Jüpiter’in uydusu İo ne zaman, kim tarafından keşfedilmiştir, nerede yer alır, özellikleri nelerdir? İo hakkında bilgi. İo İo; Jüpiter gezeg...
Jüpiter’in uydusu İo ne zaman, kim tarafından keşfedilmiştir, nerede yer alır, özellikleri nelerdir? İo hakkında bilgi.
İo
İo; Jüpiter gezegeninin dört büyük Galilei uydusundan en içte yer alanıdır. 1610’da Galileo Galilei tarafından bulunan İo, Etkin yanardağlara sahip bir gökcismidir. Jüpiter’e her zaman aynı yüzünü gösterir; yörüngede dolanım süresi ile kendi ekseni çevresindeki dönme süresi aynıdır ve 1,77 Yer gününe eşittir. Tam dairesel olan yörüngesi, Jüpiter’in ekvator düzlemine 0,027° eğiktir; yörüngesinin yarıçapı ise 421.600 km’dir. İo’nun yörünge konumu, Jüpiter’den Yer’e ulaşan radyo gürültülerinin dekametre ölçeğindeki dalgaboylannda yayılmasında etkili olur. Kütlesi 8,92±0,04x 1O^25 gr olan İo’nun yarıçapı yaklaşık 1.820 km’dir. Ortalama yoğunluğu ise santimetre küp başına 3,55 gr’dir; bu yoğunluk buzlara değil kayaçlara özgüdür. Son derece ince olan atmosferi, kısmen kükürt dioksitten oluşur.
ABD uzay gemisi “Voyager 1”, 5 Mart 1979’da İo’nun yakınından geçerken, püskürme halinde yedi etkin yanardağ belirledi ve yanardağlardan fışkıran küçük parçacıkların yüzlerce kilometre öteye fırladığını saptadı. Uydudan püsküren malzemeler, toroit biçiminde yörüngede dolanırlar ve sodyum, potasyum ve kükürt atomları içerirler. “Voyager l”den üç ay sonra “Voyager 2” İo’nun yakınından geçtiğinde, uydunun bazı yüzey şekillerinin belirgin biçimde değiştiği, yanardağlardan birinin söndüğü saptanmıştır. Volkanik kalderalardan bazılarının yakınlarında siyah, kırmızı ve portakal rengi akıntı yollan gözlemlenmiştir; bunların sıvı akışkanlar, olasılıkla da sıvı kükürt tarafından oluşturulduğu sanılmaktadır. İo’nun olağanüstü çok renkli görünümü, çok sayıdaki lav akıntısından kaynaklanmaktadır; bu akıntılar o kadar sık ve yaygın oluşmaktadır ki, uydunun yüzeyi her yıl yaklaşık 1 cm kalınlığında yeni bir örtüyle kaplanmaktadır.
YORUMLAR