Pedagojik drama olarak da adlandırılır. Çocuğun derhal her mevzuda eğitiminde kullanılan bir tekniktir. Bundan dolayı başka iki drama türünü...
Pedagojik drama olarak da adlandırılır. Çocuğun derhal her mevzuda eğitiminde kullanılan bir tekniktir.
Bundan dolayı başka iki drama türünü de belli başlı oranlarda içine alır. Çünkü eğitici drama, çocuğun ruhsal yapı ve ruhsal yaşantılar mevzusunda bilinçlenmesini de, hususi bir beceri olarak yaratıcılığı kazanmasını da maksatlar. Eğitici drama ile yaratıcı drama arasındaki en mühim fark, eğitici dramanın amacının oyun yaratmak olmaması ve evlatların mevzuya eğitim amaçlı olarak katılmalarıdır.Günümüzde Eğitici Drama Uygulamalarının Önemini Artıran Gelişmeler
Toplumların günün koşullarına uygun insan yetiştirme süreci olan eğitimin, içinde yaşanılan çağa ilişkin olarak o toplumda meydana gelen değişimlerden etkilenmemesi mümkün düşünülemez. Drama faaliyetleri benzer biçimde grup süreçleri yolu ile eğitim yaklaşımının, günümüzde tüm bütün ülkelerde daha da önemsenmeye başlanması, kuşkusuz tesadüf değildir. Bundan dolayı bilhassa günümüzde, toplumdaki bir takım toplumsal gelişmeler, drama yolu ile eğitime ağırlık verişmesinin gerekliliğini izah etme mevzusunda ele alınmaya kıymet görülmüştür.
Günümüzde eğitici drama uygulamalarının önemini artıran gelişmelerden bazılarını sayacak olursak. İç Göç ve Neticeleri, Rekabetin Artması, Çekirdek Ailelerin Artması, Çalışan Anneler, Boşanmaların Artması, Televizyonun Tesirleri, Risk Alt kısmındaki Çocuklar diye sıralayabiliriz.
İç Göç ve Neticeleri: Türkiye'de 1950'lerden başlayarak günümüze kadar süregelen, kırsal bölgelerden ve ufak kentlerden büyük kentlere göç hareketi, son yıllarda iyice hız kazanarak artmıştır. Mesela 1994 yılı için, İstanbul ilinin nüfusunun senelik artışında tabii artışında tesiri yüzde 40 iken, iç göçün etkisiyle yüzde 60 olarak hesaplanmıştır. Kısaca Türkiye'deki en büyük ilin nüfusunun gelişme membaı, tabii artıştan daha büyük oranda iç göçtür ve meydana getirilen araştırmalara gore gelecekte de bu şekilde olacaktır.
Bu gelişmelerin en mühim neticelerinden birisi yeni gelenlerle kentin yerli nüfusu arasındaki farklılıklardır. Toplumsal değerlerin, yaşam ve fikir biçimlerinin gösterdiği farklılıklar, okullarda bir araya gelmekte ve sınıflarda değişik çevrelerden gelen evlatların birbirlerine kaynaştırılması gereği doğmaktadır. Kaynaştırma gaye olarak benimsenmese ya da bu mevzuda bir kaynaştırmaya gerek olmadığı düşünülse dahi, büyük kentlerin yaşam koşulları bakımından oldukça sorunlu olan yeni yerleşim yörelerinden gelen evlatların yaşamakta oldukları kültürel şaşkınlık, fizyolojik, toplumsal ve kültürel engellemeler, bu evlatların eğitildikleri okullarda bir şekilde ele alınmayı, işlenmeyi beklemektedir.
