MİKROGRAFİ a. (fr. micrographie). Cisimleri mikroskopta gözlemlemek için hazırlamayı ve mikroskopta inceleme aşamasından sonra bu ci...
MİKROGRAFİ a. (fr. micrographie). Cisimleri mikroskopta gözlemlemek için hazırlamayı ve mikroskopta inceleme aşamasından sonra bu cisimleri betimlenip yi konu alan bilim.
—Metalürj. Metallerin ve metal alaşımların yapılarını mikroskopta inceleme. || Bir mikroyapıyı fotoğrafla görüntüleme. (Bk. ansikl. böl.)
—Nörol. Boyutları çoğu zaman bir satırın başlangıcından sonuna kadar ve satırdan satıra gittikçe küçülen harflerle yazılan yazı bozukluğu. (Parkinson sendromunda rastlanır.)
—ANSİKL. Bür. Güvenli arşivleme ve bu iş için ayrılan alanın küçültülmesi için kullanılan yöntemlerin yanısıra, mikrografi, bankalarda cari hesapların incelenmesi; katalogların yayımlanması ve dağıtımı (gümrük, askeri malzemeler); etüt bürolarında teknik resimlerin ve planların yönetimi; dekontların ya da muhasebe evraklarının (banka çekleri) kaydı gibi konularda tam bir yönetim aracı haline geldi. 0te yandan mikrografi, bilgisayarda gerçekleştirilen işlem sonuçlarını derleme aracı olarak da baskının yerini aldı (COM = Computer Output Microfilm sistemleri). Başvurulacak metinleri içeren görüntülerin otomatik seçimini sağlayan sistemlerin ve kaydedilen bilgileri bulmaya yönelik en yeni tekniklerin piyasaya çıkmasıyla kullanımda büyük kolaylıklar sağlandı. Mikrografi alanında kullanılan üç büyük kayıt malzemesi tipi şunlardır:
1. 30 m'lik makara halinde, 30 m'lik şarjör ya da kaset halinde, 105x148'lik paket içinde 16 mm'lik mikrofilm.
2. 83x187 mm'lik çerçeveli karton içinde, 105x148 mm'lik paket içinde, 6 karelik şeritler halinde (22,8 cm'lik), 30 m'lik makara biçiminde 35 mm'lik mikrofilm.
3. Bilgisayar (COM) çıkışlı, değişik parçalı, tek tip parçalı A 6 (105x148 mm) mikro.
—Metalürj. Metal alaşımlar saydamsız olduğundan ya yaklaşık 0,1 mm'ye kadar inceltilmiş kesitlerin saydamlığıyla (geçişli elektron mikroskobu) ya da çoğu zaman yapıldığı gibi metal yüzey üzerinde yansıma yoluyla incelenir. Bu yüzey doğal (kırılma yüzeyi, makine parçasının işlenmiş yüzeyi, soğuk haddelenmiş bir sacın yüzeyi) olabileceği gibi hazırlanmış bir metalografi kesiti de olabilir. Bu hazırlama ilerledikçe yapı öğeleri de bir bir ortaya çıkmaya başlar; yüzey kabartıları incelenecek ayrıntının inceliği oranında küçük olmalıdır; bu da çok ince bir perdahlamayı (ayna perdahlaması) gerektirir.
*Hazırlama. Testereyle kesme, ince taşlama taşıyla biçme ya da elektroaşındır- mayla alınan numune yüzeyi, döner diskler üzerindeki 65 Çin'den 15 /»m'ye kadar giderek azalan irilikteki aşındırıcılarla önparlatmaya sokulur. Son parlatma, 7 mm ile 1 m arasındaki daha ince aşındırıcılarla gerçekleştirilir. En çok başvurulan bir yöntem olan bu mekanik parlatma, sonunda özellikle yumuşak metallerde (Cu, Al, Fe vb.) bir mikrometrenin bir kesiri kalınlığında bir yüzey elde edilir; kimi kez son olarak bir elektrolitik parlatmaya başvurmak da gerekebilir. Perdahlanmış yüzeyde renkli ya da metal yansıması olmayan yapı öğeleri ortaya çıkar: fiziksel süresizlikler (gözenekler ve çatlaklar), metal olmayan bileşenler (kalıntılar, seramik kaplamalar), farklı renklerde metaller (bakır -metalle kirlenmiş çelik, hafif alaşımlardaki renkli metal bileşikler, her tür metale uygulanan elektrolitik ya da plazmayla kaplama).
