarını duyan Magrip şehzadesi Ferahşad da Hurşid’e âşık olur. İkisi birlikte Cemâbad’a giderler. Hurşid ile Ferahşad arasında bir aşk başlar. Bu arada Hıtay hükümdarı Boğa Han da Hurşid’e âşık olur ve ordusuyla İran üzerine yürür. Hurşid bir hile ile Boğa Han’ı öldürür, sonra bu yiğitliği Ferahşad’ın yaptığını yayar. Siyavuş da böylece Ferahşad’ı benimser ve artık kızını ona uygun görür. Şehzade olduğuna dair kanıt getirmek için Magrip’e dönen Ferahşad’ı, yanından ayrılmasını istemeyen babası hapseder. Ferahşad’dan haber çıkmayınca Hurşid’i, Mısır sultanı Tûs’ un sarayında resmini görerek ona âşık olan Behram’a verirler. Bu sırada, ölen babasının yerine sultan olan Ferahşad, Cemâbad’a gider. Müftüler kızın, istediği kişiye verilmesi yolunda fetva verince Hurşid, Ferahşad’ı istediğini söyler. Sevgililer çektikleri sıkıntılardan sonra birbirine kavuşup mutlu olur.
Hurşid ü Ferahşad, Doğu edebiyatlarında örneği olmayan, özgün bir mesnevidir. Ama kuruluş bakımından Şehname’deki Tûs oğlu Behram öyküsünü andırır. Bazı adlar da Şehname’den alınmıştır. Ahmedi’nin de İskender name bu yapıtın kazandığı başarı üzerine yazdığı söylenir. Türklerin folkloru, ulusal ve dinsel yaşamları gibi konulara ilişkin geniş malzemenin yer aldığı yapıtta, klasik mesnevi tarzına uygun olarak 2 tevhid, 4 münacaat, 1 na’t, 1 miraciye, 6 medhiye (Dört Halife, Süleymanşah ve Bayezid için), 1 sebeb-i telif, 1 tarih, konunun arasına serpiştirilmiş 23 gazel ve Hurşid’in ağzından bir terci-i bend yer alır. Ölçü, uyak, ses, dil ve edebi sanatlar açısından da yetkin bir yapıt olan Hurşid ü Ferahşad, 14. yüzyıl Türk dilinin başlıca kaynaklarından biridir. Yapıt 1979’da Hurşidname (yay. haz. Hüseyin Ayan) adıyla basılmıştır.
YORUMLAR