Bu durumdaki evlatların, yaşantılarını, duygularını paylaştıkları, kendilerini ifade ettikleri ve başka çocuklarla etkileşim yolu ile etken olarak katıldıkları drama benzeri grup süreçlerine gereksinimleri vardır.Eğitimde Drama İlkeleri
a. Eğitimde drama etkinliğinde ödül ya da ceza yoluna başvurulmaz. Sözel takdir aralıklı pekiştireç olarak verilir.
b. Eğitimde drama emekleri hiç bir zaman bir oyuncu eğitimi olarak düşünülemez. Bundan dolayı bu emek harcamalar, seyircilere oynanan bir temsil olarak hazırlanamaz. Dramanın oyuncuları bununla beraber izleyicilerdir. Bu çalışmalarda seyirci bulundurulmaz. Bu emek harcamalar sınıfta, holde, bahçede, kütüphanede, yemekhanede uygulanabilir. Emekler esnasında hususi bir mekân ve aksesuara gereksinim yoktur.
c. Eğitimde drama çalışmasında öğrencinin ne söyleyeceği değildir, neyi nasıl söyleyeceği mana taşır. Drama bir çözümleme yöntemi değildir, bir bireşim yöntemidir. Öğrencinin tüm özgürlüğü de program gayesi içinde bir özgürlüktür, ondan daha fazlası istenemez (Gönen ve Dalkılıç, 1999: 74).Eğitici Dramanın Sağlayabileceği Yararlar
Yaratıcı oyun (drama), ana sınıfından ilköğretimin 8’inci sınıfına kadar her kademede, ortaöğretim ve hatta üniversitelerde (Okulöncesi, Derslik, Türkçe ve Toplumsal Bilgiler Öğretmenliklerinde) kullanılabilecek bir öğrenme ve öğretme yöntemidir. Maksatlar, bilişsel alanın “bilgi, kavrama, uygulama, çözümleme, bireşimâ€; duyuşsal alanın “kıymet verme, örgütlemeâ€; devinişsel alanın “duruma uydurma†basamağından birinde olması gerekir. Bu çalışmalarla öğrencilerin doyum sağlayacakları, ortaklık yaparak öğrenecekleri, etkili ve empatik dinleme becerilerini kazanacakları söylenebilir (Güleryüz, 2002: 327).
Eğitici dramadan okulöncesi ve temel eğitim çağı evlatlarının eğitilmesinde elde edilebilecek yararlar, başka bir deyişle gerçekleştirilmek istenen genel maksatlar şu maddeler altında toplanabilir (Önder, 1999: 71-83):
a. Çocukta yaratıcılığı ve hayal enerjisini geliştirmesi,
b. Zihinsel kapasiteyi geliştirmesi,
c. Kendilik teriminin Gelişmesinde katkı,
d. Bağımsız düşünme ve karar verme,
e. Duyguların farkına varılması ve ifade edilmesi,
f. İletişim becerilerine pozitif yönde katkı,
g. Toplumsal farkındalığın artması ve sorun çözme kabiliyetinin gelişmesi,
h. Demokrasi eğitimine yardım,
i. Grup içi süreçlere pozitif yönde katkılar (arkadaşlık),
j. Öğretmenle çocuklar içinde pozitif yönde ilişkilere katkı,
k. Genel talebe performansına pozitif yönde tesir.Eğitici Drama Uygulamaları
A. SAYILARI ÖÄžRENİYORUM:
Öğretmen eline almış olduğu ufak bir topu belirgin bir sayıya kadar elinde atıp tutarak saydırır. Bir süre sonra herhangi bir öğrenciye topu atar. Talebe ise öğretmenin kalmış olduğu yerden saymaya devam eder. Öğretmen dur değince talebe topu bir başka arkadaşına atar ve bu sefer yeni talebe saymaya başka arkadaşının kalmış olduğu yerden devam eder. Oyun böylece devam eder.
Örnek: 2, 4, 6, 8, .........
B. ÖYKÜYÜ DEVAM ETTİRME:
Öğretmen bir öyküyü başlatır. “ Bigün ufak bir ülkedeki kral uykudan kalkmış ve aynaya bakmış. Bir de ne görsün............†öğretmenin seçtiği talebe devam eder. Bir süre sonra öğretmen o öğrenciye teşekkür ederek başka bir öğrenciye söz verir yada öğrenciye bir başka arkadaşını seçmesini söyler.
Not:: Öyküye yapılacak katkı bir kelime olabilir bir çok tümcede, mühim olan öyküyü bir kelimede olsa ilerletebilmektir. Öykü bir biçimde tamamlanmalıdır. Öykü tamamlanıncaya kadar bir talebe bir çok kere söz alabilir.