Metal ile metal bileşikler, yüzeyin kimyasal olarak dağlanmasından önce ya da sonra ayırt edilebilir; dağlama uygulamadan yapılan incelemede, gözlem koşullarını değiştirmek gerekir: optik bakımdan etkin bütün elementler için kutuplanmış ışık ve faz kontrastı, saydam film kaplaması (yoğuşmuş filmler), manyetik kolloit kaplaması, mikrokirınım ve mikroradyografi, saydamlaştırarak elektron mikroskobuyla inceleme; dağlama uygulayarak yapılan incelemede ise tanelerin ya da fazların sınırlannda çok ince izler açan, bu elementlere farklı renkler veren ya da değişik kimyasal bileşimdeki bölgeleri (ayrışma) ayırt etmeyi sağiayan çeşitli ayraçlarla kimyasal ya da potansiyostatik mikrodağlamayla gözlem yapılır. Bu çok bölgesel çözündürme, ısıl buharlaştırma ya da iyon bombardımanıyla da elde edilebilir.
Bütün bu yöntemler yalnız laboratuvarlarda, numunelere değil, çalışma alanında replikalar yöntemiyle tahribatsız olarak da uygulanabilmektedir. Bölgesel parlatma ve dağlamadan (1 cm2'ye) sonra, yüzeyin kabartıları soyulabilen ince bir vernik katmanıyla (replika) kopya edilir, ardından da laboratuvarda optik mikroskopla ya da elektron mikroskobuyla incelenir; bu kopya bir çıkartma replikası olabilir: yapının kimi parçacıkları replika içinde kalır ve optik mikroskopta incelenebilir, daha sonra da taramalı mikroskopta mikroana- liz yöntemiyle analiz edilebilir. Elektron mikroskobuyla incelemede replika kullanımı kuraldır, çünkü elektronların girme gücü çok zayıftır: bu durumda replika, yapıdaki çökeltiler çıkartılsın ya da çıkartılmasın genellikle karbondandır. Yalnız yüksek gerilimli elektron mikroskopları, mikrometrenin onda birkaçına kadar inceltilmiş alaşımları, bunların saydamlığından yararlanarak gözlemeyi sağlar.
Yapıları optik mikroskopla gözlemlemede, ışık ları, filtreler, diyaframlar ve çeşitli aydınlatma tipleri (aydınlık fonda, siyah fonda, kutuplanmış ışıkta, faz kontrastında ve girişim kontrastında) kullanılır.
Yapıların gözlemlenmesinden ve fazların belirlenmesinden sonra sıra nitel yöntemlere gelir: miktarı, iriliği, biçimi, yapı öğelerinin dağılımını ölçen kuvantimetri ve kimyasal ve kristal bileşimini veren mikroanaliz.
Yapıların yorumu ardışık aşamalarla gerçekleştirilir: yapıları ve parça içindeki homojenlikleri (önemi ne olursa olsun) saptama, sonra metalin maruz kaldığı mekanik ve ısıl işlemleri doğrulama ya da belirleme; işlemlerin tümü metalürji ürünlerinin fizikokimyasal mekanizmalarını bilmeye dayanır. Bu gözlemler yapı ile özellikler (araştırma, ürünlerin kontrolü) ve yapı ile kusurlar arasındaki ilişkilerin incelenmesine olanak verir; bu kusurlar alaşımın hazırlanmasından ya da metal parçanın yapımından ya da kullanımından lanabilir.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR