Büyük L. Acaib ül-mahlukat ve garalb ül- mevcudat, ıslanni edebiyatta coğrafya ve kozmografya ile ilgili ansiklopedik bilgileri derl...
Büyük L.
Acaib ül-mahlukat ve garalb ül- mevcudat, ıslanni edebiyatta coğrafya ve kozmografya ile ilgili ansiklopedik bilgileri derleyen yapıt.
İran edebiyatında Ebulhüseyin Abdur- rahman ve Ahmet Tusi vb. gibi yazarların işlediği konuyu, arap edebiyatında da Kazvinı ele alarak bu yapıtı yazdı. Yapıtın farsçaya ve türkçeye pek çok çevirisi vardır. Türk edebiyatında, ekleme ve kısaltmalarla Ahmet Bıcan'ın (öl. 1455) çevirdiği metin öteki çevirilerden daha çok bilinir.
Kazvini'nin yapıtı dört önsöz (mukad- deme)ve iki bölümden (makale)oluşmuş- tur. Birinci bölümde gök cisimleri Ay, Güneş, gezegenler, melekler vb. ilişkin bilgiler, ikinci bölümde gökkuşağı, gök gürlemesi, rüzgâr ve şimşek, dünyanın yedi
bölgesi (iklim); bu bölgelerdeki ülke, şehir ve dağlar abecesel bir sırayla anlatılmaktadır. Bunları denizler, adalar, madenler, bitki ve hayvanlara ilişkin bilgiler izler. Daha sonra, insanın yaradılışı, anatomi ve fizyolojisi, sinir sistemi yanında cinler, şeytanlar gibi doğaüstü yaratıklar - dan da söz edilir. Sonuçta (hatime) ise, canavar ve meleklere ilişkin bilgiler yer alır.
Türk edebiyatındaki çevirilerin kimileri doğrudan doğruya Kazvini'nin yapıtına dayanır; kimileri de İran edebiyatında yazılmış Acalbül mahlukatiarı örnek alır.
YORUMLAR