C. HAREKETLE BUL:
Öğrenciler bir çember yapılır. “ Çember nedir?†diye sorulur. İçi boş bir yuvarlak diye yanıtlanır. Bir süre sonra içine bir çok talebe sokulur. Bu sefer “Ne oldu?†diye sorulur. Daire cevabı verilir. Aynı şekilde kare ve üçgen şekilleri de öğretilebilir.
D. MEVSİMLER:
Ilkin mevsimler mevzusu sınıfta özetlemek gerekirse anlatılır. Sonrasında derslik gruplara ayrılır. ( 4 Grup ) her gruba canlandıracağı mevsim fısıldanır. Öğrenciler kendi aralarında anlatacakları mevsimi çalışırlar. Öğretmen bu esnada öğrencilere düşünce olarak destek olabilir. Sunum aşamasında öğrenciler hem canlandırma yaparlar hem de sınıfa mevsim ile ilgili ipuçları verirler. Canlandırma sonunda canlandırılan mevsimi sınıfın bulması istenir. Tüm grupların canlandırması bitince gruplar birbirlerini eksikleri yönünde eleştirmeye başlarlar. En iyi canlandıran grup alkışlanır.
E. ÇÜNKÜ İLE ANLATMA:
Öğretmen yada bir talebe herhangi bir vakası tanımlar. Sonraki çocuk “çünkü†diyerek o olayın sebebi olabilecek başka bir vaka yada kişiyi bulup anlatmaya çalışır.
Örnek: Insanın ceketi ıslandı. 1- çünkü yanına şemsiye almamış 2- çünkü çok yağmur yağıyormuş.
F. MEKANİK ÇALIŞžMAYI ANLATMA:
Duyu organlarının yada vücut sistemlerinin öğrencilere mekanize edilerek anlatılması.
Örnek: Sindirim sisteminin anlatılması; İki talebe ağız, bir talebe ise lokma olur. 4 talebe boğaz ve yutak, iki talebe mide, iki talebe özsular, dört talebe ince bağırsak, dört talebe kalınca bağırsak ve bir öğrencide anüs olur. Lokma ağızdan girer ve tüm organları geçerek anüsten çıkar. Bu geçiş esnasında öğrenciler elleriyle türlü hareketler yaparlar. Mesela lokma midedeyken iki talebe lokmayı birbirlerine doğru itip çekerler. Öğretmen gerekirse lokmanın geldiği her yeri kademe kademe açıklayabilir. Doğal bu esnada “Lokma şimdi hangi organda?†şeklinde sorularda sorabilir.
Günlük temizlik, selamlaşma, komünikasyon, fotosentez, aile ortamı vb. mevzular canlandırılabilir.
UYGULAMA 1
Bu sınıfta bir kişinin dışarıda bir nöbetçi öğretmenle tartışıp ona vurup kaçtığını gördünüz. Sınıfa döndüğünüzde derslik içindeki tavrınız ne olurdu?
1. Alkışlarız.
2. Öğretmenden özür dileyecek bir çok şahıs seçeriz.
3. Hiçbir şey görmemiş duymamış benzer biçimde yaparız.
4. Arkadaşımızla konuşup özür dilemesini sağlarız.
5. Sınıfın ismini kötüye çıkardığı için onunla sınıfta asla kimsenin konuşamamasını sağlarız.
UYGULAMA 2
Sınıfta çok zor ve mühim bir dersten imtihan var. Ama siz asla çalışmadın. ( öğrencilerden ikisine hitaben söylüyoruz.) Arkadaşınla kafa kafaya verip. Kopya çekmeye karar veriyorsunuz.
Mevzu: Karar verme ve kopya yöntemini tartıştırıyoruz.
UYGULAMA 3
Öğrenciler 4 gruba ayrılır. Hemen aşağıdaki tümceler yazılmış kağıtlar kendilerine verilir.
1. Acaba nasıl davranmalıyım?
2. Hani tekrar yapmayacaktım?
3. Doğru mu?
4. Anlayamadığım bir şey var mı?
5. Nasıl merak ettim biliyor musun?
6. İlk kez mi oluyor sanki?
7. Tüm bu tür durumlar gerçek mi?
8. Niçin detayları anlatmak istemiyorsun?
9. Seni çok sevdiğimi biliyorsun değildir mi?
10. Bu konuyu mevzuyla ne ilgisi var?
Yanıtlarını birer mevzuyla karşılarına yazmaları istenir.
Süre sonunda gruplardan ortaya çıkan mevzuları derslik içinde canlandırmaları istenir.
UYGULAMA 4
Okul yaşamları süresince türlü davranış ve tutumlarıyla, pozitif yönde yönleriyle asla unutamadıkları ve negatif yönleriyle asla unutamadıkları öğretmenlerini gözlerini kapatarak hayal etmeleri istenir. Ve peşinden sorulur. Seneler sonrasında bu öğretmeninizle karşılaştığınızda öğretmeninize ne söylemek isterdiniz diye sorulur.
Öğrencilerden birkaçına söz verildikten sonrasında sınıfta söz almayan başka öğrencilere şu sorular yöneltilir.
1. Öğrenciler öğretmenlerini sevmedikleri için mi?
2. Dersi sevmedikleri için mi?
3. Yoksa okulu sevmedikleri için mi bu şekilde davranıyorlar?
4. Öğretmenin öğrencilere karşı davranışı haklı mı haksız mı?
5. Öğretmen sizce nasıl davranmalıydı?
6. Sizce bu sınıfın her hangi bir problemi var mı? Eğer var ise sizce cevap yolları nedir?Eğitici Drama Etkinliklerine Örnekler:
1.Müzik Eşliğinde Değişik Selamlaşmalar:
Çocuklar müzik eşliğinde odada serbestçe dolaşırlar. Önder müziği kestiğinde
derhal yanındakiyle değişik şekilde selamlaşılır.Tokalaşma,el içlerini
birbirine vurma,burnunu birbirine sürtme,ayakları,dizleri,sırtı birbirine
dokundurma vs şeklinde olabilir.
Drama emek vermesi bitince değişik selamlaşma emekleri beraberce
hatırlanır,ne hissedildiği hakkında konuşulur.
2.Ayna Ol
Hafifçe bir müzik açılır ve karşılıklı durulur.Önder ne yaparsa öbürü de aynı
hareketi hayata geçirmeye çalışır.Belirgin bir süre sonrasında önder değiştirilerek çocuğun
önder olmasına olanak sağlanır.
3. Fırça Nerde?
Çocuğa önünde duvar bulunduğunu varsayması söylenir. “Yanımıza bir kutu kırmızı
boya alıyoruz ve ellerimiz fırça olsun. Bu duvarı boyayalım†denir. Çocuk
ellerini fırça benzer biçimde kullanarak duvarı boyuyor benzer biçimde davranır.Sonrasında fırça
temsili olarak yıkanır.‪žimdi de yanımıza sarı boya alıyoruz,bu sefer de
ayağımız fırça olsun,kırmızı duvarı sarıya boyayalım†denir.Çocuk bu sefer
de ayağını fırça benzer biçimde kullanır.Duvarı boyamaya
başlar.Sırayla,dizler,dirsekler,sırt,popo benzer biçimde vücut kısımları fırça olarak
düşünülür ve duvar her seferinde değişik renge boyanır.
Drama emek vermesi bittiğinde çocuğa en fazla hangi fırçayı sevilmiş olduğu, başka hangi
vücut kısımları fırça olarak kullanılabilineceği ve drama emek vermesi
esnasında neler hissettiği sorulur.
4.Sırt sırta Dans
Sırt sırta gelecek şekilde grup olunur ve müzik eşliğinde temas kaybetmeden
dans edilmeye çalışılır. Müziğin temposu değişken olursa daha zevkli olur.
Drama emek vermesi sonunda çocuğa ne hissettiği sorulur,hangi ritmde
zorlandığı ve hangi tempodan zevk almış olduğu hakkında görüşleri alınabilir.
5.Bir şey Tut
Çocuğa mavi renkli bir şey tut denir ve çocuk o sırada odada bulunan mavi
renkli herhangi bir şeyi meblağ. Bu oyun değiştirilerek “kulak tut,başparmak
tut,kalem tut,üçgen tut,kare tut†şeklinde değiştirilerek de oynanabilir.
6. Köfte Kızartma(Grup oyunu)
Evlatların bazıları kıyma bazıları karabiber, tuz, salça, bazıları ekmek
içi, bazıları tencere, bazıları da yağ olur. Önder olan şahıs aşçı rolünü yapan tüm
malzemeleri bir araya getirip malzemeleri yoğurur benzer biçimde yapar. Çocuklar bu
arada birbirine karışır.Sonrasında köfteleri alıp tavaya koyar yağla beraber
kızartır benzer biçimde davranır.Aaa bakın köfteler nasıl ses çıkarıyor der.Çocuklar
cızır cızır sesler çıkarırlar.Sonrasında köfteleri tabağa koyup yemeye başlar.
Bu drama örneği az çocukla daha kolay bir yiyecek şeklinde oynanabilir.Mesela
makarna ve tencere,peynir ve ekmek vs benzer biçimde.Çocuk makarna,dev gibi bir leğen
de tencere olabilir.Önder anneyse kimi zaman çocukla rol değişimi de yapmalıdır.
Drama emek vermesi sonunda ufaklıklara neler hissettikleri sorulur,hangi görevi
daha çok beğendikleri sorulur.Yemeği yaparken hangi malzemeleri
kullandıkları hatırlanır.
7. Mısır Patlatma Oyunu
Bu oyundan ilkin önder çocukla beraber mısır patlatırsa oyun daha anlaşılır
hale gelir.Önder olan şahıs çocuğa mısır bulunduğunu söyler ve evladı ateşin
üstündeki tencereye koyuyor benzer biçimde yapar.Önder tencereyi salladıkça mısırlar
da sallanır.Belli bir miktar vakit geçince ateş hızlanır ve mısır yavaş yavaş patlamaya
başlar.Patlayan mısır kendini yere atar.
8. Bu Nedir?
İçi görünmez bir torbanın içine değişik eşyalar konur ve çocuğun gözünü
kapatarak bu torbadan bir eşya seçmesi istenir.Çocuk dokunarak eşyayı
bulmaya çalışır.Bilmiş olduğu vakit gözü açılır ve bu eşyayı başka ne olarak
kullanabiliriz diye sorulur.Mesela eşya bir kalemse bu kalemi diş fırçası
olarak kullanabiliriz,dudağımızın üstüne koyarak bıyık yapabiliriz vs benzer biçimde.
Bu torbanın içindeki eşyalar çıkarılıp halının üstüne konur,çocuğun gözleri
bağlanır ve eşyalardan birisi çıkarılır.Çocuğun gözleri açılır,hangi eşyanın
saklandığı sorulur.
9. Ormanda Gezinti
Çocuğa Ormanda bir gezinti oyunu oynanılacağı söylenir. Ilkin yatakta
uyunuyor benzer biçimde yapılır.Saat çalar,erkenden kalkılır.Eller ve yüz yıkanır benzer biçimde
yapılır.Güzel bir kahvaltı yapılır.Dişler fırçalanır.Yanımıza yiyecek bir
şeyler de alalım denir ve yola çıkılır.Odanın içinde yürünmeye başlanır.Dar
bir yol,bir dere,tahta bir köprü,yapraklı bir yol,bir dağın etrafı geçilir
benzer biçimde davranılır.Bir odada oturulup dinlenilir.Getirilen yiyecekler çıkarılır
ve yenir benzer biçimde yapılır.Sonrasında gezintiye devam edilir.Akşam olunca eve
dönülür.Eller ve yüz yıkanır diş fırçalanır ve iyi geceler dileyip yatılır.
Çabalama sonunda ormanda gezintinin hangi kısmının daha çok sevindirilmiş olduğu
sorulur, nerelerden geçilmiş olduğu hatırlanır.Yollardan geçilirken neler
hissettiği sorulur.
YORUMLAR